Μάκης Πολλάτος

Είναι τα επεισόδια των τελευταίων ημερών η αρχή του πολιτικού τέλους του Ερντογάν;
Τα σχέδια ανάπλασης της πλατείας Ταξίμ περιλάμβαναν την κατεδάφιση του πολιτιστικού κέντρου Ατατούρκ για να οικοδομηθεί ένα σύγχρονο κτίριο, και το κόψιμο μερικών δέντρων προκειμένου να διαπλατυνθεί ο πεζόδρομος στο πάρκο Γκεζίμ. Μερικές δεκάδες Τούρκοι διαδήλωναν από την προηγούμενη Τετάρτη διαμαρτυρόμενοι ότι ο Ερντογάν θέλει να χτίσει εμπορικό κέντρο στο πάρκο και έκαναν ειρηνικές συγκεντρώσεις. Οι διαδηλωτές ήταν ελάχιστοι και οι αντιδράσεις στο σχέδιο ανάπλασης πέρασαν απαρατήρητες. Μέχρι που η τουρκική αστυνομία επιτέθηκε με πρωτοφανή βιαιότητα στους διαμαρτυρόμενους τους οποίους προσπάθησε να σαρώσει χρησιμοποιώντας δακρυγόνα και άλλα χημικά αλλά και κανόνια νερού. Οι εικόνες Τούρκων αστυνομικών να ψεκάζουν απρόκλητα διαδηλωτές έκαναν το γύρο της Τουρκίας κυρίως μέσω του twitter και προκάλεσαν σοκ στους πολίτες της γειτονικής χώρας.

Από μερικές δεκάδες οι διαδηλωτές έγιναν δεκάδες χιλιάδες και ο Ερντογάν έχασε την... μπάλα, κυριολεκτικά.
Στην αγριότητα της αστυνομικής καταστολής ήρθε να προστεθεί και η αλαζονεία. «Αν εσείς μαζέψετε 100.000 διαδηλωτές εγώ μπορώ να μαζέψω ένα εκατομμύριο», τους προκάλεσε. Και οι διαδηλώσεις επεκτάθηκαν αστραπιαία στην Άγκυρα, την Σμύρνη, το Εσκισεχίρ και πολλές ακόμη τουρκικές πόλεις.

Θα μου πείτε: Κι όλα αυτά επειδή αποφάσισε να φτιάξει εμπορικό κέντρο στην πλατεία Ταξίμ κόβοντας μερικά δέντρα;
Η απάντηση είναι ότι αυτή ήταν η αφορμή. Ο Ερντογάν, έγινε πανίσχυρος και κυριάρχησε για περίπου μια δεκαετία κυρίως επειδή αντιλαμβανόταν το λαϊκό αίσθημα, επειδή ξανάδωσε στους Τούρκους αυτοπεποίθηση, επειδή κατάφερε να πάει την χώρα του από τον μαρασμό και τη χρεοκοπία σε πρωτοφανείς ρυθμούς ανάπτυξης βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων κι επειδή έδειχνε να αντιλαμβάνεται τις συλλογικές επιθυμίες τους.

Σταδιακά άρχισε να λειτουργεί με μια αλαζονεία πρωτοφανή.
Εδώ και μερικές βδομάδες κάνει αγώνα για να επιβάλλει ποτοαπαγόρευση θέλοντας να κάνει τους Τούρκους να σταματήσουν να πίνουν μπύρα και ρακί και να το γυρίσουν στο... αϊράνι. Έφτασε μάλιστα στο σημείο να υπονοήσει ότι ο ιδρυτής της τουρκικής δημοκρατίας Κεμάλ Ατατούρκ ήταν... μπεκρής εξοργίζοντας μεγάλο κομμάτι του κεμαλικού κράτους. Πέρα από τους φανατικούς ισλαμιστές με τις μαντίλες, πολλά εκατομμύρια Τούρκοι είναι φιλελεύθεροι και δεν θέλουν να αλλάξουν το life style τους, ούτε και βλέπουν με καλό μάτι την προσπάθεια να τεθεί εκτός νόμου το αλκοόλ.

Ο Ερντογάν, με την ίδια αλαζονεία που αποφάσισε να τους επιβάλει να πίνουν το ρόφημα γιαουρτιού αναγορεύοντάς το σε εθνικό ποτό της Τουρκίας θέλησε να αναγκάσει την τουρκική κοινωνία να αποδεχθεί αδιαμαρτύρητα το σχέδιό του για ανάπλαση της πλατείας Ταξίμ. Κυρίως όμως λειτούργησε σαν τους ηγεμόνες των αραβικών χωρών που ο ίδιος τα τελευταία χρόνια καταγγέλει ότι κυβερνούν δικτατορικά αδιαφορώντας για τις επιθυμίες των πολιτών.

Μπορεί τώρα να δεσμεύεται ότι δεν θέλει να φτιάξει mall στην πλατεία Ταξίμ αλλά τζαμί και μουσείο, είναι όμως αμφίβολο αν μπορεί να πείσει τα δυναμικά τμήματα της τουρκικής κοινωνίας που θεωρούν εαυτούς ανήκοντες εις τη δύση και διεκδικούν το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης των απόψεών τους.

Και αποκαλύπτοντας ότι έχει δυσανεξία σε όσους δεν συμφωνούν με τις απόψεις του, χαρακτηρίζει τους χιλιάδες Τούρκους που αντιδρούν στα σχέδιά του αλκοολικά πρεζάκια και τους διαδηλωτές πλιατσικολόγους, ενώ το twitter που οργάνωσε την αντίδραση των πολιτών στην Αίγυπτο και το Μαγκρέμπ είναι για τον Ερντογάν «πρόβλημα» και χώρος διασποράς ψευδών ειδήσεων.

Ακόμη κι αν το σύνθημα των διαδηλωτών «παραιτήσου» σιγήσει, ο Ερντογάν δεν είναι πλέον πανίσχυρος. Για την ακρίβεια, με τους χειρισμούς του έχει αποδομήσει σε τέτοιο βαθμό το προφίλ που ο ίδιος έχτιζε επί δεκαετίες που είναι πραγματικά αμφίβολο αν θα συνεχίσει να διαφεντεύει ανεξέλεγκτος τις τύχες της χώρας του για πολύ καιρό ακόμη.