Οι νέες αυταπάτες του κ. Τσίπρα
Παντελής Καψής

Παντελής Καψής

Οι νέες αυταπάτες του κ. Τσίπρα

Το 1981 οι σοσιαλιστές κέρδισαν τις εκλογές στη Γαλλία και στην Ελλάδα. Στη Γαλλία πρόεδρος εξελέγη ο Φρανσουά Μιτεράν και στην Ελλάδα έγινε πρωθυπουργός ο Ανδρέας Παπανδρέου

Και οι δύο κυβερνήσεις υποστήριζαν μια επεκτατική πολιτική η οποία, πίστευαν, θα οδηγούσε σε αύξηση των εισοδημάτων και του ΑΕΠ και μείωση της ανεργίας. Ήταν ακόμα η εποχή που τα κόμματα της κεντροαριστεράς ακολουθούσαν έναν απλουστευτικό κεϋνσιανισμό. Μέσα σε δύο μόλις χρόνια, οι αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις είχαν σαν αποτέλεσμα και στις δύο χώρες, να υπάρξει στροφή στην οικονομική πολιτική, με την υιοθέτηση μέτρων λιτότητας.

Στην Ελλάδα, το 1981, το πιο χαρακτηριστικό μέτρο το οποίο εξέφραζε τη φιλοσοφία της νέας κυβέρνησης, ήταν χωρίς αμφιβολία η καθιέρωση της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής, της περίφημης ΑΤΑ, η οποία οδήγησε σε άνοδο των μισθών της τάξεως του 20%. Έχει ενδιαφέρον ότι ακόμα και τότε η κριτική της αριστεράς ήταν ότι οι αυξήσεις δεν ήταν αρκετές!

Η αλήθεια ήταν ακριβώς η αντίθετη: με τον πληθωρισμό ήδη στο 24% το 1981, αποτέλεσμα της πετρελαϊκής κρίσης αλλά και της προεκλογικής γαλαντομίας της ΝΔ, η πολιτική αυτή είχε σαν αποτέλεσμα την διατήρηση του πληθωρισμού σε επίπεδα κοντά στο 20% αλλά πολύ περισσότερο την διαρκή χειροτέρευση του ισοζυγίου πληρωμών. Το 1985 στα ταμεία υπήρχε συνάλλαγμα για να καλυφθούν οι εισαγωγές μόλις 20 ημερών. Κι αυτό παρά το ότι ήδη από το 1982 ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος βέβαια καταλάβαινε από οικονομικά, είχε φέρει τον Γεράσιμο Αρσένη στο υπουργείο εθνικής οικονομίας για να ανατρέψει την ακολουθούμενη πολιτική.

Έτσι είχε υποτιμηθεί η δραχμή ενώ η ΑΤΑ είχε «ετεροχρονιστεί». Ήταν μια απόπειρα να περνά με καθυστέρηση η αύξηση των τιμών στο κόστος, η οποία αποδείχθηκε ανεπαρκής για να σταματήσει τον κατήφορο. Τελικά χρειάστηκε η σταθεροποιητική πολιτική Σημίτη το 1985 για να βελτιωθεί η κατάσταση, δυστυχώς προσωρινά, καθώς εκτροχιάστηκε η πολιτική ζωή με την πόλωση για το σκάνδαλο Κοσκωτά και την ασθένεια του Ανδρέα Παπανδρέου.

Με αυτή την ιστορική εμπειρία αλλά βέβαια και την πιο πρόσφατη εμπειρία της κρίσης, προκαλεί πραγματικά κατάπληξη η εξαγγελία του Αλέξη Τσίπρα ότι θα επαναφέρει την τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών. Είτε πρόκειται για προεκλογικά λόγια του αέρα τα οποία δεν πρόκειται να τιμήσει, είτε βρήκε την τέλεια συνταγή για να επιστρέψουμε στην κρίση.

Η πρώτη επίπτωση, την οποία δεν χρειάζεται να είναι κάποιος οικονομολόγος για να καταλάβει, είναι ότι θα οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο ακρίβειας που θα διατηρήσει τον πληθωρισμό στα ύψη. Οι εργαζόμενοι θα παίρνουν αυξήσεις, οι επιχειρήσεις θα τις περνάν στις τιμές με αποτέλεσμα καινούργιες αυξήσεις μισθών και ούτω καθεξής. Είναι ένα οδυνηρό μάθημα προηγούμενων δεκαετιών για το οποίο ο κ. Τσίπρας μπορεί να ρωτήσει, φαντάζομαι, και τον κ. Τσακαλώτο. Όσο πρόθυμος και αν είναι να ξεχάσει τις σπουδές του, σε αυτό θα έχει αντιρρήσεις.

Το πρόβλημα του πληθωρισμού, ιδίως όταν προκύπτει από έναν εξωτερικό παράγοντα, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση του δικού μας πληθωρισμού, μπορούμε να το δούμε και σαν ένα πρόβλημα κατανομής του κόστους. Μέσα στο 2022 για παράδειγμα, χρειάστηκε να πληρώσουμε παραπάνω 16 δισεκατομμύρια για εισαγωγές καυσίμων. Το από ποιους και πώς θα προκύψουν αυτά τα χρήματα, είναι μεγάλο ζήτημα. Το μόνο βέβαιο όμως είναι ότι την αύξηση θα την πληρώσουμε. Θεωρητικά ο μηχανισμός πάει κάπως έτσι: οι επιχειρήσεις περνάνε τις αυξήσεις στις τιμές.

Αυτό έχει σαν συνέπεια η κατανάλωση να πέσει, να μειωθεί η ζήτηση κατά συνέπεια και τα κέρδη. Την ίδια στιγμή οι εργαζόμενοι διεκδικούν αυξήσεις για να καλύψουν την απώλεια. Ένα μέρος της θα το ανακτήσουν κι έτσι το τελικό αποτέλεσμα θα είναι κάπου στη μέση. Οι επιχειρήσεις θα έχουν χάσει από τη μείωση της ζήτησης και οι εργαζόμενοι από τη μείωση της παραγωγής, άρα και των θέσεων εργασίας, αλλά και από αυξήσεις που θα υπολείπονται του πληθωρισμού. Στη θεωρία γιατί στην πράξη πολλά μπορεί να συμβούν.

Κλείσιμο
Πολλές επιχειρήσεις για παράδειγμα, μέσα στο κλίμα των ανατιμήσεων θα ανεβάσουν παραπάνω τις τιμές. Λέγεται ανατιμητική κερδοσκοπία, συμβαίνει σε όλες τις οικονομίες και είναι πιο εύκολο να λες ότι θα την ελέγξεις από το να το κάνεις. Άλλες πάλι μπορεί να εκμεταλλευτούν τη θέση τους στην αγορά για να αποκομίσουν αυξημένα κέρδη όπως συνέβη στην περίπτωση του ηλεκτρικού ρεύματος. Εκεί μπορεί να παρέμβει το κράτος για να εξισορροπήσει τα πράγματα φορολογώντας τα «ουρανοκατέβατα» κέρδη.

Όπως και να έρθουν τα πράγματα όλοι μας, άλλοι πιο πολλοί, άλλοι πιο λίγο, θα βγούμε φτωχότεροι δεν γίνεται διαφορετικά. Αν όχι, αν για παράδειγμα δανειστούμε για να πληρώσουμε τη διαφορά, τότε έχουμε αυτό που λέμε ότι «ζούμε πάνω από τις δυνατότητές μας». Ότι ακριβώς μας οδήγησε στα μνημόνια. Φυσικά τα πράγματα είναι πιο σύνθετα, σημαντικό ρόλο έχει και η πολιτική επιτοκίων, ακριβώς για να περιοριστεί ο δανεισμός, δεν είναι αυτό το θέμα μας όμως.

Τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα αν ανήκουμε σε ομάδα χωρών με κοινό νόμισμα. Στο μακρινό 1980, ένας από τους μηχανισμούς προστασίας ήταν η διολίσθηση ή και η υποτίμηση της δραχμής. Αυτό σήμαινε ότι οι αυξήσεις των τιμών σε δραχμές δεν περνούσαν στις εξαγωγές γιατί η δραχμή γινόταν φθηνότερη στην αγορά συναλλάγματος. Έτσι δεν υπήρχε πρόβλημα ανταγωνιστικότητας.

Υπήρχαν άλλες παρενέργειες βέβαια, όπως είδαμε το 85 οδηγηθήκαμε και πάλι σε αδιέξοδο. Στην περίπτωση του κοινού νομίσματος πάντως, αν ο εγχώριος πληθωρισμός λόγω ΑΤΑ είναι μεγαλύτερος από την υπόλοιπη Ευρώπη, τότε δημιουργείται έλλειμμα ανταγωνιστικότητας. Ο άλλος μεγάλος λόγος που οδηγηθήκαμε στα μνημόνια.

Αυτά δεν αποτελούν σοφίες, είναι η αλφαβήτα των οικονομολόγων. Το 2015 ο Τσίπρας και η παρέα του επέδειξαν παντελή άγνοια για το πώς λειτουργεί η Ευρώπη. Αργότερα μίλησαν για αυταπάτες. Δυστυχώς φαίνεται ότι εξακολουθούν να ζουν σε αυταπάτες.
Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Ειδήσεις Δημοφιλή Σχολιασμένα
δειτε ολες τις ειδησεις

Best of Network

Δείτε Επίσης

Συνεχίζοντας σε αυτό τον ιστότοπο αποδέχεστε την χρήση των cookies στη συσκευή σας όπως περιγράφεται στην πολιτική cookies

Μάθετε περισσότερα εδώ

Αποδοχή