Χρ. Ι. Στεφανάδης

Ηταν ορθολογιστής και πίστευε ότι μόνο μια ισχυρή Ελλάδα με ισχυρές οικονομικές βάσεις και ισχυρές Ενοπλες Δυνάμεις θα εξυπηρετούσε με επιτυχία τα διαχρονικά εθνικά συμφέροντα. Αρνιόταν να ακολουθήσει το εθνικιστικό κλίμα της εποχής, το τίμημα όμως ήταν να είναι έκθετος σε σκληρή κριτική από τους λαϊκιστές της εποχής του, που τον κατηγορούσαν ότι είχε ελαττωμένη εθνική συνείδηση. 

Η πρωθυπουργική θητεία του μας διδάσκει ότι ο λαϊκισμός είναι εύκολος δρόμος για την κατάκτηση της εξουσίας, ωστόσο μπορεί να αποβεί ολέθριος για τη χώρα. Από το 1879 μέχρι το 1890 η Ελλάδα είχε συνάψει οκτώ εξωτερικά δάνεια και πέντε εσωτερικά για να καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες του κράτους. 

Ο Τρικούπης τον Μάιο του 1892 παρουσίασε στη Βουλή ένα σκληρό πρόγραμμα που περιείχε μεγάλες περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και πολύ αυστηρά μέτρα λιτότητας, καθώς και μεγάλη αύξηση των έμμεσων φόρων. Η χώρα, όμως, βρισκόταν σε δεινή οικονομική κατάσταση. Ο Τρικούπης ζήτησε νέο δάνειο από την Αγγλία.

Οι όροι που έθεταν οι δανειστές, όμως, ήταν πολύ σκληροί εξαιτίας των συσσωρευμένων ελληνικών χρεών και της αρνητικής πορείας της ελληνικής οικονομίας . Η αντιπολίτευση, υπό τον Δηλιγιάννη, αντέδρασε έντονα προβάλλοντας το επιχείρημα ότι ο δανεισμός αναιρούσε την εθνική κυριαρχία και ταπείνωνε τη χώρα. Μεγάλες αντιδράσεις υπήρχαν από την κοινή γνώμη. Τελικά ο βασιλιάς δεν υπέγραψε το διάταγμα για τους όρους του δανεισμού. 

Ετσι ο Χαρίλαος Τρικούπης στις 10 Δεκεμβρίου 1893 είπε στη Βουλή «δυστυχώς, κύριοι, επτωχεύσαμεν» και ανακοίνωσε την παραίτηση της κυβέρνησής του. Στις επόμενες εκλογές, του 1895, απέτυχε να εκλεγεί βουλευτής στην εκλογική του περιφέρεια. Η αντίδρασή του ήταν το περίφημο «ανθ’ ημών, λοιπόν, βουλευτής ο κ. Γουλιμής. Καληνύχτα σας» και αποσύρθηκε από την πολιτική ζωή. Πέθανε στις Κάννες στις 30 Μαρτίου του 1896. Λίγο πριν τον θάνατό του τον πρότειναν για υποψήφιο βουλευτή, παρά τη θέλησή του, στις αναπληρωματικές εκλογές όπου και εκλέχθηκε πανηγυρικά!...

Σήμερα φαίνεται ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Ζούμε ίσως τις κρισιμότερες στιγμές μας μετά τον εμφύλιο πόλεμο. 

Για μία ακόμη φορά συγκρούεται ο λαϊκισμός με την πραγματικότητα.
Συγκρούονται οι ιδεοληψίες με τη λογική.
Συγκρούεται το επιθυμητό με το εφικτό. 

Ο λαϊκισμός, δυστυχώς, έχει βαθιές ρίζες στην Ελλάδα από την αρχαιότητα. Συντηρείται από την ιδιοτέλεια μικρών και μεγάλων συμφερόντων. Συντηρείται από ιδεοληψίες και εμμονές σε αποτυχημένα διεθνή κοινωνικοπολιτικά πρότυπα. 

Συντηρείται από επικίνδυνο ρομαντισμό που οδηγεί σε μαξιμαλισμούς, τόσο οικονομικούς όσο και εθνικούς. Το σίγουρο, όμως, είναι ότι ο λαϊκισμός πάντα οδηγεί τη χώρα σε αδιέξοδα, πολλές φορές δραματικά. Ευτυχώς, όμως, όπως φαίνεται από την Ελληνική Ιστορία, τις περιόδους άκρατου λαϊκισμού στην πολιτική ζωή της χώρας μας διαδέχονταν δημιουργικές περίοδοι εκσυγχρονισμού, κατά τις οποίες η χώρα μας στην προσπάθειά της να πλησιάσει και να συγχρονιστεί με τις προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες έκανε άλματα.

Τέτοιες περιόδους εκσυγχρονισμού ζήσαμε με την ένταξη της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση και την Ευρωζώνη.
Αυτές τις κατακτήσεις πρέπει να τις διαφυλάξουμε και να τις θωρακίσουμε.
Η Βουλή των Ελλήνων με εθνική ομοψυχία, γενναιότητα, συναίσθηση της ιστορικής ευθύνης της και γνώμονα πρώτιστα το εθνικό και όχι το κομματικό συμφέρον, διά της ψήφου της έδωσε ράπισμα στον επικίνδυνο λαϊκισμό.

Ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον. Τόσο για την παρούσα γενιά των Ελλήνων όσο και για εκείνες που θα έρθουν.
Γιατί μπορεί να είμαστε «έθνος ανάδελφο», αλλά πιστεύω ακράδαντα ότι είμαστε έθνος προικισμένο! 


*Ο κ. Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης  είναι καθηγητής Καρδιολογίας