Με κάποιον «θείο» τα 400 ασυνόδευτα της Ειδομένης

21 Μαρτίου 2016. Αστυνομικό Τμήμα Ειδομένης. Τα κελιά που διαθέτει η υπηρεσία για τους παραβάτες έχουν μετατραπεί σε καταφύγιο για τα ανήλικα παιδιά που κυκλοφορούν μόνα τους ανάμεσα σε χιλιάδες μετανάστες της περιοχής.

Σήμερα δέκα ανήλικα παιδιά κοιμούνται στα κελιά της Ειδομένης, το μοναδικό ασφαλές καταφύγιο μέχρι να βρεθούν σε μια από τις 12 δομές φιλοξενίας, που βρίσκονται ανά την Ελλάδα. Και αυτά ίσως να είναι τα πιο «τυχερά», γιατί κατάφεραν να εντοπιστούν μέσα στο χάος... Τα άλλα είναι μόνα τους!

Όπως λέει στο protothema.gr ο Γκαμπριέλ Καζίνι μέλος της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης Save The Children, «είναι πιθανό να υπάρχουν 400 ασυνόδευτα παιδιά, ίσως και περισσότερα, ηλικίας μέχρι 17 χρονών στην Ειδομένη, περιμένοντας κι εκείνα με τη σειρά τους να ανοίξουν τα σύνορα τους οι γειτονικές χώρες και να ταξιδέψουν προς άλλες χώρες. Δεν είναι σαφής ο αριθμός, ποιος γνωρίζει πραγματικά πόσα είναι τα παιδιά αυτά όταν υπάρχει έλλειψη συντονισμού, νομοθετικά κενά και  κλειστά σύνορα με αποτέλεσμα να αυξάνεται διαρκώς ο αριθμός των προσφύγων στην Ειδομένη». 

Πρόκειται για ανήλικα παιδιά που ή έμειναν ορφανά από τον πόλεμο ή οι γονείς τους επέτρεψαν να ταξιδέψουν μόνα τους με μοναδικό συνοδό τους, τους διακινητές ή στην καλύτερη περίπτωση, ακολούθησαν κάποιον συγγενή ή πιθανότατα κάποιον γνωστό τους καταφέρνοντας να φτάσουν μέχρι τη χώρα μας. 

Σε περίπου 12.000 άτομα όπως υπολογίζει η κυβέρνηση ότι βρίσκονται στην Ειδομένη, εκ των οποίων περίπου 4.000 είναι παιδιά, και χωρίς να έχει γίνει ακριβή καταμέτρηση των μεταναστών, είναι εύλογο ο αριθμός των ασυνόδευτων παιδιών να είναι ασαφής. 

Εθελοντής της Save the Children δηλώνει χαρακτηριστικά: «Δεν υπάρχει πιο εύκολο μέρος για να χαθεί ένα παιδί από την Ειδομένη» περιγράφοντας ουσιαστικά μία εικόνα κόλασης! 

Τα περισσότερα ασυνόδευτα παιδιά λένε ότι είναι μαζί με κάποιον θείο, προφανώς τους έχουν δασκαλέψει έτσι, ώστε να μη δείχνουν ότι είναι μόνα. Μόνο οι εθελοντικές οργανώσεις προσπαθούν να τα εντοπίσουν, ενώ δεν υπάρχει καμιά κρατική δομή ή μέριμνα για αυτά τα παιδιά. Σαν να έχουν ξεχαστεί από όλους... 
 
Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσίευση της Europol περίπου 10.000 παιδιά μεταναστών που ταξίδεψαν μέχρι την Ευρώπη χωρίς τη συνοδεία κάποιου μέλους της οικογένειας τους, έχουν εξαφανιστεί χωρίς κανείς να γνωρίζει την τύχη τους! 

