Χρ. Ι. Στεφανάδης

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι σε εξέλιξη στο Λονδίνο και για μια ακόμα φορά γίνεται επίκαιρο το πρόβλημα του ντόπινγκ των αθλητών, ένα πρόβλημα που έχει πληγώσει και τον αθλητισμό της χώρας μας διαχρονικά.
Τι είναι το ντόπινγκ;

Ως ντόπινγκ ορίζεται η χρήση από τον αθλητή ουσιών που είναι ξένες προς τις μεταβολικές διεργασίες του ανθρωπίνου οργανισμού ή φυσιολογικών ουσιών σε μεγαλύτερη ποσότητα ή η χρήση ορμονών και άλλων παρόμοιας δράσης προϊόντων με σκοπό την τεχνητή βελτίωση των επιδόσεών του. Χρήση τέτοιων ουσιών αναφέρεται ακόμα και στους Ολυμπιακούς Αγώνες της αρχαίας Ελλάδας, όταν ορισμένοι αθλητές αναζητούσαν την υπεροχή τρώγοντας ψυχεδελικά μανιτάρια.

Στις αρχές του 1900 οι μαραθωνοδρόμοι έπιναν μπράντι και έπαιρναν στρυχνίνη. Αργότερα ήρθε η καφεΐνη και οι αμφεταμίνες. Μετά τα στεροειδή.

Γιατί απαγορεύεται το ντόπινγκ;
Για δύο βασικούς λόγους:
- Γιατί οδηγεί σε άνισο ανταγωνισμό.
- Γιατί προκαλεί παρενέργειες, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει σοβαρά η υγεία των αθλητών.
Οι παρενέργειες εξαρτώνται από το είδος του φαρμάκου, την ποσότητα και διάρκεια λήψης του και την ευαισθησία του οργανισμού. Επιπλέον, οι αθλητές συχνά καταναλώνουν περισσότερα του ενός φάρμακα σε υψηλές δόσεις, οι οποίες συνεχώς μεταβάλλονται οδηγώντας σε περαιτέρω δυσμενείς αλληλεπιδράσεις. Από τις παρενέργειες του ντόπινγκ οι πιο επικίνδυνες είναι εκείνες που παρατηρούνται στο καρδιαγγειακό σύστημα, οι οποίες αυξάνουν τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα.

Τα ανδρογόνα-αναβολικά στεροειδή είναι οι πιο συχνά χρησιμοποιούμενες ουσίες μεταξύ των αθλητών. Τα αναβολικά έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν τη μυϊκή μάζα και τη δύναμη κάτω από ορισμένες συνθήκες. Πολλές αναφορές έχουν συσχετίσει τα ανδρογόνα-αναβολικά στεροειδή με σοβαρά καρδιαγγειακά νοσήματα, όπως η ισχαιμική καρδιοπάθεια, η αρτηριακή υπέρταση, η καρδιομυοπάθεια, η καρδιακή ανεπάρκεια, οι αρρυθμίες, οι θρομβώσεις κ.ά. Η πιο δραματική παρενέργεια είναι το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου και ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος.

Αλλες κοινώς χρησιμοποιούμενες ουσίες είναι η ανθρώπινη αυξητική ορμόνη και η ερυθροποιητίνη. Η κατάχρηση της αυξητικής ορμόνης έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση καρδιομυοπάθειας. Η κατάχρηση της ερυθροποιητίνης αυξάνει τον κίνδυνο για θρομβώσεις και εμβολές. Επιπλέον, αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης αρτηριακής υπέρτασης. Αλλα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη θεραπευτική του βρογχικού άσθματος (οι βήτα-2 αγωνιστές) αυξάνουν τη μυϊκή μάζα, με αποτέλεσμα να αυξάνουν τη μυϊκή δύναμη και να μειώνουν το υποδόριο λίπος, αλλά μπορεί να προκαλέσουν ισχαιμία, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες και αιφνίδιο καρδιακό θάνατο. Τα διεγερτικά, όπως οι αμφεταμίνες, επιδρούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα και παρατείνουν τον χρόνο έλευσης της κόπωσης επηρεάζοντας τον φυσιολογικό μηχανισμό απάντησης σε αυτή. Η μακροχρόνια λήψη αμφεταμινών μπορεί να οδηγήσει σε αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, υπέρταση, ταχυκαρδία ή βραδυκαρδία, διαταραχές του ρυθμού, ισχαιμία, κώμα ή και θάνατο. Η μακροχρόνια λήψη γλυκοκορτικοστεροειδών (κορτιζόνης) σχετίζεται με σοβαρές παρενέργειες όπως η οστεοπόρωση, η μείωση της οστεογένεσης στα νεαρά άτομα, οι ευκαιριακές λοιμώξεις, οι μεταβολές της συμπεριφοράς και οι διαταραχές των λιπιδίων.

Το πρόβλημα είναι ότι η πρόοδος της επιστήμης οδηγεί σε συνεχώς αυξανόμενο αριθμό ουσιών που χρησιμοποιούνται για ντόπινγκ στον αθλητισμό, ενώ από την άλλη πλευρά υπάρχει χρονική καθυστέρηση στην εργαστηριακή δυνατότητα ανίχνευσής τους. Επίσης, η Γενετική ίσως επιτύχει στο άμεσο μέλλον να δημιουργήσει τον υπεραθλητή. Και τότε;

*Ο κ. Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης  είναι καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών