Θάνος Παπαδόπουλος

Ο Κόσμος γίνεται ολοένα και λιγότερο δυτικός;

Η ίδια η Δύση γίνεται ολοένα και λιγότερο δυτική;

Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις μιας υποχώρησης της Δύσης στην παγκόσμια σκηνή;

Το 2019, οι New York Times, ύστερα από την ανάλογη Διάσκεψη είχαν χαρακτηρίσει τα αποτελέσματά της ως "Το ρέκβιεμ της Δύσης", επειδή οι διαφορές ανάμεσα στις ΗΠΑ αλλά και στις υπόλοιπες χώρες ήταν αγεφύρωτες. Ιδίως στα μεγάλα ζητήματα, όπως: α) η Συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν, β) ο αγωγός North Stream2 που θα μεταφέρει φυσικό αέριο κατευθείαν από τη Ρωσία στη Γερμανία, γ) ο Εμπορικός πόλεμος των ΗΠΑ κατά της Ευρώπης, της Κίνας κλπ., δ) οι αμυντικές δαπάνες των συμμάχων των ΗΠΑ και ιδίως της Ευρώπης στο ΝΑΤΟ.

Φέτος μάλιστα προστέθηκε και η απαίτηση των ΗΠΑ ν' αποκλειστούν τα δίκτυα 5G της Huawei από την Ευρώπη και άλλων συμμάχων των ΗΠΑ. Ο πρόεδρος της Γερμανίας Φρανκ Βάλτερ Στάινμαγερ στην εναρκτήρια ομιλία του επισήμανε ότι οι πολιτικές που ασκούν οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα οδηγούν σε μεγαλύτερη δυσπιστία, λιγότερη ασφάλεια και μια νέα κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών. Τόνισε ότι η Ευρώπη δεν έχει πια κεντρική σημασία για τις ΗΠΑ και ότι το κέντρο βάρους των αμερικανικών συμφερόντων έχει μετατοπιστεί στην Ασία. Υπογράμμισε ότι η αποξένωση της Ευρώπης από τη Ρωσία δεν μπορεί και δεν πρέπει να συνεχιστεί.

Οι σχέσεις πρέπει να αλλάξουν και να γίνουν καλύτερες. Όσον αφορά την Κίνα, η στρατηγική της Ευρώπης πρέπει να ισορροπεί "ανάμεσα στον εντεινόμενο ανταγωνισμό διαφορετικών συστημάτων και την ανάγκη συνεργασίας". Τέλος, σημείωσε ότι η Γερμανία πρέπει να συμβάλει περισσότερο στην ασφάλεια της Ευρώπης. Ο Χαϊκο Μαας, Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, έκανε ακόμη πιο σαφή τα πράγματα αναφέροντας ότι έχει περάσει πια η εποχή των πανταχού παρόντων "Αμερικανών σερίφηδων". Η Συρία, το Αφγανιστάν, η Αφρική, το επιβεβαιώνουν. Η Ευρώπη, είπε, κάνει περισσότερα για την Ουκρανία, τη Μέση Ανατολή, τη Λιβύη και τις χώρες Σαχέλ, αλλά όχι αρκετά. Η Γερμανία τόνισε είναι έτοιμη να εμπλακεί περισσότερο στις διεθνείς υποθέσεις, ακόμη και στρατιωτικά...

Ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν έδωσε συνέχεια στον γερμανικό προβληματισμό λέγοντας: Δεν μπορούμε εσαεί να καθοριζόμαστε από τις ΗΠΑ. Πρέπει να σκεφτόμαστε με ευρωπαϊκό τρόπο (ευρωπαϊκά). Ο πυρηνικός εξοπλισμός της Γαλλίας είναι στη διάθεση της Γερμανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η κοινή ασφάλεια στην Ευρώπη έχει δύο πυλώνες: Το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Άμυνα. Όσον αφορά τη Ρωσία, η καταδίκη της για την Κριμαία δεν έχει νόημα ούτε έφερε κανένα αποτέλεσμα! Συνεπώς πρέπει να εγκαταλείψουμε αυτή την πολιτική και να βρούμε λύσεις στα προβλήματα με τον διάλογο και τη συνεργασία.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μαρκ Πομπέο είπε ότι το ΝΑΤΟ δεν έχει πεθάνει και ότι οι αξίες της Δύσης είναι ζωντανές γι΄ αυτό οι άνθρωποι από την Αφρική και την Ασία σπεύδουν να μεταναστεύσουν στην Ευρώπη! Και έθεσε το θέμα, οι χώρες της Ευρώπης να μη δεχτούν τα δίκτυα 5G της Huawei και απείλησε ότι δεν θ' ανταλλάσσουν πληροφορίες με όσες χώρες τα δεχτούν .

Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Μαρκ Εσπερ τόνισε ότι η Κίνα είναι η μεγαλύτερη απειλή για τη Δύση κι ακολουθούν η Ρωσία, η Β. Κορέα και το Ιράν. (Ο Ντ. Τραμπ θεωρούσε και θεωρεί φίλους του τον Β λ. Πούτιν και τον Κιμ Γιονγκ Ουν). Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ επανέλαβε σε χαμηλούς τόνους ότι το ΝΑΤΟ είναι χρήσιμο απέναντι στη Ρωσία που ενισχύει το πυρηνικό της οπλοστάσιο, αν και δεν θα την ακολουθήσουν στην κούρσα των εξοπλισμών.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ τόνισε ότι οι διεθνείς σχέσεις γίνονται ολοένα και πιο βάρβαρες και ότι οι απειλές κατά της ανθρωπότητας βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο. Η ασφάλεια, ανέφερε, είναι κοινή για όλους και δεν χρειάζονται μπλοκ (στρατιωτικά) και ΝΑΤΟ. Τέλος, ζήτησε την εμβάθυνση των σχέσεων Ευρώπης και Ρωσίας. Ο υπουργός Εξωτερικών της Κίνας Γουάνγκ Γι ανέφερε ότι η Κίνα είναι μια μεγάλη χώρα με 5.000 χρόνια ιστορίας και πολιτισμού. Είναι λοιπόν αναπόφευκτη η τάση της ιστορίας να την αναδείξει σε διεθνή παράγοντα ειρήνης και συνεργασίας. Γι΄ αυτό ζήτησε και αυτός συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Είναι λοιπόν φυσικό, την ώρα που οι ΗΠΑ τείνουν ν' αποδεσμευτούν από την Ευρώπη και την γύρω περιοχή - Μ. Ανατολή και Β. Αφρική - η Ρωσία και η Κίνα να ζητούν τη συνεργασία της Ευρώπης για την ασφάλεια και την ειρηνική ανάπτυξη του πλανήτη. Κάτι το πολύ σημαντικό, λοιπόν, έχει αλλάξει στον Κόσμο. Όταν μάλιστα αυτή την πολιτική ακολουθεί με τρελά ζιγκ ζαγκ και ο περίεργος ένοικος του Λευκού Οίκου. Η αδέξια προσπάθειά του να τα βρει με τη Β. Κορέα, η απόσυρσή του από τη Συρία και το Αφγανιστάν, η ενδεχόμενη απόσυρση από το Ιράκ και η αποδέσμευσή του από την Ευρώπη είναι ο δικός του ανώμαλος τρόπος να δείξει τις διαθέσεις του. Επειδή ταυτόχρονα βάζει φωτιά στον Περσικό Κόλπο με την απόσυρση από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν, την ανατίναξη των σχέσεων της Σ. Αραβίας με το Κατάρ, τους χειρισμούς στο Ιράκ, στο Παλαιστινιακό, στο Κουρδικό, καθώς και οι σχέσεις του με τη Ρωσία και την Τουρκία. Η ανώμαλη φύση της πολιτικής του Ντ. Τραμπ φέρνει τον διχασμό με το βαθύ κράτος των ΗΠΑ, δηλαδή το Κογκρέσο, το Πεντάγωνο, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, τη CIA κλπ.

Πρέπει ν' ανησυχεί η Ευρώπη γι' αυτές τις εξελίξεις; Πρέπει να ανησυχεί, να ενδιαφέρεται και να προετοιμάζεται. Η απόσυρση των ΗΠΑ από τη Μέση Ανατολή αφήνει κενό χώρο που σπεύδουν να καταλάβουν η Ρωσία, η Τουρκία, το Ιράν κλπ. Η Μ. Ανατολή μπορεί να μην έχει τόσο ενδιαφέρον πια για τις ΗΠΑ, επειδή τώρα είναι αυτάρκης (και κάνει και εξαγωγές) σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο χάρη στα σχιστολιθικά πετρώματα, αλλά για την Ευρώπη που στερείται ενέργειας είναι ζήτημα ζωής και θανάτου…

Κατά συνέπεια η Ευρώπη έχει πολλούς κινδύνους μπροστά της και πολλή δουλειά να κάνει για να τους αντιμετωπίσει: α) Πρέπει ν' αποκτήσει ενιαία και συμπαγή εξωτερική πολιτική, β) Πρέπει ν' αποκτήσει στρατιωτικό βραχίονα που θα κάνει την εξωτερική πολιτική της αξιόπιστη, γ) Πρέπει να ενοποιήσει τις στρατιωτικές δυνάμεις των κρατών μελών της στο ΝΑΤΟ, σ' έναν ενιαίο ευρωπαϊκό πυλώνα σε συνεργασία με τον πυλώνα ΗΠΑ, δ) ο πυλώνας της Ευρώπης θα έχει δική του διοίκηση σε ο,τι αφορά τις ενέργειές του στην Ευρώπη και στη γύρω περιοχή: Μ. Ανατολή, Β. Αφρική κλπ. ε) Τέλος, πρέπει να σκεφτεί η Ευρώπη να αποκτήσει έναν Πρόεδρο που θα εκλέγεται με καθολική ψηφοφορία, μια κυβέρνηση που θα εκλέγεται με καθολική ψηφοφορία κι ένα Κογκρέσο (Βουλή και Γερουσία) που θα εκλέγεται με καθολική ψηφοφορία. Κι έτσι θα έχει και έναν υπουργό Εξωτερικών και έναν υπουργό Άμυνας. Για να μπορέσει να συνεργαστεί επί ίσοις όροις τόσο με τη Ρωσία και την Κίνα όσο και με τις ΗΠΑ. Έτσι, τα κενά που αφήνουν πίσω τους οι ΗΠΑ δεν θα γίνουν χάσματα που θα καταπιούν την Ευρώπη.

Υ.Γ. Όσοι θέλουν να καταλάβουν γιατί υποχωρεί η Δύση, μπορούν να διαβάσουν στο protothema.gr τα άρθρα μου:
1) Το Τρένο της Ανάπτυξης λέγεται Ασία της 28/12/2016,
2) Τα νέα κέντρα ανάπτυξης και ισχύος φυτρώνουν στη σκιά των Ιμαλαΐων της 27/05/2017.

* Ο Θάνος Παπαδόπουλος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας