Άννυ Ποδηματά

Στη συντριπτική τους πλειονότητα οι αποφάσεις λαμβάνονται με ομοφωνία και αυτή η διαδικασία, εκτός από χρονοβόρα, καταλήγει σε συμβιβασμούς γύρω από έναν ελάχιστο κοινό παρονομαστή, συχνά απογοητευτικούς είτε για την Ευρώπη ως σύνολο είτε για μεμονωμένα κράτη.

Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά για να διατηρήσει η Ευρώπη τη συνοχή της. Και είναι επίσης αλήθεια ότι αν αποτιμήσει κανείς συνολικά αυτή τη διαδρομή μικρών και μεγάλων συμβιβασμών καταλήγει στο αδιαμφισβήτητο συμπέρασμα ότι η Ε.Ε. έκανε σημαντική πρόοδο στην πορεία του χρόνου.

Ωστόσο η αρχή της ομοφωνίας, με βάση την οποία λαμβάνονται οι αποφάσεις στις Συνόδους Κορυφής αλλά και στα συμβούλια υπουργών, δεν έχει μόνο τις αρνητικές πλευρές της σπατάλης χρόνου και του περιορισμού της φιλοδοξίας. Είναι και μια εγγύηση, κυρίως, για τις μεσαίου και μικρού μεγέθους χώρες-μέλη της Ε.Ε. ότι ο λόγος τους, τουλάχιστον σε τυπικό/θεσμικό επίπεδο, μετράει όσο μετράει και ο λόγος των υπολοίπων. Γνωρίζουμε καλά ότι στην πράξη αυτό το θεσμικό κεκτημένο παραβιάζεται και ότι η επιρροή των ισχυρών χωρών ήταν και παραμένει πάντοτε μεγαλύτερη έναντι των υπολοίπων. Τα πράγματα ωστόσο θα ήταν σίγουρα χειρότερα αν εξέλιπε τελείως αυτή η θεσμική ασφαλιστική δικλίδα και οι αποφάσεις λαμβάνονταν με πλειοψηφία, απλή ή ενισχυμένη. Γιατί είναι επίσης αλήθεια ότι η αρχή της ομοφωνίας έχει οδηγήσει συχνά σε μικρούς ή μεγαλύτερους συμβιβασμούς ακόμα και τις μεγάλες χώρες της Ευρώπης.

Υπάρχει βεβαίως και το βέτο, θα σκεφτούν ίσως ορισμένοι, με αφορμή και τις αποφάσεις της τελευταίας Συνόδου Κορυφής ως προς το θέμα των κυρώσεων έναντι της Τουρκίας. Για να διαμορφώσουμε άποψη επ’ αυτού, καλό είναι να αποφύγουμε την προσφυγή στο θυμικό και να καταφύγουμε σε μια ανάλυση κόστους - οφέλους για τη χώρα και τα συμφέροντά της. Αν ο Μητσοτάκης ασκούσε βέτο και επέστρεφε στο εθνικό ακροατήριο «θριαμβευτής», η Ελλάδα θα ήταν «κερδισμένη»; Το εθνικό συμφέρον θα υπηρετούνταν καλύτερα εάν δεν υπήρχε καμία απόφαση απ’ ό,τι με μια απόφαση κατώτερη ίσως των προσδοκιών που καλλιεργήθηκαν, αλλά πάντως απόφαση με σκληρή γλώσσα έναντι της Αγκυρας, που έχει από πίσω της τη στήριξη 27 ευρωπαϊκών κυβερνήσεων;

Αυτά είναι τα πραγματικά και σκληρά ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν εάν το βασικό ζητούμενο είναι το συμφέρον της χώρας και όχι η ικανοποίηση του εσωτερικού ακροατηρίου.

Μαζί με αυτά τα ερωτήματα χρειάζεται να ξαναδούμε με ψύχραιμη και ορθολογική ματιά την έννοια του συμβιβασμού συνολικά γιατί συχνά στην Ελλάδα την ταυτίζουμε με «υποχώρηση», «ξεπούλημα», ακόμα και προδοσία.

Ωστόσο ο συμβιβασμός δεν είναι πάντοτε ούτε a priori κακός. Πρέπει πάντοτε, ειδικά στις διακρατικές σχέσεις, να επιδιώκεται, βεβαίως μέσα σε ένα πλαίσιο αυστηρά οριοθετημένων κόκκινων γραμμών. Οταν αυτές παραβιάζονται ο συμβιβασμός είναι ανέφικτος. Οταν όμως επιτυγχάνεται, δεν χρειάζεται καθόλου -το αντίθετο μάλιστα- να αισθανόμαστε «ταπεινωμένοι»!