Χρ. Ι. Στεφανάδης

Στις 22 Νοεμβρίου του 1859, δημοσιεύτηκε στην Αγγλία το βιβλίο του Κάρολου Δαρβίνου “Η καταγωγή των ειδών” που περιέγραφε για πρώτη φορά στην ιστορία των επιστημών τους μηχανισμούς εξέλιξης των έμβιων όντων και στο οποίο για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε ο όρος “φυσική επιλογή”.


Ο Δαρβίνος, αντικειμενικά, θεωρείται ένας από τους κορυφαίους επιστήμονες όλων των εποχών. Διετύπωσε την θεωρία της εξέλιξης των ειδών, αλλάζοντας ριζικά τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος την θέση του στην φύση. Γεννήθηκε στη Βρετανία. Σε νεαρή ηλικία ξεκίνησε ένα μεγάλο ταξίδι, το οποίο στόχο είχε να πραγματοποιήσει χαρτογραφικές μετρήσεις στην Νότιο Αμερική, Αυστραλία και Νότιο Αφρική. Κατά την διάρκεια του ταξιδίου, ο Δαρβίνος μελετούσε την χλωρίδα και την πανίδα της κάθε χώρας που επισκεπτόταν. Στα νησιά Γκαλαπάγκος συνέλαβε την θεωρία του, αφού διαπίστωσε πως πουλιά, χελώνες και ερπετά είχαν διαφορές από το ένα νησί στο άλλο. Τελικά, μετά από 20 χρόνια, διετύπωσε την θεωρία του για την εξέλιξη της ζωής , εισάγοντας την θεωρία της «φυσικής επιλογής» δηλαδή με απλά λόγια, ότι η φύση με τους νόμους της , επιλέγει τους ζωντανούς οργανισμούς που θα επιβιώσουν και θα εξελιχθούν αυτούς που προσαρμόζονται με το περιβάλλον που ζουν. Οι αντιδράσεις στις επαναστατικές, για την εποχή εκείνη, θεωρίες του Δαρβίνου ήταν ανάμεικτες: μια μερίδα του επιστημονικού κόσμου τις αποδέχθηκε και τις στήριξε , ενώ μια άλλη μερίδα ,τις απέρριπτε με σφοδρότητα . Το κομμάτι στο οποίο ασκήθηκε η εντονότερη συζήτηση, αφορά την προέλευση του ανθρώπου, ο οποίος σύμφωνα με την θεωρία του Δαρβίνου, προέρχεται από την σταδιακή εξέλιξη των θηλαστικών και τελικά των πιθήκων…

Πολύ αργότερα, το 1944 , σε μια αναλογία της Δαρβινικής θεωρίας , διατυπώθηκε η θεωρία του “Κοινωνικού Δαρβινισμού", δηλαδή η άποψη της κοινωνικής επιβίωσης των ικανότερων και των ανταγωνιστικότερων. Αυτές οι απόψεις όμως έχουν κατηγορηθεί για ρατσισμό και ιμπεριαλισμό. Πρέπει να σημειωθεί , ότι ο Δαρβίνος δεν πίστευε ότι η επιστημονική του θεωρία μπορεί να αποτελέσει βάση για οποιαδήποτε πολιτικά συστήματα και τρόπους διακυβέρνησης.