Εγκαταλείπουν κρυφά τις δομές φιλοξενίας και εξαφανίζονται

Τι προβλέπει όμως ο νόμος για τα ασυνόδευτα και ανήλικα παιδιά; Σε αυτές τις περιπτώσεις,  τα παιδιά αυτά έχουν συγκεκριμένες επιλογές. Είτε ζητούν άσυλο στη χώρα μας, είτε ζητούν την οικογενειακή επανένωση τους, είτε επιλέγουν το πρόγραμμα μετεγκατάστασης.  Οι αυξημένες ροές μεταναστών από την Τουρκία δεν επιτρέπουν στους αρμόδιους φορείς να μετρήσουν τον πραγματικό αριθμό προσφύγων, ούτε να διαχωρίσουν απόλυτα όλα τα ανήλικα και ασυνόδευτα παιδιά. Άλλωστε, πολλά από αυτά τα παιδιά παρόλο που είναι  περίπου από 16 έως 17 ετών, δασκαλεμένα από τους δουλεμπόρους, δηλώνουν στις ελληνικές αρχές, ψευδή ηλικία. Δηλαδή, δηλώνουν ότι είναι άνω των 18 για να αποφύγουν την ένταξη τους στην ειδική κατηγορία των ανηλίκων. Ο λόγος; Τα παιδιά αυτά δεν επιθυμούν να παραμείνουν στην Ελλάδα, αλλά να συνεχίσουν το μακρινό τους ταξίδι  και να διασκορπιστούν σε χώρες της Ευρώπης ή να μετακινηθούν  προς τις ευρωπαϊκές περιοχές όπου ζουν συγγενείς τους. 

Βέβαια, αρκετά από τα ανήλικα παιδιά που έφτασαν μόνα τους στη χώρα μας έχουν ήδη μετακινηθεί στις χώρες όπου βρίσκονται οι συγγενείς τους, ακολουθώντας τον νόμιμο τρόπο. Δηλαδή την ταυτοποίηση των στοιχείων των συγγενών και των ιδίων σε συνεργασία με τα αντίστοιχα κράτη. Για παράδειγμα, μεταξύ της Ελλάδας όπου βρίσκεται ένα ανήλικο παιδί και της Γερμανίας όπου βρίσκονται οι συγγενείς του. Η διαδικασία πλέον κρατά περίπου 6 μήνες για αυτό αρκετά από τα παιδιά δεν επιθυμούν να παραμείνουν τόσο μεγάλο διάστημα στις δομές φιλοξενίας και επιχειρούν να διασχίσουν τα σύνορα.

Πώς φεύγουν από τις δομές φιλοξενίας αυτά τα παιδιά;  Η απάντηση είναι απλή. Φεύγουν όποτε το θελήσουν χωρίς να τα αντιληφθεί κανείς και ας πρόκειται για οργανωμένες δομές υπό τον έλεγχο των αρμόδιων υπουργείων τα οποία συνεργάζονται με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν υπάρχει μια Γενική Αρχή για τα ασυνόδευτα παιδιά. Εδώ οι ευθύνες είναι διασκορπισμένες στα υπουργεία ενώ ο μηχανισμός συντονισμού είναι προβληματικός. Τα περισσότερα από αυτά εγκαταλείπουν τους χώρους τις πρώτες 5 ημέρες.

Στην πραγματικότητα τα παιδιά αυτά, ναι μεν ζουν είτε σε ενοικιαζόμενα από την πολιτεία, δωμάτια είτε σε καλά οργανωμένους χώρους στους οποίους υπάρχουν άτομα που αναλαμβάνουν τη φροντίδα τους. Όμως τα παιδιά αυτά δεν είναι φυλακισμένα. Ούτε ζουν σε εσωτερικό φυλασσόμενο χώρο ώστε να μην μπορούν να εγκαταλείψουν το μέρος αυτό.  Συνεπώς πολύ εύκολα τα παιδιά αυτά που δεν επιθυμούν άσυλο, ούτε επίσης να υποβληθούν στη διαδικασία της επανένωσης με την οικογένειας τους γιατί, όπως είπαμε παραπάνω, θεωρείται χρονοβόρα. Κάποια από αυτά τα παιδιά επιστρέφουν μόνα τους στο ασφαλές καταφύγιο ενώ τα περισσότερα δεν επιστρέφουν ποτέ. 

Η Ύπατη Αρμοστεία έχει αναλάβει τον εντοπισμό των ανήλικων παιδιών και όποια τα βρίσκει στη συνέχεια τα δίνει στις αρμόδιες αρχές. Σε συνεργασία με την Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Πράξη» δημιούργησαν ένα Κέντρο Φιλοξενίας στην Κω, προκειμένου να φιλοξενούν τα ασυνόδευτα παιδιά που φτάνουν στο νησί από την Τουρκία. Σήμερα στο χώρο αυτό βρίσκονται 32 ανήλικα παιδιά τα οποία στη συνέχεια θα μεταφερθούν σε μία από τις δομές φιλοξενίας που βρίσκονται στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Κρήτη, το Βόλο και την Αλεξανδρούπολη.
  
