Ποιοι κερδίζουν από τις ρυθμίσεις για τα «κόκκινα» δάνεια

Με ατζέντα την αύξηση των δόσεων στην Εφορία και στα ασφαλιστικά ταμεία, τις φοροελαφρύνσεις και τη ρύθμιση των «κόκκινων» δανείων μπαίνει η κυβέρνηση σε νέο κύκλο διαπραγματεύσεων σε πολιτικό επίπεδο με τους δανειστές.

Ο υπουργός Οικονομικών, που έχει την κεντρική ευθύνη της προετοιμασίας, ήδη έχει διαμηνύσει στους συνεργάτες του ότι «τον Αύγουστο δεν φεύγει κανείς καθώς πρέπει να είναι όλα έτοιμα για τη μάχη με την τρόικα».
 
Στόχος του κ. Αντώνη Σαμαρά και του κ. Γκίκα Χαρδούβελη είναι να είναι όλα έτοιμα τον Σεπτέμβριο έτσι ώστε το Μέγαρο Μαξίμου να επιβάλει τη δική του ατζέντα, εφόσον κριθεί ότι οι εξελίξεις για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας θα συγκεντρώνουν τον απαιτούμενο αριθμό ψήφων από την παρούσα Βουλή.

Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Χαρδούβελης καταγράφει καθημερινά την πρόοδο και όλων των άλλων υπουργείων, ενώ θα έχει συνεχείς επαφές με τους εμπλεκόμενους υπουργούς ώστε να μη σημειωθούν καθυστερήσεις.

Ο υπουργός Οικονομικών μιλώντας στο «ΘΕΜΑ» είναι κάθετος όσον αφορά στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. «Για τα φτωχά νοικοκυριά θα απλώσουμε δίχτυ ασφαλείας, αλλά όσες επιχειρήσεις  δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν πρέπει να κλείσουν.  Οι τράπεζες δεν είναι υποχρεωμένες να συντηρούν επιχειρήσεις-ζόμπι που τραβάνε ρευστότητα από την οικονομία», εξηγεί σε όλους τους τόνους ο κ. Χαρδούβελης.  

Πληροφορίες από τις τράπεζες αναφέρουν ότι οι επιχειρήσεις που πρέπει να κλείσουν άμεσα είναι περίπου εκατό.

Μάλιστα ήδη οι τέσσερις επικεφαλής των συστημικών τραπεζών έχουν συμφωνήσει να καθίσουν σε ένα τραπέζι προκειμένου να λάβουν τις οριστικές αποφάσεις.

Οσον αφορά στις επιχειρήσεις οι οποίες θα κριθεί ότι έχουν μέλλον παρά τον μεγάλο δανεισμό τους, αυτές θα αντιμετωπιστούν θετικά. Στο σημείο αυτό ο υπουργός τονίζει: «Οι διαδικασίες πρέπει να είναι ταχύτατες. Πάρτε για παράδειγμα την επιχείρηση Μαΐλλη, όπου από τη στιγμή που οι τράπεζες διέγνωσαν το πρόβλημα έως σήμερα έχουν περάσει 4 χρόνια. Από εδώ και στο εξής η αναδιοργάνωση πρέπει να διαρκεί το πολύ 4 μήνες».
 
Το νέο θεσμικό πλαίσιο θα ενοποιεί τις οφειλές που έχει μια επιχείρηση στις τράπεζες και στο Ελληνικό Δημόσιο (Εφορία, ασφαλιστικά ταμεία) έτσι ώστε τα τραπεζικά ιδρύματα να έχουν άμεσο συμφέρον να  προχωρούν γρήγορα τις σχετικές διαδικασίες. Αυτό που μένει να οριστικοποιηθεί είναι τι ποσοστό από τα χρήματα θα λαμβάνει η κάθε πλευρά αφού ένα ακίνητο της επιχείρησης βγει σε πλειστηριασμό. Πηγές αναφέρουν ότι το 40% θα εισπράττεται από τις τράπεζες και το υπόλοιπο 60% από το Δημόσιο.

