Χρ. Ι. Στεφανάδης

Στα νησιά Γκαλαπάγκος συνέλαβε την θεωρία του αφού διαπίστωσε πως πουλιά, χελώνες και ερπετά είχαν διαφορές από το ένα νησί στο άλλο. Τελικά, μετά από 20 χρόνια, στις 22 Νοεμβρίου του 1859, δημοσίευσε το περίφημο βιβλίο του « Η καταγωγή των ειδών» που περιέγραφε τους μηχανισμούς εξέλιξης και στο οποίο και για πρώτη φορά, εισήγαγε τον όρο “φυσική επιλογή”. Οι αντιδράσεις στις επαναστατικές, για την εποχή εκείνη, θεωρίες του Δαρβίνου ήταν ανάμεικτες: μια μερίδα του επιστημονικού κόσμου τις αποδέχθηκε και τις στήριξε, ενώ μια άλλη μερίδα, τις απέρριπτε με σφοδρότητα. Το κομμάτι στο οποίο ασκήθηκε η εντονότερη συζήτηση, αφορά την προέλευση του ανθρώπου, ο οποίος σύμφωνα με την θεωρία του Δαρβίνου, προέρχεται από την εξέλιξη κάποιου άλλου πρωτεύοντος θηλαστικού.

Από τότε ο ”Δαρβινισμός” αποτέλεσε ένα άλλο τρόπο σκέψης και θεώρησης του κόσμου, και χρησιμοποιήθηκε για την μελέτη διαφόρων κοινωνικών φαινομένων.

Ειδικότερα, το 1944, σε μια αναλογία της Δαρβινικής βιολογικής θεωρίας, διατυπώθηκε η θεωρία του “Κοινωνικού Δαρβινισμού", δηλαδή η άποψη ότι στις κοινωνίες επιβιώνουν οι ικανότεροι και οι πιο ανταγωνιστικοί. Αυτές οι απόψεις όμως έχουν κατηγορηθεί για ρατσισμό. Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι ο ίδιος ο Δαρβίνος δεν πίστευε ότι η επιστημονική του θεωρία μπορεί να αποτελέσει βάση για οποιαδήποτε πολιτικά συστήματα διακυβέρνησης των κοινωνιών.

Παρόλα αυτά, οι θεωρητικοί του Κοινωνικού Δαρβινισμού πίστευαν και πιστεύουν, ότι με παρόμοιο τρόπο συγκροτείται και εξελίσσεται η κοινωνική ζωή, αλλά και η πολιτική ζωή .

Η εξέλιξη όμως του ανθρώπου, όχι μόνο από βιολογικής πλευράς, αλλά και από ψυχοκοινωνικής, είναι αδιαμφισβήτητη. Ο κοινωνικός άνθρωπος της εποχής μας, μικρή σχέση έχει με τον ανάλογο άνθρωπο παλαιοτέρων εποχών. Όχι βεβαίως όσον αφορά στα βιολογικά του χαρακτηριστικά, τα οποία μπορεί να εξελίσσονται αλλά με πολύ αργούς ρυθμούς, και επομένως, δύσκολα μπορεί να γίνουν αντιληπτά. Εξελίχθηκε όμως, ως προς τα χαρακτηριστικά πού καθορίζουν την κοινωνική του ένταξη, τη δημιουργία, την αλληλεγγύη, την συντροφικότητα και εν τέλει την συμβολή του σε αυτό που αποκαλούμε πολιτισμό. Η κοινωνική αυτή εξέλιξη του ανθρώπου, συμβαδίζει αλλά και συμβάλλει στην ακμή των κοινωνιών. Ακμή σε όλους τους τομείς της λειτουργίας μια κοινωνίας: στην παιδεία, στην οικονομία, στις επιστήμες ,στον ανθρωπισμό, στις τέχνες, στην παραγωγή και σε όλους τους μηχανισμούς της κοινωνικής συνοχής. Την ακμή αυτή μιας κοινωνίας ακολουθεί και η πολιτική ζωή. Όλες οι κατακτήσεις των λαών, σε όλα τα επίπεδα, πραγματοποιήθηκαν και εφαρμόστηκαν από φωτισμένες κυβερνήσεις και πολιτικούς, που η σκέψη τους προηγείτο της εποχής τους και οι δράσεις τους ήταν απαλλαγμένες από ιδιοτέλειες, συμβιβασμούς και συναλλαγές και επομένως ήταν αποτελεσματικές.

Αυτά αφορούν κοινωνίες που ευρίσκονται σε περίοδο ακμής. Νομοτελειακά όμως, η ακμή κάποτε, σε άλλοτε άλλο βάθος χρόνου, ακολουθείται από την παρακμή. Σε περιόδους παρακμής συμβαίνουν τα αντίθετα. Η παιδεία, η οικονομία, οι επιστήμες ,ο ανθρωπισμός, οι τέχνες, η παραγωγή και οι μηχανισμοί κοινωνικής συνοχής, δοκιμάζονται και μπορεί τελικά να οδηγηθούν σε πλήρη κατάρρευση. Και βέβαια η παρακμή αφορά και την πολιτική ζωή…

Παρακμιακό μοντέλο, τα τελευταία χρόνια αποτελούσε η χώρα μας. Ιδιαίτερα στην πολιτική ζωή, ο κοινωνικός Δαρβινισμός, λειτούργησε αρνητικά και επηρέασε και τον “πολιτικό Δαρβινισμό” . Δηλαδή, αντί να εξελίσσεται το πολιτικό περιβάλλον βελτιούμενο, παρατηρείτο συνεχής διολίσθηση στο χειρότερο.

Λαϊκισμός, δημαγωγία, αναξιοπιστία, αδυναμία διαχείρισης των ζωτικών προβλημάτων της κοινωνίας, αυξανόμενες περιπτώσεις διαφθοράς, συκοφάντηση πολίτικων αντιπάλων, υποδαύλιση ταξικών αντιπαραθέσεων…
Ο λαός όμως, την κρίση του οποίου η προηγούμενη κυβέρνηση υποτίμησε την 7η Ιουλίου 2019, αποφάσισε να θέσει τέρμα στον αρνητικό πολιτικό Δαρβινισμό που κυριαρχούσε στην πατρίδα μας..

Η νέα κυβέρνηση και ο νέος πρωθυπουργός, έφερε ήδη από τις πρώτες ημέρες της διακυβερνήσεως, ισχυρά δείγματα “θετικού πολιτικού Δαρβινισμού”:
Αξιοπιστία, μακριά από λαϊκισμούς και δημαγωγίες, κοινωνική ευαισθησία, αξιοκρατία, πολιτικό πολιτισμό…

Αυτά τα πρώτα δείγματα της νέας κυβέρνησης, είναι ενδείξεις όχι μόνο ότι υπάρχει ελπίδα, αλλά ότι υπάρχει βεβαιότητα για καλλίτερο μέλλον!

* Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι καθηγητής καρδιολογίας