Νίκος Φελέκης

Εκτός δραματικού απροόπτου, το πολυνομοσχέδιο με τα προαπαιτούμενα για την τρίτη αξιολόγηση θα ψηφιστεί τη Δευτέρα το βράδυ χωρίς απώλειες για την κυβερνητική πλειοψηφία. Oσο πιθανό είναι κάποιοι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ (Θεωνάς, Μιχελογιαννάκης, Γεννιά κ.ά.), ίσως και ένας ή δύο από τους ΑΝ.ΕΛ., να καταψηφίσουν κάποιες διατάξεις που αφορούν το ζήτημα των απεργιών, των καζίνων, των πολυτεκνικών επιδομάτων, είτε των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, άλλο τόσο πιθανό, ενδεχομένως και το πιθανότερο, είναι αυτοί να δηλώσουν «παρών» προκειμένου να μην υπάρξει πρόβλημα καταψήφισης των επιμέρους διατάξεων. 

Στο Μαξίμου και στην Κουμουνδούρου δεν ανησυχούν τόσο γι’ αυτούς που έχουν εκφράσει δημόσια τη διαφωνία τους όσο για τους «ελεύθερους σκοπευτές», τους βουλευτές δηλαδή που δεν έχουν εκδηλώσει τη διαφωνία τους, δεν μιλούν, δεν τοποθετούνται και ενδεχομένως να διαφοροποιηθούν την τελευταία στιγμή κάτω και από την πίεση της ονομαστικής ψηφοφορίας, που θεωρείται σίγουρο ότι θα ζητήσουν τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Εξάλλου, το κλίμα στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ έχει επιβαρυνθεί και από τα τύμπανα του πολέμου που πλέον χτυπά δυνατά ο Περισσός. 

Η επιλογή του ΚΚΕ να μην αφήσει την κυβέρνηση σε χλωρό κλαρί και να μεταφέρει την πολιτική αντιπαράθεση στο πεζοδρόμιο επηρεάζει, ιδιαίτερα στο θέμα του περιορισμού των απεργιών, ορισμένους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ με «κομμουνιστογενή» προέλευση καθώς δυσκολεύονται να πείσουν τους αριστερούς ψηφοφόρους τους ότι έχει δίκιο ή μιλάει σοβαρά ο Ευκλείδης Τσακαλώτος όταν αποφαίνεται ότι «κάθε εμπόδιο είναι για το καλό του συνδικαλιστικού κινήματος επειδή έτσι θα αναγκαστούν οι εργαζόμενοι να συμμετέχουν πιο ενεργά στις διεκδικήσεις τους»!!! 

Πάντως, η ηγεσία της Κοινοβουλευτικής Ομάδας διαβεβαιώνει τον πρωθυπουργό ότι το αποτέλεσμα από το «face control» των υποψήφιων ανταρτών είναι καθησυχαστικό. Κάποιοι μάλιστα είναι και υπεραισιόδοξοι καθώς θεωρούν ότι μπορεί δύο βουλευτές -μία ανεξάρτητη και ένας από το Ποτάμι- να δώσουν θετική ψήφο και να ισοφαρίσουν τις εντυπώσεις από τυχόν απώλειες του κυβερνητικού στρατοπέδου. Μπορεί η Θεοδώρα Μεγαλοοικονόμου (πρώην Ενωση Κεντρώων) να μην έχει ακόμη αποφασίσει αν θα συνταχθεί για μία ακόμη φορά με την κυβερνητική πλειοψηφία, όμως ο Σπύρος Δανέλλης (Ποτάμι) είναι σίγουρο ότι συμφωνεί με το 50%+1 για τις απεργίες. Το τι τελικά θα πράξει όμως (αν υπερψηφίσει τη διάταξη ή δεν προσέλθει στην ψηφοφορία) θα το αποφασίσει κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή. 

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η υπερψήφιση του πολυνομοσχεδίου ανοίγει τον δρόμο για τη θετική έκβαση της τρίτης αξιολόγησης στο Eurogroup της 22ας Ιανουαρίου, κάτι που εκτός από την κυβέρνηση έχουν προεξοφλήσει με δηλώσεις τους οι δανειστές, αλλά και οι αγορές με τη συμπεριφορά τους στα ελληνικά ομόλογα και τις μετοχές. Οσονούπω, δε, θα το πιστοποιήσουν και οι οίκοι αξιολόγησης, αρχής γενομένης από τον Standard & Poor’s. Εξέλιξη αναμφίβολα θετική για την οικονομία και την επιστροφή της χώρας στην κανονικότητα, η οποία όμως άμεσα δεν παράγει οφέλη για την κυβέρνηση. Παρά τα όσα λέγονται από τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς του, ότι δηλαδή η τρίτη αξιολόγηση είναι η πιο εύκολη επειδή δεν περιλαμβάνει μέτρα άμεσης δημοσιονομικής απόδοσης, οι ρυθμίσεις για τα επιδόματα, τους πλειστηριασμούς, τις απεργίες, τις ΔΕΚΟ δημιουργούν στον ΣΥΡΙΖΑ, όπως εξάλλου παραδέχονται προβεβλημένοι βουλευτές και σημαντικά του στελέχη, σοβαρά προβλήματα στο καθημερινό πολιτικό παιχνίδι. 

Οι περιορισμοί στην άσκηση του δικαιώματος της απεργίας ενισχύουν πρωτίστως, όπως δείχνουν και οι κινητοποιήσεις, τη θεσμική Αριστερά, το ΚΚΕ. Η άρση των περιορισμών για τους πλειστηριασμούς, η επέκτασή τους (μετά τις τράπεζες) και σε Δημόσιο - Εφορία - Ταμεία και η μεταφορά τους από τις αίθουσες των ειρηνοδικείων αποκλειστικά στα γραφεία και τα κομπιούτερ των συμβολαιογράφων ενισχύουν την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά (ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ΛΑΕ, Πλεύση Ελευθερίας κ.λπ.). Επίσης ενισχύεται και το Κίνημα Αλλαγής. Οχι μόνο επειδή επιστρέφουν οίκαδε πρώην ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ απογοητευμένοι από τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και γιατί τα μέτρα που συνεχώς παίρνει η κυβέρνηση, στο πλαίσιο των μνημονίων και των αξιολογήσεων, ενισχύουν την πεποίθηση ότι -μετά και την αποκάλυψη της μυστικής έκθεσης της ΤτΕ που εκθέτει την κυβέρνηση Καραμανλή- ουσιαστικά δεν υπήρχε άλλος δρόμος, όπως διαλαλούσε ο ΣΥΡΙΖΑ, παρά αυτός που εξ ανάγκης και για να μη χρεοκοπήσει η χώρα βάδισαν οι κυβερνήσεις: στην αρχή αυτή του Γιώργου Παπανδρέου και στη συνέχεια του Αντώνη Σαμαρά. 

Επιπροσθέτως, κέρδη αναμένεται να αποκομίσει και η αξιωματική αντιπολίτευση σε περίπτωση που ναυαγήσει η προσπάθεια επίλυσης του «Μακεδονικού». Αρχικά οι άστοχες τοποθετήσεις της Ν.Δ. (δεδηλωμένη, Καμμένος...) δημιούργησαν πρόβλημα στον Κυριάκο Μητσοτάκη, πλέον όμως η Πειραιώς φαίνεται να έχει συσπειρωθεί και ενωθεί γύρω από τη γραμμή «τρία στα τρία» (σύνθετη ονομασία, γεωγραφικός προσδιορισμός και ergo omnes). Αν η κυβέρνηση δεν καταφέρει να τα κερδίσει και τα τρία, κάτι που είναι εξαιρετικά απίθανο (ειδικά το θέμα της γλώσσας και του εθνικού αυτοπροσδιορισμού), τότε θα είναι η αξιωματική αντιπολίτευση αυτή που θα κερδίσει πόντους στην αντιπαράθεση και όχι η κυβέρνηση, όπως ευελπιστούν οι κύριοι Αλέξης Τσίπρας και Νίκος Κοτζιάς. Τα πάντα βέβαια, σε επίπεδο εντυπώσεων, θα εξαρτηθούν από την ονομασία, ενώ ΗΠΑ και Ε.Ε. σε περίπτωση συμφωνίας με τα Σκόπια θα συμβάλουν ανυπερθέτως και με τον τρόπο τους στη μείωση της εσωτερικής έντασης και ιδιαίτερα μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης. Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζουν πολιτικοί και άλλοι παράγοντες, οίτινες ασχολούνται επισταμένως και από θέσεις ευθύνης με τα θέματα εξωτερικής πολιτικής, άμυνας και ασφάλειας της χώρας. 

