Γρηγόρης Τζιοβάρας

Η πλειονότητα των Ελλήνων τήρησε όντως τα μέτρα που επέβαλαν οι αρχές. Αποτελεί, όμως, αυταπάτη να πιστεύει κανείς ότι αίφνης οι συμπατριώτες μας μεταμορφώθηκαν σε έναν λαό ο οποίος συνειδητοποίησε ευρέως την ανάγκη για επίδειξη κοινωνικής υπευθυνότητας.

Αν ήταν, άλλωστε, έτσι, δεν θα βλέπαμε γύρω μας τόσο συχνά φαινόμενα αντικοινωνικής συμπεριφοράς σε τόσους πολλούς τομείς της δημόσιας ζωής: από τα σκουπίδια που δεν μας ενοχλεί εφόσον είναι στην αυλή του γείτονα έως την οδηγική συμπεριφορά στους δρόμους και από τις άναρχες διαδηλώσεις των πενήντα ατόμων που παραλύουν τη ζωή στις πόλεις έως το περιβόητο «γρηγορόσημο» το οποίο κάποιοι δίνουν και κάποιοι παίρνουν για να παρακάμπτεται η προτεραιότητα.

Όσο αλήθεια και αν είναι πως δεν μπορεί να υπάρχει ένας ελεγκτής δίπλα από κάθε πολίτη, εξίσου αληθές είναι ότι χωρίς τον έλεγχο και την απειλή της κύρωσης να επικρέμαται πάνω από τα κεφάλια όλων μας είναι αδύνατο να υπάρξει συμμόρφωση των πάντων. Αν θέλουμε, άλλωστε, να είμαστε ειλικρινείς και να μην βαυκαλιζόμαστε, κρυβόμενοι πίσω από το δάκτυλό μας, οι συνειδητοί πολίτες –και στη χώρα μας, αλλά και παγκοσμίως- αποτελούν μειοψηφία.

Χωρίς, λοιπόν, τους εκτεταμένους ελέγχους που διενεργούνταν την περίοδο του lockdown, είναι απολύτως βέβαιο ότι δεν είχαμε τα θετικά αποτελέσματα που επέφερε ο εγκλεισμός στα σπίτια μας. Διότι, κακά τα ψέματα, οι απόπειρες να παραβιαστούν οι περιοριστικοί κανόνες ήταν πάμπολλες τόσο από κάποιους που αναζητούσαν παραδρόμους για να ξεφύγουν από τα αστικά κέντρα προς την περιφέρεια ή τα εξοχικά τους όσο και από άλλους που δεν έχαναν ευκαιρία να καταστρατηγούν τα παραθυράκια με το delivery και το take away.

Στην πορεία του χρόνου, δυστυχώς, οι έλεγχοι ατόνησαν. Όποιος μπει σε λεωφορείο ή σε ένα ταξί διαπιστώνει ότι η υποχρεωτικότητα στη χρήση της μάσκας, αλλά και τα κενά καθίσματα στα οχήματα και στους συρμούς, έχουν καταργηθεί στην πράξη. Η χρήση της μάσκας επαφίεται στον… πατριωτισμό του επιβάτη, ενώ οι σημάνσεις για τα καθίσματα που δεν πρέπει να κάθεται κανείς έχουν εξαφανιστεί.

Έτσι κι αλλιώς αποτελούν πλέον μακρά ανάμνηση οι πομπώδεις ανακοινώσεις του υπουργού Υποδομών Κώστα Καραμανλή ότι από τη Δευτέρα 4 Μαΐου σε όλους τους σταθμούς τους μετρό που θα έχουν ανταπόκριση με λεωφορεία θα είναι παρόντες οι «βοηθοί επιβατών», οι οποίοι θα καθοδηγούν και θα συμβουλεύουν το επιβατικό κοινό για το πως πρέπει να κινείται. Μόλις έφυγαν οι κάμερες, έφυγαν και οι «βοηθοί». Έτσι οι επιβάτες των λεωφορείων κάνουν ό,τι νομίζουν ερήμην του οδηγού ο οποίος αρκείται στο να μη ανοίγει η πόρτα που είναι δίπλα του και να μην καλύπτονται τα καθίσματα που είναι ακριβώς πίσω του.

