Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Την ώρα που η κρίση επεκτείνεται και απειλεί να διαλύσει το ευρώ, οι μεγάλες χώρες επιχειρούν να συμπληρώσουν άρον-άρον τα κενά στο οικοδόμημα, με νέα αρχιτεκτονική για την Ευρωζώνη.

Το κεντρικό πρόβλημα είναι ότι η Ευρωζώνη έχει κοινό νόμισμα, αλλά δεν διαθέτει ούτε κοινό ταμείο (ευρωομόλογα) ούτε κοινή οικονομική πολιτική (Ευρωπαϊκό υπουργείο Οικονομικών) για να το υποστηρίξει.

Οταν η κρίση τάραξε το “ευρω-καράβι” και αποδείχτηκε ότι οι Ευρωπαίοι δεν έχουν την πολιτική βούληση να λάβουν γενναίες αποφάσεις από κοινού για να το σταθεροποιήσουν, οι λεγόμενες “αγορές” άρχισαν να υπολογίζουν τα κουκιά ξεχωριστά για κάθε χώρα, παρόλο που όλες χρησιμοποιούν το ίδιο νόμισμα. Γιαυτό ανέβηκαν τα επιτόκια στην περιφέρεια και έφυγαν οι καταθέσεις προς το ισχυρό κέντρο.

Τώρα που η επέκταση της κρίσης στην Ισπανία απειλεί να διαλύσει όλο το σύστημα, οι πολιτικές ηγεσίες επιχειρούν να δείξουν ότι μπορούν να λάβουν τις αναγκαίες πολιτικές αποφάσεις και να δημιουργήσουν το κοινό ταμείο και τις κοινές πολιτικές.

Οι αλλαγές αυτές είναι τεκτονικές και ανοίγουν για την Ελλάδα μια μοναδική ευκαιρία να διαπραγματευτεί ένα νέο πλαίσιο πολιτικής. Το πόσο μεγάλες και ανατρεπτικές μπορούν να είναι οι αλλαγές για τη χώρα μας ουδείς μπορεί να το προεξοφλήσει. Το “λογικό”  όμως είναι ότι την ώρα που χτίζεται μια καινούρια Ευρώπη, ουδείς έχει συμφέρον να αυξήσει τον παράγοντα ρίσκου, προκαλώντας καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε διάλυση. Και τούτο ισχύει για τους εταίρους, αλλά και για την επόμενη ελληνική κυβέρνηση η οποία θα πρέπει να κινηθεί εντός των ευρωπαϊκών ορίων -όποια είναι αυτά εκείνη τη στιγμή.

Η συντριπτική πλειονότης των οικονομολόγων και άλλων αναλυτών εκτιμούν ότι εάν μια χώρα φύγει από το ευρώ, το νόμισμα θα διαλυθεί. Ακόμα και πολλοί από όσους “προβλέπουν” ή ”φοβούνται”  την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι κάτι τέτοιο θα είναι η αρχή του τέλους για το κοινό νόμισμα, τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα.

Βέβαια, δεν λείπουν και ορισμένες ακραίες και μειοψηφικές απόψεις, οι οποίες ισχυρίζονται ότι χρειάζεται ένα “νέο ευρώ” με λιγότερα μέλη (και πάντως χωρίς την Ελλάδα) το οποίο θα είναι πιο αξιόπιστο.

Το πιθανότερο όμως είναι ότι την ώρα που χτίζεται η νέα Ευρωζώνη ουδείς έχει διάθεση για πειράματα του τύπου: “Για να δούμε τι θα γίνει εάν φύγει η Ελλάδα”. Ασφαλώς σε λίγο καιρό οι ισορροπίες και οι συσχετισμοί μπορεί να αλλάξουν και αυτό που μοιάζει σήμερα αδιανόητο, να μοιάζει εφικτό.  Σήμερα που το ευρώ κλονίζεται  η ιδέα των δύο παράλληλων νομισμάτων σε μια χώρα είναι ανέφικτη, αλλά σε μια διαφορετική συγκυρία η ιδέα μπορεί να φανεί ελκυστική σε ορισμένους. Αλλωστε, η Ιστορία δεν γράφεται με βάση τη λογική.

Είναι γεγονός, όμως, ότι η Ευρώπη έχει επενδύσει την πολιτική ύπαρξή της στο κοινό νόμισμα και είναι “υποχρεωμένη” να το υπερασπιστεί πολιτικά. Σε διαφορετική περίπτωση δεν θα καταρρεύσει μόνο το κοινό νόμισμα, αλλά το σύνολο μιας πολιτικής διαδικασίας που εξελίσσεται τα τελευταία 55 χρόνια.

Τι επιδιώκει η Γερμανία

Το κλειδί των εξελίξεων το επόμενο διάστημα είναι η στάση της Γερμανίας, η οποία είναι μεν ο μεγάλος κερδισμένος από το ευρώ και έχει κάθε συμφέρον να το διασώσει, αλλά για να το κάνει επιχειρεί να επιβάλλει στους υπόλοιπους τους δικούς της όρους.

Οπως φαίνεται, θα δεχθεί να εγγυηθεί τα χρέη των αδύναμων κρίκων, αφού όμως πρώτα επιβάλλει ενα μηχανισμό ελέγχου στην οικονομική πολιτική τους. Θα δεχθεί δηλαδή τα ευρωομόλογα, μόνο εφόσον τα κράτη μέλη συμφωνήσουν να ελέγχονται οι προϋπολογισμοί τους από μια Ευρωπαική Δημοσιονομική Αρχή, ένα είδος υπερ-υπουργείου, ρόλο που θα αναλάβει η Κομισιόν, υπό τον έλεγχο του Ευρωκοινοβουλίου.

Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αποδεχθούν κοινούς κανόνες για την απασχόληση, τις συντάξεις και τους φόρους.

Αφού πρώτα γίνουν αυτά, λένε ανεπίσημα οι Γερμανοί, τότε θα φτιάξουμε το ευρωομόλογο και την τραπεζική Ένωση.
Το μεγάλο “παζάρι” θα γίνει στη Σύνοδο Κορυφής στις 28 Ιουνίου, στις Βρυξέλλες, αφού πρώτα οι τέσσερις μεγάλοι (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία) συναντηθούν μόνοι τους στη Ρώμη στις 22 του ιδίου μηνός.

Υπό συζήτηση βρίσκονται τα εξής μέτρα:

⇒ Ενα “κοινό” ταμείο για τις τράπεζες το οποίο θα εγγυάται όλες τις καταθέσεις εντός ευρωζώνης. Θα εποπτεύει τη λειτουργία τους διαμορφώνοντας κανονισμούς ή επιβάλλοντας ποινές και θα στηρίζει τις τράπεζες με κεφάλαια εφόσον χρειαστεί.

⇒ Κοινές εγγυήσεις για τα κρατικά χρέη ή τουλάχιστον ενός μέρους από αυτά, ώστε να δημιουργηθεί μια ενιαία αγορά ευρωπαϊκού χρέους, με ευρωομόλογα, τα οποία θα επιτρέπουν στην Ευρωζώνη να αντλεί χρήμα με σχετικά χαμηλό κόστος από την αγορά.

⇒ Τον έλεγχο των προϋπολογισμών και τη διαμόρφωση κοινών πολιτικών για τη φορολογία, την εργασία και τις συντάξεις, σε ευρωπαϊκό επίπεδο.