Ψάχνουν τη «χρυσή τομή» για τους πλειστηριασμούς

Σε μείζον κοινωνικό και πολιτικό ζήτημα αναμένεται να εξελιχθεί τις επόμενες ημέρες το θέμα των πλειστηριασμών της πρώτης κατοικίας, αφού οι τελευταίες δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών  Γιάννη Στουρνάρα ότι «το τραπεζικό σύστημα απειλείται με κατάρρευση λόγω των κόκκινων δανείων» έχουν ήδη ανάψει φωτιές στο πολιτικό σκηνικό.

«Τέσσερα στα δέκα στεγαστικά δάνεια δεν εξυπηρετούνται και αυτό δημιουργεί άμεσο πρόβλημα στις τράπεζες, δυσχεραίνοντας τη διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης τους». Αυτό επικαλείται επίσημα το υπουργείο Οικονομικών και ο αρμόδιος υπουργός, ενώ σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, το σύνολο των λεγόμενων «κόκκινων δανείων» αγγίζει τα 70 δις ευρώ με το εξ αυτού ποσό που δεν εξυπηρετείται, να ξεπερνά τα 21 δις.

Την ίδια ώρα πυκνώνουν οι πληροφορίες που θέλουν την τρόικα να επιμένει σφόδρα και να πιέζει την κυβέρνηση να άρει άμεσα την απαγόρευση των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας.

Οι πληροφορίες αναφέρουν πως οι τράπεζες και το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να έχουν καταλήξει στις τελικές ρυθμίσεις επί του ζητήματος το αργότερο έως τα τέλη Σεπτεμβρίου.

Οι ρυθμίσεις αυτές, πάντα κατά τους ανώτερους υπαλλήλους του ΥΠΟΙΚ, «θα πρέπει να βρουν τη χρυσή τομή» η οποία, και θα προστατεύει όσους δανειολήπτες αποδεδειγμένα δεν είναι σε θέση να καταβάλλουν τις δόσεις εξαιρώντας τους από τον πλειστηριασμό αλλά και δεν θα θέτει παράλληλα σε κίνδυνο τις ίδιες τις τράπεζες.

Άλλωστε σε γραπτή ανακοίνωση που εκδόθηκε από το γραφείο τύπου του υπουργείου Οικονομικών, το απόγευμα της Κυριακής, μετά το σάλο που δημιουργήθηκε επιχειρείται να μετριαστεί κάπως η κατάσταση και τονίζεται ότι το υπουργείο καταβάλει κάθε προσπάθεια προκειμένου να βρεθεί η χρυσή τομή και να μην  θιγούν αυτοί που πραγματικά δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους λόγω δυστοκίας και πραγματικών προβλημάτων βιοπορισμού. 

«Το θέμα είναι εξαιρετικά σημαντικό και οποιαδήποτε απόφαση προϋποθέτει τη στάθμιση όλων των παραγόντων, κοινωνικών και οικονομικών» αναφέρει η ανακοίνωση του υπουργείου Οικονομικών και προσθέτει: «Δεν υπάρχει εύκολη λύση στο θέμα και αυτό που αναζητείται σήμερα είναι η χρυσή τομή. Πώς δηλαδή να μην θιγούν αυτοί που πραγματικά δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους λόγω της οικονομικής συγκυρίας, αλλά και από την άλλη πλευρά να μη θιγεί η στεγαστική πίστη, γεγονός που αν συνέβαινε θα είχε εξίσου αρνητικά, κοινωνικά και οικονομικά αποτελέσματα».

Πουθενά όμως στην ανακοίνωση του υπουργείου δεν διευκρινίζεται ποιός μηχανισμός θα θέσει τις προϋποθέσεις που θα απαλλάσσουν κάποιον πολίτη από την επιβολή του πλειστηριασμού, αλλά και ποιά υπηρεσία θα αποφασίζει αν κάποιος πολίτικης έχει πρόβληαμ βιοπορισμού και οικονομικής δυστοκίας.

Σύμφωνα με τα όσα προκύπτουν από δημοσιογραφικές πληροφορίες οι τελικές προτάσεις που αναμένονται στα τέλη Σεπτεμβρίου θα προβλέπουν την μείωση του ορίου της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, για το οποίο ισχύει σήμερα η προστασία, από τις 200.000 ευρώ στις 150.000 ευρώ και περαιτέρω μείωση ύστερα από 6 ή 12 μήνες κατά 50.000 ευρώ κάθε φορά, τον συνυπολογισμός όλων των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη ενώ θα γίνει και καθορισμός αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης, έτσι ώστε να γίνονται ταχύτερα οι ρυθμίσεις δανείων και να αποφεύγονται οι πλειστηριασμοί. Επίσης προβλέπεται η εισαγωγή της έννοιας του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» και η απαλλαγή ανέργων και πολυτέκνων.

Άρα επι της ουσίας οι έννοιες των «αποδεκτών συνθηκών διαβίωσης» και του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» σε συνδυασμό με το εισόδημα, τα περιουσιακά στοιχεία και την αντικειμενική αξία του ακινήτου, θα αποτελέσουν τα βασικά κριτήρια για το εάν μια πρώτη κατοικία θα βγαίνει σε πλειστηριασμό ή όχι.

Ήδη το υπουργείο Ανάπτυξης, σε συνεργασία με τα υπουργεία Οικονομικών και Δικαιοσύνης, την Ελληνική Στατιστική Αρχή, την Τράπεζα της Ελλάδος και την Eνωση Ελληνικών Τραπεζών, διαμορφώνουν τo τελικό τους περιεχόμενο, έτσι ώστε να έχουν καταλήξει σε συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου. Η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, βάσει της οποίας έχουν ανασταλεί οι πλειστηριασμοί, έχει ισχύ μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2013 και για να συνεχίσει να εφαρμόζεται η αναστολή θα πρέπει πριν από τη λήξη του τρέχοντος έτους να νομοθετηθεί εκ νέου.

Υπενθυμίζεται ότι στην προηγούμενη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) για το πρόγραμμα της Ελλάδας (με ημερομηνία 5 Ιουνίου) υπήρχε συγκεκριμένη αναφορά για άρση του «μορατόριουμ» για τους πλειστηριασμούς. Στην τελευταία, όμως, έκθεση, με ημερομηνία 31 Ιουλίου, δεν υπάρχει ρητή αναφορά-επιταγή προς τις ελληνικές αρχές να μην ανανεώσουν την αναστολή των πλειστηριασμών, κάτι που στελέχη του υπουργείου Ανάπτυξης χαρακτηρίζουν θετική εξέλιξη, βλέποντας πιθανώς κάποια περιθώρια διαπραγμάτευσης με την τρόικα.

Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς που υπάρχουν έως τώρα στο υπουργείο Ανάπτυξης εξετάζονται οι ακόλουθες παράμετροι:

1. Αντικειμενική αξία ακινήτου: Σταδιακή μείωση του ορίου της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου για το οποίο ισχύει σήμερα η προστασία, από τα 200.000 ευρώ, που είναι τώρα, στα 150.000 ευρώ από 1/1/2014 και μετά περαιτέρω μείωση του ορίου κατά 50.000 ευρώ ανά εξάμηνο ή ανά χρόνο.

2. Περιουσιακά στοιχεία δανειολήπτη: Εδώ χρειάζεται πλήρης αλλαγή του θεσμικού πλαισίου, διότι έως τώρα - και πριν από την αναστολή των πλειστηριασμών- σε περίπτωση που κάποιος δεν πλήρωνε το δάνειό του, υπήρχε για τους δανειστές το «όπλο» της υποθήκης και του εγγυητή. Αυτό που μελετάται τώρα είναι να εξετάζεται εάν υπάρχουν επιπλέον περιουσιακά στοιχεία (άλλη ακίνητη και κινητή περιουσία, καταθέσεις κ.ο.κ.) έτσι ώστε να μην προστατεύονται από τον νόμο οι περίφημοι «μπαταχτσήδες».

3. Αποδεκτές δαπάνες διαβίωσης: Οι τράπεζες θα προχωρούν σε ρυθμίσεις των δανείων κι έτσι θα αποφεύγονται οι πλειστηριασμοί, ορίζοντας ένα ποσό οφειλής με βάση τις δυνατότητες του κάθε νοικοκυριού και αφού έχει ληφθεί υπόψη το μηνιαίο κόστος διαβίωσης. Οι δαπάνες αυτές θα καθορισθούν με τη βοήθεια κυρίως της ΕΛΣΤΑΤ.

