Γ. Χ. Παπαγεωργίου

 Απορροφούν σημαντικά κεφάλαια, καθώς και ανθρώπινους και υλικούς πόρους από τις τράπεζες, ενώ δημιουργούν αβεβαιότητα για την πραγματική οικονομική τους κατάσταση, γεγονός που τις εμποδίζει να κάνουν τη βασική δουλειά τους: να δανειστούν ποσά τα οποία με τη σειρά τους θα δανείσουν σε επιχειρήσεις και καταναλωτές.

Η ιδέα είναι ότι οι τράπεζες πρέπει να ξεφορτωθούν τα κόκκινα δάνεια έστω και σε χαμηλότερη τιμή. Ετσι θα γράψουν μεν κάποια ζημιά, αλλά θα ξεκαθαρίσουν την εικόνα και θα εξαλείψουν την αβεβαιότητα.

Επειδή όταν οι τράπεζες επιχείρησαν να πουλήσουν τα κόκκινα δάνεια απευθείας είδαν ότι οι τιμές ήταν πολύ χαμηλές και θα έγραφαν μεγάλες ζημιές, προωθείται τώρα το νέο σχέδιο διάσωσης, το «Σχήμα Προστασίας Στοιχείων Ενεργητικού» (Asset Protection Scheme). Ακούγεται ακατανόητο, αλλά στην πραγματικότητα σημαίνει «Σχήμα Προστασίας Τραπεζών».

Στο πλαίσιο αυτό κάθε τράπεζα θα δημιουργήσει μια «εταιρεία - σφραγίδα» («ειδικού σκοπού») η οποία θα πάρει πάνω της τα κόκκινα δάνεια και θα τα τιτλοποιήσει, δηλαδή θα χρησιμοποιήσει τα δάνεια ως εξασφάλιση για να εκδώσει ομόλογα τα οποία θα πουλήσει σε επενδυτές. Οι επενδυτές θα εισπράττουν τόκο και κεφάλαιο για το ομόλογο από τα έσοδα που θα προκύπτουν από την αποπληρωμή των δανείων. Εάν οι δανειολήπτες δεν είναι σε θέση να πληρώσουν, θα εκποιούνται με πλειστηριασμό οι εξασφαλίσεις των δανείων (ακίνητα και άλλα περιουσιακά στοιχεία) για να εξοφλούνται τα ομόλογα.

Βέβαια, ουδείς εχέφρων επενδυτής θα έσπευδε να αγοράσει ομόλογα για τα οποία θα έπρεπε να περιμένει εξόφληση από την αποπληρωμή των κόκκινων δανείων. Στην καλύτερη περίπτωση θα αγόραζε τέτοια ομόλογα μόνο σε εξευτελιστική τιμή.

Εδώ έρχεται το κράτος που δίνει την εγγύησή του για τα πιο «σίγουρα» ομόλογα, εκείνα δηλαδή που συνδέονται με δάνεια καλύτερης ποιότητας και έχουν καλύτερες εξασφαλίσεις.

Ετσι, τα ομόλογα, από «σκουπίδια» που θα ήταν χωρίς την κρατική εγγύηση, αποκτούν αξία και η μηχανή μπορεί να λειτουργήσει. Οι τράπεζες ξεμπλοκάρουν, ενώ στο μέλλον μπορεί να ανακτήσουν και ένα μέρος της ζημιάς που θα γράψουν από τη μεταβίβαση των δανείων σε χαμηλή τιμή, εάν η γενική οικονομική κατάσταση βελτιωθεί και η αξία των δανείων (και των ενεχυριασμένων ακινήτων) αυξηθεί.

Η αγορά που θα διαμορφωθεί μπορεί να αποφέρει κέρδη τα οποία θα μοιραστούν οι επενδυτές, οι εταιρείες που θα κυνηγήσουν τους δανειολήπτες και ενδεχομένως και οι τράπεζες.

Είναι σαφές ότι με τον μηχανισμό αυτό τα κέρδη μεγιστοποιούνται όσο πιο σκληρό είναι το σύστημα των πλειστηριασμών. Οσο πιο εντατικοί είναι οι τελευταίοι, τόσο περισσότερο θα ανεβαίνει η αξία των ομολόγων και επομένως τα κέρδη των επενδυτών και των τραπεζών.

Αυτός είναι και ο λόγος που συστηματικά μειώθηκε η προστασία της πρώτης κατοικίας που παρείχε ο νόμος Κατσέλη και αντικαταστάθηκε με το νέο σύστημα που αφορά πολύ λιγότερους δανειολήπτες, εφόσον έχουν πολύ χαμηλά εισοδήματα και ακίνητα πολύ μικρής αξίας. Προβλέπεται και επιδότηση της δόσης του στεγαστικού για τους πιο ευάλωτους δανειολήπτες που θα φτάσει συνολικά τα 300 εκατ. ευρώ σε βάθος τριετίας.

Ασφαλώς, το σχέδιο στήριξης των τραπεζών είναι αναγκαίο λόγω της ζημιάς που κάνουν τα κόκκινα δάνεια στην οικονομία. Δεν βλέπουμε, όμως, την ίδια ευαισθησία για τη ζημιά που γίνεται στους πολίτες και την κοινωνία. Κρατικό χρήμα και προστασία διατίθενται άφθονα για τις τράπεζες, αλλά με το σταγονόμετρο για τους δανειολήπτες που βρίσκονται σε δυσκολία