Hλιάνα Φωκιανάκη

Θα μου πείτε το ταμείο είναι μείον. Σαφώς και βεβαίως, αλλά η αλήθεια είναι ότι το ΥΠΠΟ εδώ και δεκαετίες είναι εγκλωβισμένο στην αρχαιολατρία. Προωθείται ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός και δεν περισσεύουν χρήματα για τον σύγχρονο πολιτισμό. Και αυτά που περισσεύουν άγνωστο με πόσο... αντικειμενικά κριτήρια δίνονται σε αυτούς που αξίζουν την οικονομική αρωγή. Πόσες εκκλησίες αναστύλωσε με έξοδα του το ΥΠΠΟ, (λες και η Εκκλησία δεν έχει χρήματα για να το κάνει από μόνη της) πόσους συλλόγους αμφιβόλου λόγου ύπαρξης βοήθησε χρηματικά, πόσες ΜΚΟ φαντάσματα, πόσα μνημεία συντηρήθηκαν με ρυθμούς χελώνας, πόσα γράμματα πηγαινοέρχονται για εγκρίσεις που παίρνουν χρόνια για να δοθούν. Ο κρατικός μηχανισμός παραμένει αργός και βαθιά συντηρητικός.

Και εδώ έρχονται οι ιδιώτες με πρωτοβουλίες που θαυμάζουν και οι φίλοι μας στο εξωτερικό, να μας... ξελασπώσουν.

Χρειάστηκε να φτιαχτεί μια Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών για να δούμε επιτέλους σύγχρονα θέατρα του κόσμου, χορογράφους παγκοσμίου φήμης και να δούμε έργα από καλλιτέχνες που έχουν “βαρύ” όνομα όπως ο Helmut Newton και ο Christian Boltanski. Χρειάστηκε να δημιουργηθεί ο πολιτιστικός οργανισμός ΝΕΟΝ για να μπορεί να αγοράσει κάποια έργα το ΕΜΣΤ για την συλλογή του (τα χρήματα δίδονται και το Μουσείο αποφασίζει το ίδιο τι θα αγοράσει), χρειάστηκε το ίδρυμα Νιάρχου για το Κέντρο Πολιτισμού Νιάρχου στο Φάληρο, όπου θα έχουμε μια Βιβλιοθήκη αντάξια της ιστορίας της Ελλάδας, και τώρα για να ολοκληρωθεί η διαδικασία για την λειτουργία του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης που είχε γίνει πια ανέκδοτο εδώ και δεκαετίες στην Αθήνα. “Όταν ανοίξει το ΕΜΣΤ” λέγαμε και προσθέταμε “θα είμαστε συνταξιούχοι”. Τώρα το Ίδρυμα Νιάρχου αποφασίζει να βοηθήσει και την Σχολή Καλών Τεχνών με την βιβλιοθήκη της (που παρεμπιπτόντως είναι μια πολύ πλήρης βιβλιοθήκη με εξαιρετικό περιεχόμενο) να μεταφερθεί.

Το κατά πόσο είναι σωστό να επαναπαυόμαστε εντελώς στους ιδιωτικούς φορείς για να λειτουργούν κάποια πράγματα είναι ένα ερώτημα που προκύπτει τελευταία σε άρθρα και συζητήσεις. Δεν θέλουν κάποιοι να κάνουν κουμάντο σε δημόσια αγαθά οι ιδιώτες. Η αλήθεια είναι όμως ότι το Δημόσιο δεν έχει καταφέρει να προωθήσει και να συντηρήσει τον σύγχρονο πολιτισμό όπως του αξίζει. Μην ξεχνάμε την κλοπή των έργων του Πικάσο και του Μοντριάν από την Εθνική Πινακοθήκη. Τεράστια ζημιά για τον Έλληνα πολίτη, έργα που στοιχίζουν εκατομμύρια ευρώ, μιας και δεν υπήρχαν κονδύλια για επαρκή φύλαξη.

Αν κάτσουμε και το σκεφτούμε καλύτερα όμως και βγούμε από την λογική “ήρθε ο πλούσιος να μας κάνει κουμάντο”, νομίζω ότι όλοι θα συμφωνήσουμε πως ευτυχώς που υπάρχουν και αυτά τα ιδρύματα για να καλύπτουν τα τεράστια κενά στον σύγχρονο πολιτισμό. Γιατί; Πρωτίστως γιατί σε αυτά τα ιδρύματα, αποφασίζουν καταρτισμένοι άνθρωποι με γνώση του αντικειμένου που θα δοθούν χρήματα, πως θα γίνουν επενδύσεις και με ποιόν τρόπο. Δευτερευόντως γιατί δίνουν ελευθερίες στο ελληνικό δημόσιο και στους φορείς που υποστηρίζουν να κάνουν ότι θέλουν με τα χρήματα που τους δίνονται. Παράδειγμα: Το Ιδρυμα Νιάρχου ολοκληρώνει το Κέντρο Πολιτισμού και το παραδίδει στο κράτος και στον Έλληνα πολίτη. Ο οργανισμός ΝΕΟΝ παρουσιάζει σημαντικούς διεθνείς εικαστικούς κάθε χρόνο στο Φεστιβάλ Αθηνών, δίνει χρήματα στο ΕΜΣΤ και του δίνει ελευθερία να αγοράσει ότι αυτό κρίνει ως αξιόλογο έργο τέχνης για τη συλλογή του, στέλνει νέους Έλληνες επιμελητές στο εξωτερικό και τώρα ανοίγει μια εξαιρετική έκθεση στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη σε συνεργασία με την Whitechapel Gallery δημόσια γκαλερί της βρετανικής πρωτεύουσας.

Αντίθετα, το Υπουργείο μέχρι προσφάτως είχε αρχαιολόγους σε θέσεις όπως “Διεύθυνση Εικαστικών Τεχνών”, θέσεις με παχυλούς μισθούς και έξτρα χρήματα από επιτροπές, που προφανώς της κάλυπταν γαλάζιοι και πράσινοι μεσήλικες. Στην πλειονότητα τους ήταν άνθρωποι που έχουν ελάχιστες -αν όχι μηδαμινές γνώσεις- για τα βασικά στον σύγχρονο πολιτισμό και από τις επιλογές τους, φαίνεται ότι δεν ενδιαφέρονται να αποκτήσουν. Και αν δεν απατώμαι τείνει να βοηθά εικαστικούς που έχουν πατήσει τα ...ήντα και δεν έχουν και τόση ανάγκη για χρηματική αρωγή, καθότι στη χρυσή δεκαετία 1984-1994 μοσχοπουλούσαν τα έργα τους για δεκάδες χιλιάδες ευρώ σε κυρίες του Κολωνακίου.

Ας βοηθούν λοιπόν οι ιδιώτες, γιατί η Ελλάδα έχει δεκάδες καλλιτέχνες κάτω των 40 που διαπρέπουν και αναγνωρίζονται στο εξωτερικό και έναν εξαιρετικό σύγχρονο πολιτιστικό πλούτο που αξίζει να τον γνωρίσουν όλοι οι ξένοι επισκέπτες αυτό το καλοκαίρι και να τον γνωρίσουν όλο και περισσότεροι Έλληνες τα επόμενα χρόνια.