Γυναίκα και ψυχοπαθολογία της σεξουαλικότητας

Η σεξουαλικότητα είναι μια έννοια πολυδιάστατη που αναφέρεται στην έκφραση τόσο της βιολογικής όσο και της ψυχικής λειτουργίας του ατόμου με απώτερο σκοπό την άντληση ηδονής τόσο σε σωματικό όσο και ψυχικό – συναισθηματικό επίπεδο. Η γυναικεία σεξουαλικότητα είναι ένα κεφάλαιο που έχει κατά καιρούς απασχολήσει ειδικούς και μελετητές, καθώς η πολυπλοκότητα της γυναικείας φύσης καθιστά τη μελέτη της σεξουαλικής έκφρασης και συμπεριφοράς της γυναίκας δυσκολότερη από αυτή του άνδρα.

Η σεξουαλική λειτουργία και κατά συνέπεια ο σεξουαλικός ερεθισμός χωρίζεται σε τέσσερις φάσεις. Αυτή της επιθυμίας, της διέγερσης, του οργασμού και της αποκατάστασης, όπου το άτομο επανέρχεται σε ένα στάδιο ηρεμίας και επιστρέφει σταδιακά στα πρότερα επίπεδα. Με την αλληλοδιαδοχή των παραπάνω φάσεων καθίσταται και η ολοκληρωμένη σεξουαλική λειτουργία.

Ωστόσο, είναι  πιθανό, σε κάθε μία από τις παραπάνω φάσεις να παρουσιαστούν προβλήματα που μπλοκάρουν τη γυναικεία σεξουαλικότητα και εμποδίζουν την υγιή έκφραση  και σεξουαλική συμπεριφορά.

Παρακάτω  παρουσιάζονται συνοπτικά οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες της γυναίκας:

    Διαταραχή της σεξουαλικής επιθυμίας: χαρακτηρίζεται από μείωση μέχρι και εξαφάνιση της διάθεσης της γυναίκας να εμπλακεί σε σεξουαλική δραστηριότητα. Πρόκειται για την πιο συχνή σεξουαλική διαταραχή της γυναίκας, κατά την οποία παρουσιάζεται μείωση ή και απουσία σεξουαλικών φαντασιώσεων και μια γενικότερη αδιαφορία γύρω από τη  σεξουαλικότητα. Η σεξουαλική αποστροφή είναι λιγότερο συχνή και αναφέρεται στην έκλυση άγχους και στην πρόκληση αρνητικών συναισθημάτων ακόμα και στη σκέψη των γεννητικών οργάνων ή σε πιθανή σεξουαλική δραστηριότητα.
    Διαταραχή της σεξουαλικής διέγερσης: χαρακτηρίζεται από την απουσία κολπικής εφύγρανσης, αδυναμία διεύρυνσης του κολπικού χώρου και έλλειψη ηδονιστικής συμμετοχής. Συνοδό σύμπτωμα της διαταραχής αυτής είναι η δυσκολία ή η απουσία οργασμού, καθώς η καλή σεξουαλική διέγερση είναι σημαντική προϋπόθεση, προκειμένου να μπορέσει η γυναίκα να απολαύσει την οργασμική της κορύφωση.
    Διαταραχές του οργασμού: Πρόκειται για την αδυναμία της γυναίκας να βιώσει την πλήρη ψυχοσωματική συμμετοχή που την οδηγεί στην οργασμική της κορύφωση κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης αλλά και εκτός αυτής, όταν η ίδια δηλώνει αδυναμία κορύφωσης και στην επίμονη προσπάθεια ερεθισμού της κλειτορίδας με το χέρι της (κλειτοριδικός οργασμός) ή με το χέρι του συντρόφου της.

 

Διαταραχές  του πόνου:

    Δυσπαρευνία: πρόκειται για την κατάσταση όπου χαρακτηρίζεται από έντονο και επίμονο πόνο στην περιοχή των γεννητικών οργάνων πριν, κατά τη διάρκεια, ή μετά από τη σεξουαλική πράξη.

    Κολεόσπασμος: Πρόκειται για τη σεξουαλική διαταραχή που εκφράζει τον έντονο ακούσιο σπασμό του έξω τριτημορίου του κόλπου, με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτή η εισχώρηση του πέους  στον γυναικείο κόλπο.

Η εμφάνιση κάποιου  σεξουαλικού προβλήματος δημιουργεί πολλά ερωτηματικά στη γυναίκα, ενώ θορυβεί τόσο την ίδια όσο και τον σεξουαλικό της σύντροφο. Κάθε σεξουαλικό πρόβλημα μπορεί να έχει αντίκτυπο στην ψυχολογία της γυναίκας, η οποία αισθανόμενη ότι κάτι δεν πάει καλά, το εισπράττει αρνητικά ως προς τη θηλυκή της υπόσταση και τη γυναικεία της σεξουαλικότητα. Πολλές φορές το άγχος, οι αρνητικές σκέψεις, η κακή εικόνα ως προς τον εαυτό και το σώμα, είναι συνοδά συμπτώματα ενός σεξουαλικού προβλήματος που καταρρακώνουν το ηθικό και τη γενικότερη ψυχολογική της κατάσταση.