4. Συνεργάσιμος δανειολήπτης: Οπως και οι αποδεκτές δαπάνες διαβίωσης έτσι και η έννοια του συνεργάσιμου δανειολήπτη έχει εισαχθεί στην τελευταία έκθεση του ΔΝΤ. Εκτιμάται ότι έτσι θα περιορισθεί το φαινόμενο της γενικής απόρριψης της ρύθμισης χρέους και θα αντιμετωπίζεται διαφορετικά ο κάθε δανειολήπτης, ανάλογα με το προφίλ του. Εν προκειμένω βεβαίως η αντικειμενικοποίηση των κριτηρίων για να θεωρηθεί κάποιος «συνεργάσιμος δανειολήπτης» είναι δύσκολη. Τα γενικά του χαρακτηριστικά, πάντως, θα είναι η μη απόκρυψη στοιχείων από την τράπεζα, η διάθεση υπαγωγής σε ρύθμιση κ.α.

5. Ασθενείς οικονομικά ομάδες: Του πλειστηριασμού της κατοικίας τους αναμένεται να εξαιρεθούν άνεργοι και πολύτεκνοι, οι οποίοι και με πρόσφατη ρύθμιση είχαν διαφορετική αντιμετώπιση.

Ο «γόρδιος δεσμός» για την κυβέρνηση

Σε πολιτικό επίπεδο είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι το θέμα θα προκαλέσει και σοβαρούς ενδοκυβερνητικούς τριγμούς τόσο μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, όσο και εσωκομματικούς τριγμούς στο εσωτερικό της γαλάζιας παράταξης.
Στην πρώτη περίπτωση υπάρχει ένα πολύ σοβαρό ζήτημα συνοχής των κυβερνώντων κομμάτων αφού το ΠΑΣΟΚ αλλά και ο πρόεδρος του Ευ. Βενιζέλος έχουν διαχωρίσει τη θέση τους με δημόσιες τοποθετήσεις και έχουν χαρακτηρίσει «κόκκινη γραμμή» το θέμα των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως καθόλη τη διάρκεια της χθεσινής ημέρας και στον απόηχο των δηλώσεων Στουρνάρα στον κυριακάτικο Τύπο η Χαριλάου Τρικούπη δεν έκανε κανένα απολύτως σχόλιο.
Από την άλλη μεριά δεν είναι λίγοι και οι βουλευτές της ΝΔ που σε δηλώσεις τους στα ΜΜΕ έχουν χαρακτηρίσει το θέμα «βόμβα» που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε πολιτική αποσταθεροποίηση, αφού οι πιέσεις που δέχονται από τη βάση και τα μηνύματα που λαμβάνουν από τον λαό στις εκλογικές τους περιφέρειες είναι πως «αν η κυβέρνηση προχωρήσει σε κάτι τέτοιο θα υπάρξει κοινωνική έκρηξη».

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ 12 ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΤΗΣ ΣΥΓΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΠΟΥ ΔΙΑΦΩΝΟΥΝ

Αντιδράσεις της αντιπολίτευσης

Χαρακτηρίζοντας την ανακοίνωση του υπουργείου ως «κυνική», η Αξιωματική Αντιπολίτευση αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα θέσμισης μιας νέας Σεισάχθειας.

Στην επίσημη ανακοίνωση του ο ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει:
«Η κυνική προαναγγελία του υπουργείου Οικονομικών ότι χιλιάδες σπίτια θα βγουν στο σφυρί, έρχεται τελικά να επιβεβαιώσει αυτό που επί μήνες η κυβέρνηση διέψευδε... Όταν σχεδιάζουν ακόμα και να πετάξουν οικογένειες στο δρόμο, γίνεται παραπάνω από σαφές ότι δεν πρόκειται να σταματήσουν πουθενά προκειμένου να υλοποιήσουν στο ακέραιο τις μνημονιακές τους δεσμεύσεις», ενώ παράλληλα επισημαίνει και τον πόλεμο των λέξεων, που «βαφτίζουν ως σωτηρία μια πολιτική που στο πέρασμά της αφήνει μόνο συντρίμμια».
Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης χαρακτηρίζει αδιανόητη την άρση των πλειστηριασμών:
«Σήμερα που τα νοικοκυριά στενάζουν από την πολιτική λιτότητας, όχι μόνο είναι αδιανόητη η άρση της απαγόρευσης πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας αλλά απαιτούνται και ουσιαστικά μέτρα στήριξης των ασθενέστερων στρωμάτων του πληθυσμού και των νοικοκυριών, στο πλαίσιο μιας νέας «σεισάχθειας», όπως έχει περιγραφεί και στην πρόταση νόμου του ΣΥΡΙΖΑ για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά. Αυτά τα μέτρα στήριξης δεν συνιστούν μόνο απάντηση στις ανάγκες χιλιάδων συμπολιτών μας, αλλά και απαραίτητη προϋπόθεση για την έξοδο από την κρίση και την επανεκκίνηση της οικονομίας, με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης και αλληλεγγύης».