Η εξέλιξη όμως του ανθρώπου, όχι μόνο από βιολογικής πλευράς, αλλά και από ψυχοκοινωνικής, είναι αδιαμφισβήτητη. Εκτός από τα βιολογικά του χαρακτηριστικά, εξελίχθηκε και ως προς τα χαρακτηριστικά που καθορίζουν την κοινωνική του ένταξη, τη δημιουργία, την αλληλεγγύη, την συντροφικότητα και εν τέλει την συμβολή του σε αυτό που αποκαλούμε πολιτισμό. Η κοινωνική αυτή εξέλιξη του ανθρώπου, συμβαδίζει αλλά και συμβάλλει στην ακμή των κοινωνιών. Ακμή σε όλους τους τομείς της λειτουργίας μια κοινωνίας: στην παιδεία, στην οικονομία, στις επιστήμες, στον ανθρωπισμό, στις τέχνες, στην παραγωγή και σε όλους τους μηχανισμούς της κοινωνικής συνοχής . Την ακμή αυτή μιας κοινωνίας ακολουθεί και η πολιτική ζωή . Όλες οι κατακτήσεις των λαών, σε όλα τα επίπεδα, πραγματοποιήθηκαν και εφαρμόστηκαν από κυβερνήσεις και πολιτικούς, που η σκέψη τους προηγείτο της εποχής τους και οι δράσεις τους ήταν απαλλαγμένες από ιδιοτέλειες, συμβιβασμούς και συναλλαγές και επομένως ήταν αποτελεσματικές. Τα παραδείγματα είναι πάρα πολλά και από παλαιότερες εποχές και πρόσφατα… Και από τον διεθνή χώρο και από την χώρα μας…
Αυτά αφορούν κοινωνίες που ευρίσκονται σε περίοδο ακμής. Νομοτελειακά όμως ,την ακμή κάποτε, σε άλλοτε άλλο βάθος χρόνου, διαδέχεται η παρακμή. Σε περιόδους παρακμής συμβαίνουν τα αντίθετα. Η παιδεία, η οικονομία , οι επιστήμες, ο ανθρωπισμός, οι τέχνες, η παραγωγή και οι μηχανισμοί κοινωνικής συνοχής, δοκιμάζονται και μπορεί τελικά να οδηγηθούν σε πλήρη κατάρρευση. Και βέβαια η παρακμή αφορά και την πολιτική ζωή…

Παρακμιακό μοντέλο, τα τελευταία χρόνια, αποτελεί η χώρα μας. Ιδιαίτερα στην πολιτική ζωή, ο κοινωνικός Δαρβινισμός, λειτουργεί αρνητικά: αντί να εξελίσσεται το πολιτικό περιβάλλον βελτιούμενο , παρατηρείται συνεχής διολίσθηση στο χειρότερο, με μηχανισμούς “αρνητικού πολιτικού Δαρβινισμού”.

Αναξιοπιστία, αδυναμία διαχείρισης των ζωτικών προβλημάτων της κοινωνίας, αυξανόμενες περιπτώσεις διαφθοράς, ακόμα και αδυναμία αυτοδιαχείρισης αντικειμενικά απλών κομματικών διαδικασιών, όπως οι εσωτερικές εκλογικές διαδικασίες!...

Πρόσφατο θλιβερό παράδειγμα η διαχείριση των τραγικών γεγονότων με τις πυρκαγιές στην Αττική. Μπροστά στην εκατόμβη των καμένων και των πνιγμένων ανθρώπων , το κυβερνόν πολιτικό σύστημα έδειξε για μια ακόμα φορά ανεπάρκεια… Ανεπάρκεια στην πρόληψη, την παρέμβαση την ώρα της καταστροφής αλλά και την επικοινωνιακή διαχείριση της καταστροφής… Επικοινωνιακή διαχείριση , που έφτασε στο σημείο να επικαλείται περίπου ως ελαφρυντικό, το νεαρό της ηλικίας του πρωθυπουργού (… μόνο 44 ετών !) . Λες και η διεκδίκηση και κατάληψη πολιτικού αξιώματος στην δημοκρατία μας γίνεται υποχρεωτικά, όπως η στράτευση!
Λες και η παραμονή σε κορυφαίες θέσεις της εκτελεστικής εξουσίας θα πρέπει να λειτουργούν και ως εκπαιδευτήρια!…

Δεν ξέρω αν είμαστε ή πλησιάζουμε τον πάτο. Πρέπει όμως επειγόντως να κολυμπήσουμε προς την επιφάνεια. Να λειτουργήσει θετικά και ο κοινωνικός και ο πολιτικός Δαρβινισμός…

Για το μέλλον της κοινωνίας μας και της πατρίδας .

*Ο Χριστόδουλος Στεφανάδης

Είναι Καθηγητής Καρδιολογίας