Τώρα, όσον αφορά στα νοικοκυριά, για τους συνεπείς δανειολήπτες θα υπάρχουν κοινωνικά, εισοδηματικά και ποιοτικά κριτήρια που θα τους διασφαλίζουν.
 
Θα εξετάζεται η οικογενειακή κατάσταση για τα νοικοκυριά αλλά, για τις επιχειρήσεις τουλάχιστον, θα ελέγχεται και αν τα χρέη δημιουργήθηκαν μετά το 2008 λόγω της οικονομικής κρίσης ή προϋπήρχαν και οφείλονταν σε ασυνέπεια ή αδυναμία του επιχειρηματία, από τους «καλούς καιρούς» ακόμα, γεγονός που θα αποδεικνύει πως δεν είναι βιώσιμος ώστε να μπει σε ρύθμιση και να διασωθεί.

Το εγχείρημα κρίνεται επικίνδυνο σε εποχές που μυρίζουν εκλογές επειδή με τις αλλαγές που επέρχονται πολλοί θα χάσουν μέρος της περιουσίας τους, αν και στην κυβέρνηση λένε ότι κινδυνεύουν μόνο όσοι έχουν και δεν πληρώνουν ή εξαρτούν την ύπαρξή τους στην αγορά μέσω του δανεισμού και μόνον. Η άσκηση για την κυβέρνηση είναι δύσκολη, ωστόσο αποτελεί προαπαιτούμενο όχι μόνο για την επόμενη αξιολόγηση των δανείων, αλλά και για να επιστρέψει η ρευστότητα στη χώρα και να μην... κρατάει ομπρέλα η κυβέρνηση όταν θα βρέχει 450 δισ. ευρώ στην Ευρωζώνη προς τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις από την ΕΚΤ.

Στόχοι και δικλίδες ασφαλείας

Η λύση θα πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα σε τρεις στόχους: να γίνει ανασύνταξη του επιχειρηματικού τομέα για να καταστεί βιώσιμος και να ενταχθεί στις ρυθμίσεις, να μην κινδυνεύσουν οι τράπεζες και οι καταθέσεις από δάνεια που θα μείνουν απλήρωτα, αλλά και να μην προκληθεί κοινωνικό πρόβλημα με τους ασυνεπείς δανειολήπτες που θα πέσουν θύματα κατασχέσεων και θα χάσουν περιουσίες. Στην κυβέρνηση θέλουν να θέσουν δικλίδες ασφαλείας για να μην υπάρξουν τρύπες στο σχέδιο που ετοιμάζουν και οι οποίες θα μπορούσαν να στοιχίσουν εκλογικά στην κυβέρνηση.

Με βάση και τα όσα ανέφεραν κυβερνητικά στελέχη στο «ΘΕΜΑ», στα βασικά του σημεία το σχέδιο αυτό, όπως μορφοποιείται έως τώρα, προβλέπει:

■ Η ρύθμιση του χρέους προς την τράπεζα δεν θα γίνεται μεμονωμένα από τα πιστωτικά ιδρύματα. Θα συνεξετάζονται και όλες οι άλλες οφειλές που πνίγουν τον δανειολήπτη. Στο πλαίσιο αυτό, θα γίνεται μια συνολική διαχείριση των χρεών του και (σαν να επρόκειτο για συνέλευση πιστωτών) θα αποφασίζεται τι μπορεί και πρέπει να πληρώνει στο εξής για την τράπεζα και τι θα πρέπει να δίνει για τα άλλα χρέη που έχει σε Εφορία, ασφαλιστικά ταμεία, ιδιώτες, προμηθευτές κ.ά.
■ Η λύση που θα επιλέγεται θα εξαρτάται από την τρέχουσα και τη διαφαινόμενη οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη. Θα προκύπτει με βάση τη συνολική εικόνα του και θα αξιολογείται η προοπτική της μελλοντικής πορείας των πληρωμών του. Η ρύθμιση θα πρέπει να διασφαλίζει ότι θα καλύπτονται οι ατομικές, οικογενειακές ή επιχειρηματικές δαπάνες για πάγιες ανάγκες του, ώστε να μπορεί να τις καλύπτει.
■  Για τα νοικοκυριά (φυσικά πρόσωπα) θα λαμβάνονται υπόψη κριτήρια όπως:

● Οι δαπάνες που θεωρούνται αναγκαίες για την αξιοπρεπή διαβίωση του δανειολήπτη. Αυτές θα διασφαλίζονται ανάλογα με το οικονομικό και κοινωνικό προφίλ του.
● Αν η οφειλή δεν μπορεί να εξυπηρετείται με ένα μεσοπρόθεσμο πλάνο, τότε μπορεί και να «κουρεύεται» εν μέρει ή εν όλω λόγω αντικειμενικής δυσκολίας αποπληρωμής της. Παρόλο που στην κυβέρνηση θεωρούν «απαγορευμένο» να μιλούν  ανοικτά για μερική ή ολική διαγραφή χρέους, η δυνατότητα αυτή θα δίδεται από τον Κώδικα Δεοντολογίας της Τραπέζης της Ελλάδος.
● Οποιο σχέδιο αποπληρωμής χρεών και αν επιλεγεί, με βάση τα παραπάνω, ο δανειολήπτης θα πρέπει να μπορεί να καλύπτει τις ανάγκες του για στέγαση, διατροφή, σπουδές, ψυχαγωγία κ.λπ. ακόμα και στην περίπτωση που αναγκαστεί να διαθέσει μέρος της κινητής ή ακίνητης περιουσίας του. Αυτό σημαίνει σε κάποιες περιπτώσεις ότι μπορεί π.χ. και να χάσει ένα ακίνητο ή το σπίτι του, αλλά θα του επιτρέπεται να διαμένει σε αυτό αν δεν έχει εναλλακτική ή να πληρώνει ένα ενοίκιο αν νοικιάζει για να μένει σε άλλο.

■ Για τις επιχειρήσεις τα πράγματα είναι διαφορετικά. Δεν τίθενται «κοινωνικά κριτήρια» και οι αποφάσεις θα λαμβάνονται με βάση το επιχειρηματικό και χρηματοοικονομικό πλάνο τους. Παράλληλα οι τράπεζες θα πρέπει να δημιουργήσουν δομές και υπηρεσίες που θα αξιολογούν τη βιωσιμότητα κάθε επιχείρησης, μέχρι πού μπορεί να φτάσει και τι να αποπληρώνει, χωρίς να πνίγεται υπό το βάρος όλων των άλλων χρεών της και αναγκαστεί να κλείσει.

Ρυθμίσεις χρεών και διευκολύνσεις -αλλά όχι «κούρεμα»- θα γίνονται για επιχειρήσεις που έχουν τα φόντα να επιβιώσουν, αν δηλαδή δεν αντιμετωπίζουν πραγματικό πρόβλημα υπερχρέωσης αλλά περιστασιακή έλλειψη ρευστότητας που οφείλεται στην κακή κατάσταση της αγοράς (μη πληρωμή από πελάτες, διακοπή των γραμμών χρηματοδότησης από τράπεζες λόγω κρίσης κ.λπ.) ή δραστηριοποιούνται σε δυναμικούς τομείς της οικονομίας (εξαγωγές κ.ά.). Εκτός από τη συνολική διαχείριση των χρεών τους, την οποία θα πρέπει να εξυπηρετούν, θα έχουν και  πρόσβαση σε φθηνό δανεισμό μόλις αρχίσει να αποκαθίσταται η ρευστότητα στην αγορά (από το φθινόπωρο και μετά τα stress tests).

Αντιθέτως, σοβαρό πρόβλημα θα αντιμετωπίσουν όσοι επιβίωναν στηριζόμενοι κυρίως στον δανεισμό (και πριν από την κρίση), ή αν ο κλάδος τους δεν έχει καλές προοπτικές ανάπτυξης -κυρίως μικρομάγαζα, καφετέριες «της σειράς», υπηρεσίες κ.ά. Οπου δεν διαφαίνεται προοπτική αναδιάρθρωσης της επιχείρησης και του κλάδου,  θα επέρχεται «ξαφνικός  θάνατος» και κατασχέσεις, εκτός αν ο επιχειρηματίας μπορεί να βρει και να διαθέσει δικά του κεφάλαια για να στηρίξει την επιχείρησή του.