Χαράλαμπος Ανθόπουλος

Εκ πρώτης όψεως δεν φαίνεται να υπάρχει συνταγματικό πρόβλημα, αφού το ισχύον Σύνταγμα δεν καθιερώνει ρητά τον θεσμό του πανεπιστημιακού ασύλου, ενώ η σύντομη εμπειρία από τον Ν.4485 ως προς το θέμα αυτό μάλλον δικαιώνει τη διαπίστωση του Ν.4009 ότι το πανεπιστημιακό άσυλο δεν λειτουργεί πλέον ως θεσμική εγγύηση της ακαδημαϊκής ελευθερίας αλλά ως πηγή διακινδύνευσής της (βλ. το σχετικό απόσπασμα της αιτιολογικής έκθεσης του Ν.4009/2011 στο βιβλίο του Θεόδωρου Παπαθεοδώρου «Ο Νόμος 4009/2011 για τα ΑΕΙ», 2011, σελ. 25).

Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι και μετά τον Ν.4009/2011 η κατάσταση ελάχιστα βελτιώθηκε.

Από την άλλη πλευρά, ο Ν.4485 ήρθε 35 χρόνια μετά , «σαν να μην πέρασε μια μέρα», να επαναλάβει στην ουσία τη ρύθμιση του Ν.1268/1982 για το πανεπιστημιακό άσυλο, με μικρές αλλαγές: απαγόρευση επέμβασης των οργάνων της δημόσιας δύναμης (πλην του Πυροσβεστικού Σώματος) στους χώρους των ΑΕΙ χωρίς προηγούμενη άδεια του Πρυτανικού Συμβουλίου, εκτός εάν τελείται κακούργημα ή έγκλημα κατά της ζωής.

Ενώ δεν ελήφθη υπόψη ούτε η εκλογίκευση της χωρικής έννοιας του πανεπιστημιακού ασύλου με τον Ν. 3549/2007 (νόμος Γιαννάκου), που περιόρισε τους χώρους που καλύπτονται από το άσυλο μόνο σε εκείνους στους οποίους γίνεται εκπαίδευση και έρευνα.

Πάντως, η (επανα)κατάργηση του θεσμού του πανεπιστημιακού ασύλου δεν είναι συνταγματικώς απροβλημάτιστη. Η κοινοβουλευτική πλειοψηφία της Ε’ Αναθεωρητικής Βουλής απέρριψε πράγματι, λόγω των απρόβλεπτων αρνητικών παρενεργειών της, την πρόταση της αντιπολίτευσης για ρητή συνταγματική κατοχύρωση του θεσμού του πανεπιστημιακού ασύλου, αλλά, όπως προκύπτει από την τοποθέτηση του τότε υπουργού Παιδείας Π. Ζέππου, που εξέφρασε την άποψη της πλειοψηφίας, η κατευθυντήρια ιδέα του θεσμού αυτού, δηλαδή η προηγούμενη άδεια ή πρόσκληση του αρμόδιου πανεπιστημιακού οργάνου, εκτός από τις περιπτώσεις τέλεσης σοβαρών εγκλημάτων, γινόταν αποδεκτή.

Και δεν είναι εύκολη η συνταγματική αποσύνδεση του ασύλου από την ακαδημαϊκή ελευθερία και την αρχή της πανεπιστημιακής αυτοδιοίκησης, αν δεν εξαντληθούν όλες οι νομοθετικές δυνατότητες για την αποτροπή της κατάχρησής του (π.χ. με διεύρυνση και ρητή απαρίθμηση των αξιόποινων πράξεων για τις οποίες θα επιτρέπεται η αυτεπάγγελτη επέμβαση, συγχρόνως με περιορισμό των χώρων και των ωρών του ασύλου), χωρίς την κατάργησή του.