Την ίδια διαπίστωση της απόλυτης χαλάρωσης στην εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων κάνει και όποιος βρεθεί στην πλειονότητα των σούπερ μάρκετ, ακόμη και των φαρμακείων. Η χρήση μάσκας από το προσωπικό είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Όσο για τα εστιατόρια και τις καφετέριες, το μέτρημα των αποστάσεων από τραπέζι σε τραπέζι σταμάτησε αφότου δεν επαναλήφθηκε η επίσκεψη -συνοδεία τηλεοπτικών συνεργείων και με τις μεζούρες ανά χείρας- που πραγματοποίησε η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης σε καταστήματα της Καλλιθέας.

Η δουλειά των υπουργών βεβαίως δεν είναι να μετρούν αποστάσεις στα τραπέζια και ούτε να κάνουν ελέγχους. Με ή χωρίς κάμερες. Δουλειά τους είναι κάθε πρωί που πάνε στο γραφείο να ζητούν ενημέρωση για το πόσα συνεργεία ελέγχου έχουν βρει στους δρόμους. Και το βράδυ της ίδιας μέρας να έχουν μια εικόνα για τα αποτελέσματα των ελέγχων που διενεργήθηκαν. Τέτοια εικόνα, δυστυχώς, δεν φαίνεται να υπάρχει. Και αν υπάρχει, δεν βγαίνει προς τα έξω έτσι ώστε να λειτουργήσει παιδευτικά.

Το χειρότερο όλων, όμως, είναι ότι τα όργανα ελέγχου είναι τόσα πολλά που χάνεται η ευθύνη για το ποιος ελέγχει τι. Μέχρι τώρα ξέραμε ότι ελέγχους διενεργούν η Αρχή Διαφάνειας, η Ελληνική Αστυνομία, η Δημοτική Αστυνομία (στην Αθήνα, τουλάχιστον, όταν περισσεύει κόσμος από τη φύλαξη του «Μεγάλου Περίπατου») καθώς και το Λιμενικό. Τι τελευταίες μέρες μάθαμε ότι με το ίδιο αντικείμενο ασχολείται και το άγνωστο μέχρι πρότινος «Συντονιστικό Κέντρο Εποπτείας της Αγοράς και Αντιμετώπισης του Παραεμπορίου» (ΣΥΚΕΑΑΠ) της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου & Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων».

Η εμπειρία έχει δείξει πως όσο περισσότεροι ελεγκτικοί μηχανισμοί εμπλέκονται στο ίδιο αντικείμενο, τόσο πιο αναποτελεσματικοί είναι οι έλεγχοι που διενεργούνται. Κάτι, δηλαδή, σαν τις «πολλές μαμές», που, όπως λέει η γνωστή λαϊκή παροιμία, «βγάζουν τυφλό το μωρό». Δεν αποκλείεται, όμως, ο εμπνευστής του ΣΥΚΕΑΑΠ να έχει βρει το μυστικό υπερόπλο που θα… εξαφανίσει τον κορωνοϊό.

Υ.Γ: Αργά το απόγευμα της Τετάρτης και ενώ μόλις είχε ολοκληρωθεί η σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου που συγκάλεσε ο πρωθυπουργός για να ζητήσει την εντατικοποίηση των ελέγχων και την αυστηρή εφαρμογή των υφιστάμενων μέτρων, στο κέντρο της Αθήνας έκαναν την εμφάνισή τους αστυνομικοί οι οποίοι έμπαιναν στα λεωφορεία ελέγχοντας τη χρήση μάσκας. Στοιχηματίζετε για το πόσες μέρες θα κρατήσει;