Χρ. Ι. Στεφανάδης

Αλλά τι είναι και τι συμβολίζει η γραβάτα;

Ξεκίνησε να αποτελεί στοιχείο της ανδρικής ενδυμασίας τον 17ο αιώνα από την Κροατία, σαν ένα κομμάτι ύφασμα δεμένο γύρω από τον λαιμό. Το 1924, ένας Αμερικανός ράφτης, ο Λάνγκσντορφ, έδωσε στην γραβάτα τη σημερινή της μορφή.

Η μόδα της γραβάτας σιγά σιγά κατέκτησε τον κόσμο, σε τέτοιο βαθμό, ώστε μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο εθεωρείτο, ότι εάν ένας άντρας δεν φοράει γραβάτα, δεν φορά όλα τα ρούχα του!

Σήμερα η γραβάτα δεν είναι πια απαραίτητο καθημερινό αξεσουάρ, (ούτε για τον γράφοντα!), αλλά φοριέται απαραίτητα στις επίσημες θεσμικές εκδηλώσεις και αποτελεί ένδειξη επαγγελματισμού.

Εκεί όμως που μέχρι σήμερα, διεθνώς, η γραβάτα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ενδυμασίας, είναι ο χώρος της πολιτικής. Στις επίσημες εκδηλώσεις και παρουσίες των πολιτικών ανδρών, η χρήση της γραβάτας, αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της ενδυμασίας. Στις περιπτώσεις αυτές, η γραβάτα συμβολίζει την υπευθυνότητα του θεσμού που εκφράζει ένας πολιτικός και τον σεβασμό του προς τον λαό που τον έχει εκλέξει σε αυτό το λειτούργημα.

Η κυβερνώσα όμως αριστερά στην χώρα μας, και κυρίως ο πρωθυπουργός, συμπεριφέρεται διαφορετικά. Η ενδυματολογική του προτίμηση και η επιμονή του να αρνείται την γραβάτα, ακόμα και στις πλέον επίσημες παρουσίες και εκδηλώσεις, κατά την γνώμη μου δεν είναι επαναστατική πράξη, αλλά προβληματική, και οδηγεί σε στοχοποίηση και ενδεχόμενα σε περιθωριοποίηση… Δεν μπορεί π.χ. στις συνόδους κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όλοι οι ομόλογοί του να φορούν γραβάτα και εκείνος όχι… Δεν μπορεί ηγέτες, ακόμα και από τα πρώην ανατολικά κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να αποδέχονται το ενδυματολογικό αυτό στοιχείο και εκείνος όχι…

Και είναι απαράδεκτο αυτό το γεγονός να τον στοχοποιεί, δίνοντας το δικαίωμα στον αμφιλεγόμενο πρόεδρο της Κομισιόν να τον λοιδορεί ή στον γραφικό πρώην Ιταλό πρωθυπουργό, να του κάνει δώρο μια γραβάτα!...
Βέβαια, ιστορικά αλλά και πρόσφατα, υπάρχουν παραδείγματα ηγετών που δεν ακολουθούσαν και δεν ακολουθούν την καθιερωμένη ενδυματολογική κουλτούρα στις θεσμικές πολιτικές συνάξεις.

Οι ελάχιστοι αυτοί ηγέτες όμως, παρουσιάζονταν και παρουσιάζονται στις εκδηλώσεις αυτές, είτε με τις παραδοσιακές τοπικές φορεσιές του λαού τους, είτε με τις ομοιόμορφες ενδυμασίες που τους έχουν επιβάλλει οι θρησκευτικές τους πεποιθήσεις ή οι πολιτικές τους απόψεις.

Πρώτο παράδειγμα ο μεγάλος Ινδός ακτιβιστής, διανοητής και ηγέτης, Μαχάτμα Γκάντι.

Το 1930, πήγε στο Λονδίνο για την πρώτη διάσκεψη που οργανώθηκε από τη βρετανική κυβέρνηση προκειμένου να συζητηθεί το μέλλον της Ινδίας. Όπως πάντα, φορούσε το τουρμπάνι του, χειροποίητα ρούχα, και φθαρμένα σανδάλια.

Όταν πήγε στα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ, οι βασιλικοί υπασπιστές ανησύχησαν θεωρώντας ότι αυτή δεν ήταν κατάλληλη ενδυμασία για να περάσει κάποιος τα πορφυρά χαλιά των ανακτόρων και να συναντήσει τον βασιλιά. Τότε ο Γκάντι χαμογέλασε και είπε ότι αν ο Βασιλιάς Γεώργιος δεν τον ήθελε όπως ντύνεται πάντα, τότε δεν θα πήγαινε.

Και όταν τον ρώτησαν αν ένιωσε φτωχικά ντυμένος μπροστά στον βασιλιά, ο Ινδός ηγέτης είπε χαριτολογώντας: ”Ο βασιλιάς φορούσε αρκετά και για τους δυο μας”.

Δεύτερο παράδειγμα ήταν ο Μαο στην κομουνιστική Κίνα. Φορούσε πάντα την λιτή, περίπου στρατιωτική, στολή, που αποτελούσε την καθιερωμένη φορεσιά την εποχή εκείνη στην Κίνα και συμβόλιζε, μέσα από την ομοιομορφία, την ισότητα. Την ίδια στολή και με τον ίδιο συμβολισμό, φορά και ο σημερινός ηγέτης της Βόρειας Κορέας.
Άλλο παράδειγμα, οι μουσουλμάνοι ηγέτες Αραβικών χωρών, οι ίδιοι αλλά και οι γυναίκες τους…

Αλλά στις Δυτικές δημοκρατίες, οι ενδυματολογικές συνήθειες των ηγετών, πέρα από πολιτικές απόψεις και θρησκευτικές πεποιθήσεις, στις επίσημες τουλάχιστον εκδηλώσεις, έχουν απαραίτητο στοιχείο και την γραβάτα…
Επομένως, ο Έλληνας πρωθυπουργός, κατά την γνώμη μου, ή θα πρέπει να ακολουθεί το Δυτικό καθιερωμένο τρόπο ενδυμασίας, που ειδικά για τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το σύνολό τους ακολουθεί, ή θα επιλέξει να εμφανίζεται με κάποια τοπική ελληνική φορεσιά…Για παράδειγμα, η φουστανέλα θα μπορούσε να είναι μια από αυτές!

Σε κάθε άλλη περίπτωση, η μη χρήση γραβάτας, δεν αποτελεί επαναστατική κατάκτηση αλλά επαναστατική ψευδαίσθηση.

Και μια και αναφέρθηκα στον Μαχάτμα Γκάντι, θα ήθελα να θυμίσω την άποψη του για την ουσία της επανάστασης. Είχε πει στους Ινδούς «Σταματήστε να συνεργάζεστε με τον κατακτητή».
Ήταν ένα οικουμενικό μήνυμα που βρίσκει εφαρμογή σε πολλές μορφές ”κατάκτησης”. Ακόμα και στην πατρίδα μας σήμερα!

Και να θυμίσω ακόμα, τι είχε πει ο Γκάντι για το τι είναι αυτά που δεν πρέπει να έχει κάποιος : “Πλούτο χωρίς μόχθο, Γνώση χωρίς χαρακτήρα, Πολιτική χωρίς αρχές, Απόλαυση χωρίς συναίσθημα, Εμπόριο χωρίς ήθος, Επιστήμη χωρίς ανθρωπιά, Αγάπη χωρίς θυσία”…


*Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης
είναι Καθηγητής Καρδιολογίας