Το αγκάθι του ΔΝΤ

Ο κ. Τσίπρας δεν φαίνεται πάντως να ανησυχεί ιδιαίτερα για τα πρόσκαιρα, όπως τα θεωρεί, κέρδη των πολιτικών του αντιπάλων. Και τούτο επειδή γνωρίζει ότι τα πάντα θα παιχτούν τον Μάιο. Αν τότε το ΔΝΤ δεν επιμείνει στη λήψη νέων μέτρων και δεχτεί να μετατεθεί -αν όχι για έναν χρόνο ώστε να συμπέσει με τη μείωση του αφορολόγητου το 2020- για τουλάχιστον ένα εξάμηνο η μείωση των συντάξεων, τότε έχει το περιθώριο να κάνει εκλογές το 2019 και μάλιστα μαζί με τις ευρωεκλογές, όπως άλλωστε του εισηγούνται οι περισσότεροι συνεργάτες του. 

Πριν από τον Μάιο, όμως, υπάρχει η τέταρτη αξιολόγηση, η οποία θα ξεκινήσει τον Μάρτιο και θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί ως τον Ιούνιο ώστε να είναι ευκρινείς και οι όροι εξόδου από την ασφυκτική μνημονιακή επιτροπεία και ειδικότερα αν αυτή θα είναι «καθαρή», όπως επιθυμεί η κυβέρνηση ή θα χρειαστεί, όπως συμβουλεύουν Μάριο Ντράγκι και Γιάννης Στουρνάρας, και πιστοληπτική γραμμή, που εκ των πραγμάτων, επειδή θα ισοδυναμεί με μίνι μνημόνιο, γειώνει τις πολιτικές φιλοδοξίες του ΣΥΡΙΖΑ για ένα καλό εκλογικό αποτέλεσμα. Σημειώνουμε ότι η τέταρτη αξιολόγηση δεν θα είναι εύκολη αφού μεταξύ των άλλων θα πρέπει να αντιμετωπίσει και τα όποια (κάποιοι τα ανεβάζουν σε περίπου 20) προαπαιτούμενα μεταφέρονται από την τρίτη αξιολόγηση στην τέταρτη. Μεταξύ αυτών είναι και η πώληση των ποσοστών «ευαίσθητων» ΔΕΚΟ, όπως η ΔΕΗ, η ΕΥΔΑΠ, η ΕΥΑΘ κ.λπ. Ειδικά για το 17% της ΔΕΗ, που πρέπει να πάει σε ιδιώτες, υπάρχει η σκέψη μήπως αντί για απευθείας πώληση να βγει ένα πενταετές μετατρέψιμο ομολογιακό. Σε περίπτωση που η Επιχείρηση δεν καταφέρει στη λήξη του να το αποπληρώσει, τότε να περάσει το ποσοστό στον/ους επενδυτή/ές.

Πριν όμως και από τον Μάιο, το ΔΝΤ, την τέταρτη αξιολόγηση και το «Μακεδονικό» υπάρχει ο ανασχηματισμός της κυβέρνησης. Οι περισσότερες πληροφορίες τον θέλουν να πραγματοποιείται αμέσως μετά το κλείσιμο της αξιολόγησης. Δεν είναι όμως σίγουρο ότι ο πρωθυπουργός θα προλάβει να τον πραγματοποιήσει εντός του Ιανουαρίου και ο λόγος είναι ότι στις 25-26 του μηνός θα βρίσκεται στο Νταβός, όπου μεταξύ άλλων, και εφόσον οι συνομιλίες στη Νέα Υόρκη (17-18/1) του Νίμιτς με τους εκπροσώπους των δύο χωρών φέρουν θετικά αποτελέσματα, θα συναντηθεί και με τον πρωθυπουργό των Σκοπίων Ζάεφ. Την επομένη των συνομιλιών στη Νέα Υόρκη θα συνέλθει η Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ (19-20/1), προκειμένου να εγκρίνει αφενός τους χειρισμούς στο «Μακεδονικό» και αφετέρου «την πορεία εξόδου από το μνημόνιο σε συνάρτηση με το κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης και την αναγκαιότητα να ολοκληρωθεί και η τέταρτη ώστε τον Αύγουστο η λήξη της δανειακής σύμβασης να είναι καθαρή και χωρίς επιπλέον δεσμεύσεις».

Η περίπτωση ο ανασχηματισμός να γίνει το διήμερο 22-23 Ιανουαρίου δεν θα πρέπει να αποκλειστεί, αλλά, όπως παραδέχονται συνεργάτες του πρωθυπουργού, «είναι λάθος οι αλλαγές στο κυβερνητικό σχήμα να στριμωχτούν και να χαθούν ανάμεσα στις Βρυξέλλες (Eurogroup) και το Νταβός (“Μακεδονικό”)». Εκτός φυσικά κι αν αυτές είναι περιορισμένες, κάτι που τις τελευταίες ημέρες κυβερνητικοί παράγοντες δεν το αποκλείουν, ενδεχομένως επειδή κάποιοι εξ αυτών δεν θέλουν να χάσουν την καρέκλα τους στην αίθουσα του Υπουργικού Συμβουλίου. 

Η «έξοδος της 22ας Αυγούστου»

Το πιθανότερο είναι να μην έχουμε μεγάλο ανασχηματισμό αφού τουλάχιστον μέχρι το καλοκαίρι δεν μπορούν, για προφανείς λόγους, να μετακινηθούν οι υπουργοί Τσακαλώτος, Κοτζιάς και Καμμένος. Μεγάλος, ενδεχομένως δομικός και σίγουρα εκλογικός ανασχηματισμός θα γίνει πιθανότατα τον Ιούνιο και όχι τον Σεπτέμβριο, όπως πιστεύουν οι περισσότεροι. Ενδέχεται δηλαδή ο πρωθυπουργός να επιλέξει να τον πραγματοποιήσει όχι μετά το τέλος της δανειακής σύμβασης, αλλά προηγουμένως, αφού τον Ιούνιο θα έχει ολοκληρωθεί η προετοιμασία για την «έξοδο της 22ας Αυγούστου», και επομένως καλό θα είναι τα θετικά της εξόδου να πιστωθούν στη νέα του κυβέρνηση και όχι στην παλαιά, η οποία θα βαρύνεται και με τα αρνητικά των επαχθών μέτρων που επέβαλαν οι αξιολογήσεις. 

Ενα από τα κριτήρια πάντως για το αν ο ανασχηματισμός θα είναι ο τελευταίος πριν από την προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία είναι και ο αριθμός των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου και η περιφέρεια στην οποία αυτά εκλέγονται. «Αν το όργανο είναι πολυπληθές και μάλιστα υπάρχουν πολλοί υφυπουργοί και αναπληρωτές υπουργοί και προέρχονται από μεγάλες και κρίσιμες εκλογικές περιφέρειες, ιδίως της επαρχίας, τότε ο ανασχηματισμός θα είναι εκλογικός. Αν όχι, ο Τσίπρας πάει για εξάντληση της τετραετίας και επομένως έχει το χρονικό περιθώριο να πραγματοποιήσει ακόμη έναν, ικανοποιώντας έτσι και την επιθυμία όσο το δυνατόν περισσότερων βουλευτών να αποκτήσουν τον τίτλο του υπουργού», μας λέει υψηλόβαθμος παράγοντας του ΣΥΡΙΖΑ που γνωρίζει καλά τα κομματικά τεκταινόμενα και συνομιλεί με τον πρωθυπουργό και τους εξ απορρήτων συνεργάτες του.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, τον Ιούνιο θα φύγει σίγουρα ο Τσακαλώτος, οπότε το ντόμινο που θα ακολουθήσει θα είναι μεγάλο και δεν θα περιοριστεί στα υπουργεία Οικονομικών, Οικονομίας, Ενέργειας, Ναυτιλίας, αλλά θα περιλάβει και τα Εσωτερικών, Δικαιοσύνης, Γεωργίας, Μετανάστευσης, Ψηφιακής Πολιτικής, Υποδομών και Πολιτισμού, εφόσον βεβαίως σε κάποια εξ αυτών δεν έχουν γίνει ήδη αλλαγές. 

Πιθανότατα στις αλλαγές θα περιλαμβάνεται και το υπουργείο Παιδείας, όσο και αν κάποιοι υποστηρίζουν ότι δεν είναι σωστό σε τρία χρόνια να έχουν αλλάξει τέσσερις υπουργοί, ενώ δεν είναι απίθανο να γίνουν αλλαγές και στην αντιπροεδρία της κυβέρνησης...