Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Προ ημερών, στο συνέδριο των Δελφών, ο Κλάους Ρέγκλινγκ του ESM και ο Ντέκλαν Κοστέλο της Κομισιόν είπαν με τη μέγιστη σαφήνεια ότι ακόμα και μετά τη λήξη του τρίτου μνημονίου είναι λογικό και θεμιτό να υπάρχει ένα καθεστώς επιτήρησης της Ελλάδας. Μπορεί να χρησιμοποιούνται διαφορετικές φρασεολογίες για την αιτιολόγηση της επιτήρησης, όπως η ανάγκη «να μην πάνε χαμένες οι προσπάθειες τόσων ετών» ή «η θεμιτή ανησυχία των δανειστών που έχουν διαθέσει μεγάλα ποσά στην Ελλάδα», αλλά η ουσία είναι ότι η Ευρωζώνη είναι αποφασισμένη να διατηρήσει το στενό μαρκάρισμα στη χώρα μας για κάποια χρόνια. Οι αξιωματούχοι εκφράζουν εμμέσως αλλά με απόλυτη σαφήνεια την επιφύλαξη της Ευρωζώνης για το αν η πορεία προσαρμογής θα συνεχιστεί. 

Την ίδια στιγμή, βέβαια, σε κάθε δημόσια τοποθέτησή τους οι Ευρωπαίοι μόνο καλά λόγια έχουν να πουν για την πορεία της Ελλάδας, καθώς θέλουν προφανώς να δείξουν ότι η Ευρωζώνη ξεπέρασε την κρίση και ότι ακόμη και η Ελλάδα που υπήρξε «ειδική περίπτωση» αποτελεί πλέον σταθερό κρίκο της ευρωπαϊκής αλυσίδας. 

Φαίνεται επίσης ότι η Ευρωζώνη δεν έχει τη βούληση να επιβάλει τη λεγόμενη προληπτική γραμμή στήριξης παρά τη συζήτηση που γίνεται σχετικώς, καθώς ουδεμία κυβέρνηση χώρας-μέλους έχει τη διάθεση να περάσει από το εθνικό Κοινοβούλιο νέα απόφαση για πιστώσεις προς την Ελλάδα. 

Υπάρχει, έτσι, μια σύμπτωση πολιτικών επιδιώξεων μεταξύ της Ευρωζώνης και της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία, όπως είναι φυσικό, θέλει να προβάλει την εικόνα της αποδέσμευσης από τα μνημόνια και τις εξαρτήσεις και γι’ αυτό προτιμά να δημιουργήσει ένα χρηματικό απόθεμα ασφαλείας, το οποίο θα μπορεί να χρησιμοποιήσει, αν κάτι στραβώσει, αντί για προληπτική γραμμή. 

Από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Τραπέζης της Ελλάδος η προτίμηση που εκφράζουν για την προληπτική γραμμή πίστωσης εδράζεται περισσότερο σε ανησυχίες για τις πιθανές συνέπειες στη χρηματοδότηση της Ελλάδας από τις αγορές, στην περίπτωση που υπάρξει νέα μεγάλη διεθνής αναταραχή, και στις επιπτώσεις που θα υπάρξουν σε μια τέτοια περίπτωση στις τράπεζες και το ευρώ. 

Καθώς η Ελλάδα ετοιμάζεται να δοκιμάσει τις δυνάμεις της στις διεθνείς αγορές, η ψυχρή οικονομική λογική υπαγορεύει ότι θα έπρεπε να επιδιώξει τα περισσότερα δυνατά μαξιλάρια ασφαλείας: και προληπτική γραμμή και χρηματικό απόθεμα ασφαλείας. 

Στη ζυγαριά, όμως, μπαίνει και ο βαθμός πολιτικής ελευθερίας που θα ανακτήσει η ελληνική πλευρά μετά τη λήξη του τρίτου μνημονίου. Και το ζήτημα αυτό δεν απασχολεί μόνο την κυβέρνηση, αλλά και την αντιπολίτευση, η οποία φιλοδοξεί να γίνει κυβέρνηση. 

Και το μεγάλο ερώτημα είναι: αν δεν υπάρχουν οι δεσμεύσεις της προληπτικής γραμμής, θα υπάρξει ουσιαστική ελευθερία στην οικονομική πολιτική ή θα έρθουν οι δεσμεύσεις με άλλη μορφή, συνδεδεμένες με την ελάφρυνση του χρέους;

Σε μια χώρα με σοβαρό πολιτικό σύστημα, θα υπήρχε μια στοιχειώδης διακομματική συνεννόηση για το καθεστώς της επόμενης μέρας, για τη βέλτιστη σχέση κόστους χρηματοδότησης συνεπειών στην πραγματική οικονομία και πολιτικής αυτονομίας. 
Και μόνο το γεγονός ότι οι αγορές θα έβλεπαν μια τέτοια συνεννόηση θα οδηγούσε χαμηλότερα τα επιτόκια δανεισμού της χώρας.