Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Στην ομιλία που πραγματοποίησε στην Αθήνα, υπεραμύνθηκε των πολιτικών που εφήρμοσε και η μόνη… αυτοκριτική που έκανε ήταν να χαρακτηρίσει “αδέξια” την αντίδραση συνολικά της ευρωζώνης, τονίζοντας, όμως, ότι πέτυχε το σκοπό της, αφού αποφεύχθηκε η καταστροφή.

Με λίγα λόγια, ο κ. Τρισέ, αντί να μιλήσει, όπως θα όφειλε, για το ρόλο που διαδραμάτισαν η ΕΚΤ και ο ίδιος προσωπικά την κρίσιμη περίοδο, διαχέει τις ευθύνες στο σύνολο της ευρωζώνης και λέει ότι… αφού δεν διαλύθηκε τελικά το ευρώ, όλα καλά. Όχι μόνον αυτό, αλλά παρότρυνε τους Έλληνες να συνεχίσουν τις θυσίες.

Το ότι η Ελλάδα υπέστη -και συνεχίζει να υφίσταται- πολεμικού τύπου ζημιές στην οικονομία, φαίνεται ότι θεωρείται τελικά μια απλή παράπλευρη απώλεια.

Ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ θα έπρεπε τουλάχιστον να εξηγηθεί για μια σειρά από αμέλειες και παραλείψεις -εάν υιοθετήσουμε την πιο ανώδυνη προσέγγιση και δεν μιλήσουμε για σκόπιμες ενέργειες.

Κατ΄αρχήν, επί των ημερών του, η ΕΚΤ απέτυχε να διαγνώσει τις θεμελιώδεις ανισορροπίες που φούντωναν προ κρίσης. Οι διαφορές ανταγωνιστικότητας ανάμεσα στο Βορρά και το Νότο της ευρωζώνης μεγάλωναν, τροφοδοτώντας ελλείμματα στα ισοζύγια πληρωμών, τα οποία καλύπτονταν με υπερδανεισμό.

Εκ των υστέρων, βέβαια, τόσο η ΕΚΤ όσο και το παρακλάδι της, η Τράπεζα της Ελλάδος, επικαλούνται ορισμένες παρατηρήσεις που είχαν δημοσιεύσει κάποια στιγμή στις εκθέσεις τους για να υποστηρίξουν ότι “να εμείς τα είπαμε, κάναμε τη δουλειά μας”. Πρόκειται ασφαλώς για ελάχιστα πειστικές δικαιολογίες, αφού κάποιες υποσημειώσεις χαμένες μέσα σε τεχνικότητες, δεν αποτελούν "κώδωνα κινδύνου" -τον οποίο οι ιθύνοντες θα έπρεπε να έχουν κρούσει.

Επί των ημερών του κ. Τρισέ η ΕΚΤ “κοιμόταν με τα τσαρούχια” -όπως άλλωστε όλοι οι θεσμοί της ευρωζώνης- όσο η κρίση φούντωνε.

Δεν είναι, όμως, μόνον αυτό. Ειδικά για τη χώρα μας, ο ρόλος της ΕΚΤ σε σχέση με τους χειρισμούς για το χρέος δεν έχει διευκρινιστεί ακόμη. Δεν γνωρίζουμε με ποιο τρόπο ελήφθησαν οι αποφάσεις την περίοδο που στα παρασκήνια συζητιόταν το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους -όπως εκ των υστέρων πληροφορούμαστε μέσω διαρροών από το ΔΝΤ- την οποία φέρεται να εμπόδισε η ΕΚΤ.

Είναι πλέον ξεκάθαρο -και το ομολογούν όλο και πιο ανοιχτά πρόσωπα που διαμόρφωσαν τις εξελίξεις- ότι η μη-αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και τα πακέτα “διάσωσης” είχαν ως αποτέλεσμα να γλιτώσουν με τις λιγότερες δυνατές ζημίες οι ευρωπαϊκές (γαλλικές και γερμανικές κατά κύριο λόγο) τράπεζες που είχαν αγοράσει τα ελληνικά ομόλογα.

Ακόμα και σήμερα, ο κ. Τρισέ δεν ξεκαθαρίζει ακριβώς τη θέση της ΕΚΤ και περιορίζεται να πει ότι το ΔΝΤ ποτέ δεν ζήτησε από τον ίδιο κούρεμα, αλλά και ότι σε κάτι τέτοιο ήταν αντίθετοι “όλοι” (εννοώντας, προφανώς, την ΕΚΤ, τη Γερμανία και το eurogroup, σύμφωνα με όσα είπε σε συνέντευξή του στη Μαρία Σαράφογλου, στο MEGA).

Αλλά και στο θέμα των “πυροσβεστικών” παρεμβάσεων για τον έλεγχο της κρίσης η ΕΚΤ έχει σοβαρές ευθύνες. Αν μη τι άλλο, καθυστέρησε το 2010 να ξεκινήσει (το Μάιο) τις αγορές ομολόγων στη δευτερογενή αγορά, με αποτέλεσμα οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων να εκτοξευθούν στα ύψη.

Είναι πολύ πιθανό ότι εάν η ΕΚΤ είχε κινηθεί νωρίτερα, η κρίση δεν θα έχει πάρει τόσο μεγάλες διαστάσεις. Άλλωστε, οι δυναμικότερες παρεμβάσεις του Μάριο Ντράγκι, που διαδέχθηκε τον κ. Τρισέ έδειξαν ότι τελικά η ΕΚΤ έχει τη δυνατότητα να ελέγξει την κατάσταση.

Βέβαια, η αδράνεια της ΕΚΤ είχε ως ένα βαθμό και πολιτική σκοπιμότητα, καθώς ήταν ένα μέσο για να εξαναγκάσει τις πολιτικές ηγεσίες να δράσουν σε συγκεκριμένη κατεύθυνση.

Όμως η αποστολή της ΕΚΤ δεν είναι να υπαγορεύει πολιτικές στις χώρες μέλη, ούτε να υπερασπίζεται τα στενά συμφέροντα του τραπεζικού κλάδου ορισμένων χωρών, στο όνομα της προάσπισης της σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος προς όφελος της νομισματικής σταθερότητας.

Είναι νωρίς για να γραφτεί η ιστορία, αλλά φαίνεται ότι η στάση της ΕΚΤ, ειδικά κατά το πρώτο κρίσιμο διάστημα της κρίσης ήταν καθοριστική για την τραγική πορεία που πήρε η χώρα μας.