Από το Αφγανιστάν τα περισσότερα ασυνόδευτα παιδιά

Το πλαίσιο υποδοχής και προστασίας των παιδιών αυτών στη χώρα μας, έχει πολλά νομοθετικά κενά, ειδικά ως προς την υλοποίηση τους. 

Η κυρία Στέλλα Νάνου, υπεύθυνη στον Τομέα Επικοινωνίας και Ενημέρωσης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες δήλωσε στο protothema.gr

«Στην Ελλάδα, καταφθάνει σημαντικός αριθμός ασυνόδευτων παιδιών, κυρίως από το Αφγανιστάν. Το πλαίσιο προστασίας και φροντίδας τους παραμένει προβληματικό, καθώς υπάρχουν κενά τόσο στο νόμο και όσο και στην πράξη. Πολλές είναι και οι προκλήσεις όσον αφορά τον εντοπισμό και την παραπομπή των ασυνόδευτων ανηλίκων στις αρμόδιες αρχές.
Το ταξίδι προς την Ευρώπη ενέχει πολλούς κινδύνους για την υγεία και την ευημερία των παιδιών, λόγω των επικίνδυνων συνθηκών, ιδιαίτερα κατά το θαλάσσιο πέρασμα. Τα ασυνόδευτα παιδιά όμως βιώνουν και περαιτέρω κινδύνους, όπως τον κίνδυνο να πέσουν θύματα βίας και κακοποίησης και τον κίνδυνο κράτησης, ακόμη και στον ίδιο χώρο με ενήλικες. Στην Ελλάδα, η Ύπατη Αρμοστεία προσφέρει βοήθεια στις ελληνικές αρχές για τον εντοπισμό και την παροχή στήριξης στους ασυνόδευτους ανηλίκους. Το προσωπικό μας εργάζεται εντατικά για να αποφύγει το διαχωρισμό οικογενειών και να επανενώσει οικογένειες που έχουν χωριστεί, ενώ επίσης συνεργάζεται με άλλους φορείς για τη δημιουργία χώρων φιλικών προς τα παιδιά σε δομές υποδοχής και φιλοξενίας».
 

Φόβος για εμπόριο οργάνων, κακοποίηση και trafficking

Όλο και αυξάνονται οι φόβοι για την κακοποίηση των ανήλικων παιδιών που χάνονται μέσα στην Ευρώπη. Τα παιδιά αυτά κινδυνεύουν να πέσουν θύματα trafficking, παράνομης δουλείας ή σωματεμπορίας αρχικά από τους ίδιους τους διακινητές οι οποίοι υπόσχονται στα παιδιά να τα οδηγήσουν με ασφάλεια σε μία ευρωπαϊκή χώρα. 

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, οι εξαφανίσεις των ασυνόδευτων ανήλικων παιδιών στη χώρα μας ανέρχονται για το 2014 και 2015 σε 1.481 άτομα ενώ οι ευρέσεις είναι μόλις 385. Οι αναζητήσεις ανέρχονται σε 1.096. Από αυτά που αναζητούνται τα  1.080 είναι αγόρια.  Όμως, σήμερα κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει απόλυτα τον πραγματικό αριθμό αφού καθημερινά καταφθάνουν χιλιάδες πρόσφυγες στη χώρα μας με αποτέλεσμα οι αρμόδιες αρχές  να μην έχουν τον πλήρη έλεγχο της κατάστασης.   

Ο μεγαλύτερος αριθμός των ασυνόδευτων παιδιών προέρχεται από το Αφγανιστάν και τη Συρία. Οι υπόλοιποι είναι κυρίως από την Αίγυπτο, το Πακιστάν, το Ιράκ, το Μαρόκο, το Μπαγκλαντές, την Παλαιστίνη, την Σομαλία, το Σουδάν και την Αλγερία. Οι περισσότεροι εντοπίζονται εντός της ελληνικής επικράτειας και κυρίως στην Πάτρα, όπου προσπαθούν να διαφύγουν στην Ιταλία. Στο εξωτερικό, οι περισσότεροι εντοπισμοί έχουν γίνει στην Αυστρία και τη Γερμανία.