Άννα Κορσάνου

Το ερώτημα για τους οφειλέτες είναι τι προσδοκίες πρέπει να δημιουργήσουν μέσα τους σχετικά με το νόμο αυτό; Με ποια κριτήρια θα γίνουν οι προτάσεις ρύθμισης από την πλευρά των πιστωτών; Υποχρεούνται να υποβάλλουν πρόταση οι φορείς;  Οι διαδικασία ας μην ξεχνάμε έχει ως εξής . Ο οφειλέτης υποβάλλει την αίτηση του στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Μετά από 15 ημέρες αντλούνται τα στοιχεία των οφειλών του από όλους τους πιστωτές του. Οι χρηματοοικονομικοί φορείς μετά τη λήψη της αίτησης του οφειλέτη προχωρούν στην αξιολόγηση της φερεγγυότητας και της βιωσιμότητάς του χρησιμοποιώντας κάποια κριτήρια. 

Ποια είναι αυτά τα κριτήρια. Για φυσικά πρόσωπα τα κριτήρια είναι το διαθέσιμο εισόδημα, η στάθμιση εισοδημάτων με τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης, η κατάσταση απασχόλησης, η αξία των ακινήτων του, η ύπαρξη εγγυητή και η ηλικία οφειλετών εγγυητών, το ύψος και ο τύπος της τραπεζικής οφειλής, οι οφειλές σε άλλους φορείς όπως δημόσιο και ασφαλιστικούς φορείς, το ιστορικό της συναλλακτικής συμπεριφοράς και συνεργασιμότητας του δανειολήπτη, η ικανότητα αποπληρωμής. Από αυτά καταλαβαίνουμε ότι ένας οφειλέτης με μηδενικό εισόδημα και μηδενική περιουσία και χωρίς εγγυητές μάλλον δεν θα θεωρηθεί βιώσιμος στον εξωδικαστικό μηχανισμό. Για την περίπτωση όμως αυτή υπάρχει η εναλλακτική της αίτησης πτώχευσης μικρού αντικειμένου όπου διαγράφονται τα χρέη μετά από διάστημα 36 μηνών.  

Οι χρηματοδοτικοί φορείς είναι υποχρεωμένοι να καταθέσουν πρόταση ρύθμισης; Όχι δεν είναι. Και τι συμβαίνει αν ο οφειλέτης έχει οφειλές σε εφορία και φορείς ασφάλισης και ο χρηματοοικονομικός φορέας δεν υποβάλλει πρόταση. Μπλοκάρει όλη η διαδικασία; Όχι διότι στην περίπτωση αυτή ο οφειλέτης μπορεί να προχωρήσει στην κατάρτιση διμερών συμβάσεων με Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης.  Δηλαδή θα ρυθμίσει με εφορία και ταμεία μέσω πλατφόρμας και για την οφειλή του στην Τράπεζα θα κάνει αίτημα για διαμεσολάβηση ή διμερή διαπραγμάτευση. Και πάλι όμως προϋπόθεση για τον εξωδικαστικό μηχανισμό είναι να θεωρηθούν οι οφειλέτες αξιόχρεοι από το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης. 

Επίσης να μην ξεχνάμε ότι με την αίτηση εξωδικαστικού μηχανισμού αναστέλλεται η διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης, έως ότου περατωθεί ο εξωδικαστικός που βάσει νόμου η διάρκεια του  είναι δύο μήνες. Υπάρχει η εξής εξαίρεση. Η αναστολή δεν καταλαμβάνει τη διενέργεια πλειστηριασμού που έχει προγραμματιστεί εντός 3 μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης από τον οφειλέτη.  

Όλοι αναμένουν επίσης την αντίδραση των χρηματοοικονομικών φορέων στις αιτήσεις πτώχευσης που θα κατατεθούν. Χρηματοδοτικοί φορείς ποιοι είναι; Με απλά λόγια είναι οι Τράπεζες και οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων, οι servicers δηλαδή. Οι πιστωτές έχουν δικαίωμα να καταθέτουν οι ίδιοι αιτήσεις πτώχευσης. Έχουν επίσης δικαίωμα να αντιδρούν έναντι καταχρηστικών αιτήσεων πτώχευσης. Σύμφωνα με το άρθρο 209 του πτωχευτικού νόμου η Τράπεζα της Ελλάδος θεσπίζει πλαίσιο υποχρεώσεων των φορέων με σκοπό την αξιολόγηση του αν η αίτηση πτώχευσης ασκείται καταχρηστικά ή αν ο φορέας έχει στοιχεία από τα οποία να προκύπτει ότι η απαλλαγή του οφειλέτη από τα χρέη δεν είναι νόμιμη και μπορεί επομένως να ασκήσει προσφυγή κατά της απαλλαγής.

Ο φορέας εντάσσει τις ως άνω ενέργειες στη μονάδα διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων. Βάζει δηλαδή ικανά στελέχη να εργάζονται και να βλέπουν αν οι αιτήσεις πτώχευσης που κατατίθενται και έχουν και αυτόν το φορέα ως πιστωτή είναι νόμιμες, ή αν υπάρχουν λόγοι για να ασκηθεί προσφυγή κατά της απαλλαγής. Άρα με απλά λόγια  η κάθε Τράπεζα και η κάθε εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων θα πρέπει να δηλώνει προς την Τράπεζα της Ελλάδος πόσες αιτήσεις πτώχευσης υποβλήθηκαν από οφειλέτες ή πιστωτές. Πόσες αιτήσεις κατέθεσε για να απορριφθούν αιτήσεις πτώχευσης; Πόσες προσφυγές κατά της απαλλαγής από χρέη κατέθεσε; Ποια ήταν η έκβαση των προσφυγών αυτών; Κερδήθηκαν; Απορρίφθηκαν; Δηλαδή οι τράπεζες μπορούν να κρατήσουν και θέση άμυνας και να «μπλοκάρουν» αιτήσεις πτώχευσης. Όμως για να γίνει αυτό πρέπει να υπάρχουν νόμιμοι λόγοι που πατούν στο νόμο και υπάρχει εποπτεία από την Τράπεζα της Ελλάδος την οποία θα πρέπει να ενημερώνουν  εντός 45 ημερών από τη λήξη κάθε έτους. 

Και ποιες είναι οι ενέργειες αυτές που μπορεί να «μπλοκάρουν» μια αίτηση πτώχευσης; Σύμφωνα με το άρθρο 193 του πτωχευτικού νόμου πρέπει η αδυναμία πληρωμής που εμφανίζει ο οφειλέτης να μην οφείλεται σε δόλιες πράξεις του. Πρέπει ο οφειλέτης να έχει δείξει καλή συναλλακτική στάση και καλή πίστη κατά την κήρυξη της πτώχευσης και κατά τη διάρκειά της. Πρέπει να μην έχει αποκρύψει δολίως εισοδήματα, να μην έχει κάνει δόλιες μεταβιβάσεις ακινήτων, (εξετάζεται ιδίως η τελευταία πενταετία) να μην εκκρεμούν ποινικές διώξεις για ορισμένα ποινικά αδικήματα όπως κακουργηματικές πράξεις κλοπής, απάτης, υπεξαίρεσης καταδολίευσης δανειστών.

Στοιχεία που μπορεί να αποτελούν ενδείξεις για δόλια συμπεριφορά και μπορούν να δώσουν δικαίωμα στην Τράπεζα να κάνει προσφυγή κατά της απαλλαγής από τα χρέη οφειλέτη είναι για παράδειγμα η εξαφάνιση, ή η αποσιώπηση περιουσιακών στοιχείων με τρόπο που αντίκειται στη συνετή διαχείριση, η εξαφάνιση ή η απόκρυψη εμπορικών βιβλίων, η  διενέργεια επιζήμιων πράξεων όπως δωρεά  ή χαριστική δικαιοπραξία ή δικαιοπραξία στην οποία η αντιπαροχή που έλαβε ο οφειλέτης ήταν δυσανάλογα μικρή σε σχέση με τη δική του παροχή.

Με απλά λόγια η αίτηση πτώχευσης από την πλευρά του οφειλέτη ελέγχεται καθώς ενδεχόμενες δόλιες ενέργειές του δίνουν δικαίωμα στις τράπεζες να κάνουν προσφυγή κατά της απαλλαγής. Ένας οφειλέτης όμως που δεν είναι δόλιος, δεν έχει διενεργήσει τις παραπάνω ενέργειες δεν έχει κάτι να φοβάται, θα προχωρήσει στην πτώχευση και θα απαλλαγεί από τα χρέη του και επιπλέον οι τράπεζες εποπτεύονται ως προς τις ενέργειες τους στις αιτήσεις πτώχευσης από την Τράπεζα της Ελλάδος. 

Ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών και η αίτηση πτώχευσης δίνουν ευκαιρίες σε δανειολήπτες ανάλογα με το οικονομικό προφίλ του κάθε οφειλέτη. Εν τούτοις υπάρχουν συνέπειες στο οικονομικό μέλλον της ζωής ενός οφειλέτη για τις οποίες πρέπει να ενημερωθεί για να είναι προετοιμασμένος και επιπλέον οι προσδοκίες που θα του δημιουργηθούν είναι σημαντικό να είναι ρεαλιστικές ιδίως στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού για χρέη στις Τράπεζες οι οποίες δεν είναι υποχρεωμένες να υποβάλλουν πρόταση ρύθμισης και όταν υποβάλλουν, για τη διαμόρφωσή της πρότασης λαμβάνουν υπ όψιν τα κριτήρια που αναφέρθηκαν στην αρχή του άρθρου.     


Η Άννα Κορσανού είναι δικηγορος χρηματοοικονομική διαμεσολαβήτρια