Ανακοίνωση όμως για το θέμα που ήρθε «μπροστά» με τις δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών, εξέδωσε και η Δημοκρατική Αριστερά η οποία ζητά την παράταση έως το 2015 της απαγόρευσης των πλειστηριασμών . Στην ανακοίνωση τονίζεται πώς «όσοι έχουν και δεν πληρώνουν, μπορούν να αντιμετωπιστούν με διαφορετικό τρόπο».
Παράλληλα η ΔΗΜΑΡ επισημαίνει πως «η θέση της κυβέρνησης, όπως εκφράστηκε με δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών, ότι οι τράπεζες θα καταρρεύσουν αν δεν απελευθερωθούν οι πλειστηριασμοί, αντιστρέφει την πραγματικότητα. Αντιθέτως η ρύθμιση των "κόκκινων δανείων" θα περιορίσει τις επισφάλειες των τραπεζών και θα ενισχύσει το ρόλο τους. Όποιος ενδιαφέρεται για την ανάκαμψη έχει πρωτίστως καθήκον να αποκρούει τις ανορθολογικές και αντικοινωνικές θέσεις της τρόικας που επιφέρουν κοινωνική αποσταθεροποίηση».

Ως «κυνικές» χαρακτηρίζει τις δηλώσεις του Γιάννη Στουρνάρα και το ΚΚΕ, που δια του Γραφείου Τύπου του καταγγέλλει πως «η κατοικία των λαϊκών οικογενειών προσφέρεται ως θυσία στους τραπεζίτες ενώ καλεί τον λαό σε συναγερμό ώστε να μην πέσει κανένας στα νύχια των τραπεζών και των δικαστικών κυκεώνων».
Το ΚΚΕ προτρέπει το λαό σε οργανωμένη αντίσταση: «μέσα από τα ταξικά σωματεία και τις λαϊκές επιτροπές, να υψώσουν ασπίδα προστασίας για όσους απειλούνται, να διεκδικήσουν συνολικότερα μέτρα ανακούφισης των λαϊκών οικογενειών για οφειλές σε τράπεζες, τα οποία περιλαμβάνονται και στην πρόταση νόμου που έχει καταθέσει το ΚΚΕ στη Βουλή. Και αυτή η εξέλιξη αποδεικνύει ότι τα λαϊκά συμφέροντα δε χωρούν στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος. Ο λαός χρειάζεται να παλέψει για ένα ριζικά διαφορετικό δρόμο ανάπτυξης, όπου η λαϊκή στέγη θα είναι δικαίωμα εξασφαλισμένο για όλες τις οικογένειες και όχι εμπόρευμα για να θησαυρίζουν οι καπιταλιστές σε βάρος του λαού», καταλήγει το σχόλιο του ΚΚΕ.

Μέσα σε όλα έρχεται και το... «σεισμόσημο»

Αξίζει να σημειωθεί πως οι δηλώσεις αυτές του υπουργού οικονομικών που ήδη προκάλεσαν «πολιτικό σεισμό», έρχονται την ίδια ακριβώς χρονική στιγμή που η τρόικα φέρεται να απαιτεί την θέσπιση της υποχρεωτικής ασφάλισης των ακινήτων έναντι σεισμών κ.λπ, καταστροφών, μέσω ενός ακόμη χαρατσιού που θα έρθει να επιβαρύνει τα ήδη επιβαρυμένα θεμέλια των ακινήτων δοκιμάζοντας την αντοχή τους, μαζί με εκείνη των ιδιοκτητών.