Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Θα αναλάβει η Γερμανία τις πολιτικές ευθύνες που αντιστοιχούν στην οικονομική ισχύ της; Αυτό είναι το κυρίαρχο ερώτημα στην Ευρώπη, καθώς από την απάντηση θα εξαρτηθεί το μέλλον της ευρωζώνης και της ευρωπαϊκής ενοποίησης γενικότερα. Μέχρι σήμερα φαινόταν ότι η Γερμανία έχει αποτύχει στην προσπάθεια αυτή. Στο παρελθόν οι Γάλλοι είχαν την πολιτική πρωτοβουλία και οι Γερμανοί την οικονομική πρωτοκαθεδρία. Μαζί με τη Βρετανία -και τις ιδιομορφίες της- συγκροτούσαν ένα λίγο ως πολύ ισορροπημένο τρίγωνο με το οποίο προωθήθηκε η ευρωπαϊκή ενοποίηση. 

Σήμερα, όμως, η Γερμανία μετά την ενοποίηση και την οικονομική μεγέθυνση που είχε χάρη στο ευρώ δεν είναι πλέον ένα «ίσο μέγεθος» με τους άλλους δύο. Δεν είναι ακόμα, βέβαια, παίκτης παγκόσμιας εμβέλειας, αλλά διεκδικεί διεθνή ρόλο και μάλιστα πρωταγωνιστικό. Και απ’ ό,τι φαίνεται υποκύπτει στις σειρήνες του -οικονομικού προς το παρόν- εθνικισμού. Η Γερμανία μέχρι σήμερα δεν κατάφερε να ισορροπήσει στον νέο της ρόλο και τις νέες της ευθύνες. Η γερμανική ελίτ γνωρίζει ότι δεν μπορεί να παίξει διεθνή πρωταγωνιστικό ρόλο χωρίς το ευρώ. Αλλωστε, αν έφτασε εδώ, η χώρα το οφείλει στο κοινό νόμισμα και στο γεγονός ότι οι κοινωνικοί εταίροι συμφώνησαν να κρατήσουν χαμηλά τις αμοιβές: ο νομισματικός ανταγωνισμός από τη Γαλλία και την Ιταλία εξαφανίστηκε, ενώ οι φτωχότερες χώρες δανείζονταν φθηνά και απορρόφησαν σημαντικό μέρος των γερμανικών εξαγωγών. Με τα ελλείμματά τους τροφοδότησαν το γερμανικό πλεόνασμα. 

Η Γερμανία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ευεργετήθηκε από τους πρώην αντιπάλους της, οι οποίοι έγιναν εταίροι, και πραγματοποίησε ένα οικονομικό θαύμα χάρη και στην οικονομική στήριξη από το αμερικανικό σχέδιο Μάρσαλ. Σε συνθήκες ανάπτυξης και ευημερίας έγινε υπόδειγμα στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας και ανέδειξε πρωτοπόρα πολιτικά ρεύματα, όπως την Οικολογία. Αντιθέτως, όταν μετά τον Α’ Πόλεμο είχε βρεθεί στην ασφυκτική πίεση της Συνθήκης των Βερσαλλιών και των δρακόντειων απαιτήσεων για πολεμικές αποζημιώσεις, οδηγήθηκε σε οικονομικό και κοινωνικό αδιέξοδο, υπέκυψε στον Ναζισμό και έφερε το αιματοκύλισμα.

Επομένως, η χώρα αυτή πρώτη απ’ όλες θα έπρεπε να γνωρίζει πού οδηγεί τις κοινωνίες η πέραν των ορίων πίεση. Γι’ αυτό και δεν έχει δικαιολογίες για τη σημερινή στάση της. 

Η Γερμανία έχει κερδίσει πολλά από το ευρώ και έχει χρέος να επενδύσει τα πλεονάσματά της στην ευρωζώνη. Οπως δημιουργούνται κοινοί κανόνες για τα ελλείμματα, χρειάζονται αντίστοιχοι και για τα πλεονάσματα. 

Ασφαλώς θα χρειαστεί μια βαθιά πολιτική αλλαγή στα ευρωπαϊκά πράγματα, η οποία φαίνεται να ξεκινά από τη Γαλλία. Μαζί με την Ισπανία και την Ιταλία και άλλες μικρότερες χώρες ίσως συγκροτήσουν έναν πόλο πίεσης ο οποίος θα οδηγήσει τη Γερμανία σε αλλαγή πολιτικής. Το ερώτημα είναι πού θα βρίσκεται η Ελλάδα μέχρι τότε.