Αντώνης Ν. Βγόντζας

 Μέσα και έξω από τη Βουλή. Δυστυχώς, η συζήτηση δεν ήταν ουσιαστική. Aξονας της κυβερνητικής πρότασης και λογικής: η απλή αναλογική είναι πάγιο ηθικό αίτημα της «ηθικά προνομιούχου» Αριστεράς. Η βασική αντίδραση των κομμάτων της αντιπολίτευσης: το νομοσχέδιο αφενός εξυπηρετεί επικοινωνιακές ανάγκες της κυβέρνησης και αφετέρου ενισχύει τον ρόλο του δεύτερου κόμματος στη μετά ΣΥΡΙΖΑ εποχή. Πολύ απλά, πιο δύσκολα θα σχηματίσει κυβέρνηση το πρώτο κόμμα στις επόμενες εκλογές. Και πιο εύσχημα θα σχηματίσει κυβέρνηση το δεύτερο κόμμα. Δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ. Αν επαληθευτούν, φυσικά, οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις. Ουσιαστική συζήτηση δεν έγινε. Επιχειρήματα, πέρα από τα επικοινωνιακά πυροτεχνήματα, δεν ανταλλάχθηκαν. Διευκρινίσεις για το τι ο καθένας θεωρεί ως αναλογικό εκλογικό σύστημα δεν δόθηκαν. Εξηγήσεις για την ουσιαστική επέκταση του εκλογικού δικαιώματος στους 16άρηδες δεν παρατέθηκαν. Γιατί όχι και στους 15άρηδες; Και αυτοί μαθητεύουν στο Λύκειο!

Οπως είναι οργανωμένη η εκλογική διαδικασία, μπορούν να ψηφίσουν ακόμα και 17άρηδες. Εστω και αν ο νόμος μέχρι σήμερα προέβλεπε το όριο των 18 χρόνων. Ετσι, με το κατέβασμα του ορίου ηλικίας στα 17 θα μπορέσουν να έχουν τη χαρά της σύμπραξης στο μεγάλο θεσμικό πανηγύρι των εκλογών και οι 16άρηδες. Με το σκεπτικό της κυβέρνησης, θα μπορούσε να στηριχθεί και το αίτημα-πρόταση να ψηφίζουν οι μαθητές και μαθήτριες όλων των τάξεων του Λυκείου.

Ας σοβαρευτούμε. Δεν αποκλείεται να είναι σωστή δικαιοπολιτικά η πρόταση της κυβέρνησης που έγινε ευρύτερα αποδεκτή. Μια πολιτεία, όμως, σχεδιάζει οργανωμένα.
Το μέχρι σήμερα όριο του εκλογικού δικαιώματος είναι ενιαίο. Ισχύει και για τη δικαιοπρακτική ικανότητα των νέων. Αν πραγματικά πιστεύουμε ότι είναι ώριμη η αλλαγή στην ηλικία άσκησης του εκλογικού δικαιώματος, τότε αυτό πρέπει να ισχύει ενιαία. Δεν μπορείς να πεις σε έναν νέο ότι είναι μέλος της μεγάλης εκλογικής οικογένειας που αποφασίζει για το μέλλον της Ελλάδας, αλλά δεν έχει τη δικαιοπρακτική ικανότητα για πολύ απλές πράξεις της καθημερινότητας.
Ούτε, πάλι, απευθυνόμενος στα θύματα της νεανικής εγκληματικότητας, να τα παρηγορείς, όταν αντιμετωπίζεις τον ίδιο νέο, όταν εγκληματεί, με ειδικές διατάξεις μειωμένης ευθύνης. Προφανώς, η κυβέρνηση δεν ήταν έτοιμη να προωθήσει στον δημόσιο χώρο μια συνολική πρόταση.

Μοναδικό ιστορικό προηγούμενο με εξαιρετικά έντονα τα γνωρίσματα πλειοψηφικού εκλογικού συστήματος προσφέρουν οι εκλογές του 1974. Η Ν.Δ. με 54,37% των εγκύρων ψηφοδελτίων κατέλαβε 220 έδρες. Δηλαδή 73,33% του συνόλου των εδρών. Το τρίτο, τότε, κόμμα με 13,58% περιορίστηκε σε 12 έδρες. Δηλαδή στο 4% από τις 300 συνολικά έδρες της Βουλής.
Στο άλλο άκρο (το πιο αναλογικό) βρίσκεται το εκλογικό σύστημα που εφαρμόστηκε στις εκλογές του Ιουνίου 1989, του Νοεμβρίου 1989 και του Απριλίου 1990. Η Ν.Δ., ως πρώτο κόμμα, έλαβε αντιστοίχως το 44,25%, το 46,20% και το 46,89% και κατέλαβε 145 έδρες, 148 και 150 έδρες. Δηλαδή, ποσοστό 48,33%, 49,33% και 50% του συνόλου των εδρών. Η χρονική αυτή περίοδος είναι γνωστή κυρίως ως «βρώμικο ’89». Ιστορικά, όμως, είναι μια κλασική περίοδος ακυβερνησίας σε κρίσιμο ιστορικό χρόνο μεγάλων γεωπολιτικών ανακατατάξεων.
Ολες οι άλλες εκλογικές αναμετρήσεις έγιναν με συστήματα ενισχυμένης αναλογικής. Με εναλλασσόμενα τα διάφορα αυτά συστήματα. Μια αναγκαία παρατήρηση: η Ν.Δ., πιο έμπειρη απ’ οποιοδήποτε άλλο κόμμα στα εκλογικά, ψήφιζε νέο κάθε φορά εκλογικό σύστημα ανάλογα με τις εκτιμήσεις της για τα ρεύματα που διέτρεχαν το εκλογικό σώμα κατά τον χρόνο ψήφισης. Και, ευτυχώς γι’ αυτήν, οι εκτιμήσεις της επαληθεύονταν. Με μία και μοναδική εξαίρεση. Το bonus των 50 εδρών που θεσμοθετήθηκε το 2008.

Κανένας δεν ισχυρίζεται ότι αυτό το εκκρεμές είναι δικαιοπολιτικά αναγκαίο και σκόπιμο. Δεν επιτρέπεται ο εκλογικός νόμος να εξαρτάται πάντοτε από τον πολιτικό σχεδιασμό της εκάστοτε κυβέρνησης. Αυτό το αποθαρρύνει ρητά το Σύνταγμα από την αναθεώρηση του 2001. Από την άλλη, οφείλουμε να εφαρμόσουμε όλα τα κριτήρια που απορρέουν απ’ το ίδιο το Σύνταγμα. Ολες οι ψήφοι είναι ισοδύναμες. Η κάθε, όμως, αυτοτελής περιφέρεια, όπως έχει διαμορφωθεί ιστορικά, κοινωνικά και πολιτικά, έχει την αξίωση και το δικαίωμα αντιπροσώπευσης στην Εθνική Αντιπροσωπεία. Η Ελλάδα δεν είναι μία και μοναδική περιφέρεια.