Ωστόσο δεν  είναι λίγες οι φορές που η  ίδια η ψυχοπαθολογία, δηλαδή η ύπαρξη ενός ψυχολογικού προβλήματος «χτυπάει»  τη σεξουαλική ζωή της γυναίκας. Μια υποβόσκουσα καταθλιπτική διαταραχή  ή ακόμα και ύπαρξη ενός καταθλιπτικού επεισοδίου είναι ικανά να δημιουργήσουν ένα σεξουαλικό πρόβλημα. Εξάλλου, ένα από τα κυρίαρχα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι η μειωμένη σεξουαλική διάθεση του ατόμου. Σε ένα κλίμα γενικότερης ανηδονίας και μειωμένης ικανότητας για άντληση ευχαρίστησης, η γυναίκα δεν μπορεί να βιώσει ευχαρίστηση κατά την σεξουαλική πράξη σε επίπεδο ψυχολογικό ή σωματικό ή και τα δυο.

Το άγχος  και οι αγχώδεις διαταραχές ενοχοποιούνται συχνά για την εμφάνιση σεξουαλικών  δυσλειτουργιών. Η σεξουαλική πράξη  και η συναισθηματική εμπλοκή, ως παιχνίδι των αισθήσεων και κορυφαία έκφραση ερωτισμού απαιτεί ψυχική και συναισθηματική ηρεμία προκειμένου να μπορέσει κανείς να απολαύσει ολοκληρωτικά την ερωτική διαδρομή προς την απόλαυση και την ηδονή που αυτή προσφέρει. Άτομα που πάσχουν από κάποια αγχώδη διαταραχή, όπως για παράδειγμα από καταναγκαστική διαταραχή εμφανίζουν πολύ πιο συχνά από τον γενικό πληθυσμό κάποια σεξουαλική δυσλειτουργία. Το άγχος επίδοσης απειλεί σε σημαντικό βαθμό πλέον και τις γυναίκες, οι οποίες ολοένα και περισσότερο ανησυχούν για την εικόνα τους και για το κατά πόσο ανταποκρίνονται με επιτυχία στο σεξουαλικό τους ρόλο. Το άγχος τόσο της εικόνας όσο και της απόδοσης σχετίζεται με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση του ατόμου που το βιώνει. Το πώς αντιλαμβάνεται και αποδέχεται  κανείς το σώμα του και τον εαυτό του εν γένει, επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό την προσωπικότητα του ατόμου και την διάθεση για σεξουαλική δραστηριότητα. Είναι πολύ συχνό το φαινόμενο να αποφεύγει κανείς το σεξ για να μην έρθει στη δύσκολη θέση να εκθέσει το σώμα του και άρα να μην εκτεθεί ο ίδιος. Άλλες γυναίκες που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν φοβικές ή αποφευκτικές, αναπτύσσουν φόβο για κάποιες από τις σεξουαλικές δραστηριότητες όπως για παράδειγμα φόβο κατά τη φάση της διείσδυσης, ή φόβο να αγγίξουν τα γεννητικά τους όργανα. Για παράδειγμα, ο φόβος και η ανησυχία για τη σεξουαλική επαφή και τη διείσδυση εκφράζεται με τη σύσπαση των μυών του κόλπου που αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο του κολεόσπασμου.

Παράλληλα, κάποια σοβαρή ψυχιατρική διαταραχή, η ύπαρξη ψυχωσικού συνδρόμου ή σχιζοφρένειας είναι δυνατό να θεωρηθούν αιτιολογικοί παράγοντες της γυναικείας σεξουαλικής δυσλειτουργίας. Εξάλλου, η χρήση αντιψυχωσικών φαρμάκων εμπλέκεται σε σημαντικό βαθμό με την υποτονική επιθυμία της γυναίκας.

Γυναίκες  με χαμηλή αυτοεκτίμηση, με αρνητική ή  ασταθή εικόνα εαυτού, γυναίκες με διαταραχή  προσωπικότητας, όπως για παράδειγμα οριακοί, αποφευκτικοί, αντικοινωνικοί, σχιζοειδής ή δραματικοί ασθενείς έχουν  μια γενικότερη δυσκολία να δημιουργήσουν  σταθερές και ουσιαστικές  σχέσεις. Πολύ συχνά, δυσκολεύονται να προσεγγίσουν και να δημιουργήσουν ερωτική σχέση με το άλλο φύλο ή παρουσιάζουν ως αποτέλεσμα της γενικότερης ψυχοπαθολογίας τους προβλήματα στη σεξουαλική τους ζωή που επιδρούν τόσο στη συχνότητα όσο και στην ποιότητα των σεξουαλικών τους επαφών.

      Ωστόσο, καθώς η σεξουαλικότητα είναι  ένα μεγάλο κεφάλαιο στη ζωή του  κάθε ανθρώπου, οφείλουμε όλοι μας, να  προστατέψουμε τη σεξουαλικότητά μας και να προάγουμε τη σεξουαλική μας υγεία, προκειμένου να έχουμε μια καλύτερη κι ευτυχέστερη ερωτική ζωή…


Νίκη  Ζαρκάδα

Ψυχολόγος


Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας (210 7.78.98.90)

Δωρεάν Συμβουλευτική Γραμμή Σεξουαλικής Υγείας τηλ. 210 7.79.79.79 (Δευτέρα έως Παρασκευή 10.00-14.00 και 16.00-20.00)

Η Ελληνική Εταιρεία Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, διοργανώνει εκπαιδευτικό σεμινάριο με θέμα: «Η Ανθρώπινη Σεξουαλικότητα και οι Δυσλειτουργίες της». Το σεμινάριο αυτό απευθύνεται σε επαγγελματίες υγείας και έχει διάρκεια 6 μήνες (Ιανουάριος-Ιούνιος 2012). Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε το site μας www.askitis.gr