Άννα-Αναστασία Σμέρου: Το νέο αστέρι της σύγχρονης όπερας

Το «Μυστήριο 107 Περσεφόνη» είναι μια σύγχρονη όπερα-θέατρο, μια αφήγηση σε εικαστικό περιβάλλον όπου διαπλέκονται αρχαίοι μύθοι με θέματα ψυχανάλυσης, οικολογίας και φεμινισμού, ντυμένα με τις εξαίσιες φωνές λυρικών τραγουδιστών και χορωδών. Μετά την επιτυχία που γνώρισε στην παγκόσμια πρεμιέρα του στο Μέγαρο Μουσικής, το έργο που σκηνοθετεί η Ελλη Παπακωνσταντίνου σε μουσική σύνθεση Δημήτρη Μαραγκόπουλου ετοιμάζεται να ανέβει για δύο μοναδικές βραδιές στον χώρο πολιτισμού Σινέ Ελευσίς, στην Ελευσίνα. Η υψίφωνος Αννα-Αναστασία Σμέρου ανυπομονεί να ερμηνεύσει την Περσεφόνη στον τόπο που είναι άμεσα συνδεδεμένος με τον μύθο της ηρωίδας της.

«Τόσο ο μύθος της Περσεφόνης όσο και η παράσταση ήταν μια ιδιαίτερη διαδρομή που προσπάθησα να προσεγγίσω με ειλικρίνεια. Ο Δημήτρης Μαραγκόπουλος μέσω του αυτοσχεδιασμού και η Ελλη Παπακωνσταντίνου με τη δική της καθοδήγηση μου επέτρεψαν να δώσω την προσωπική μου πνοή στον ρόλο της Περσεφόνης. Αισθάνομαι ιδιαίτερα τυχερή διότι μέσω αυτού του ταξιδιού ανακάλυψα μια εκφραστική ελευθερία η οποία ευελπιστώ πως θα ανοίξει έναν δίαυλο επικοινωνίας με το μουσικόφιλο κοινό και θα οδηγήσει σε έναν διαρκή δημιουργικό διάλογο», μου λέει.


Η χαρισματική υψίφωνος περιγράφει με ενθουσιασμό την υπέροχη διαπροσωπική ατμόσφαιρα στην προετοιμασία του έργου: «Ο καθένας μας φέρνει την ιδιοσυγκρασία, τις ιδέες, τη μοναδικότητά του, και όλοι μαζί μοιραζόμαστε τον ίδιο στόχο: να προσφέρουμε κάτι όμορφο στο κοινό. Αυτό μας ενώνει. Μία από τις μεγαλύτερες χαρές αυτής της δουλειάς είναι ότι γνωρίζω συνεχώς καινούριους ανθρώπους, έχω διαμορφώσει φιλίες που άνθησαν μέσα σε αυτόν τον δημιουργικό πυρετό και συνεχίζονται μέχρι σήμερα.

Ετσι και στην “Περσεφόνη”, έχω τη χαρά να δουλεύω με καταξιωμένους καλλιτέχνες που με εμπνέουν, όπως η Σαβίνα Γιαννάτου, η οποία εκτός από εξαιρετική μουσικός είναι και ένας ιδιαίτερα γλυκός άνθρωπος». Οσον αφορά τον εκσυγχρονισμό της όπερας ως είδος, εκείνη έχει θετική άποψη: «Πιστεύω ότι η όπερα είναι ό,τι πιο διαχρονικό υπάρχει και βρίσκω πολύ συναρπαστικές τις νέες μουσικές, ερμηνευτικές και σκηνοθετικές προσεγγίσεις που όλοι προσπαθούν να δώσουν σε ένα είδος που μας χωράει όλους αλλά δεν θα αλλάξει ποτέ».

Πολλά χρόνια πριν μπουν η «Περσεφόνη» και άλλες όπερες στη ζωή της, όταν ακόμα ήταν παιδί, η Αννα-Αναστασία μάθαινε να είναι δημιουργική με την πλήρη ενθάρρυνση των γονιών της. «Κάναμε χειροτεχνίες, ζωγραφίζαμε, ακούγαμε μουσική, διαβάζαμε ιστορίες. Υπήρχε μεγάλη ελευθερία έκφρασης. Ετσι ξεκίνησα το πιάνο και αργότερα φοίτησα στο Μουσικό Σχολείο. Εκεί γνώρισα τη δασκάλα μου Ασημίνα Μόρφη.

Μία συνάντηση που αργότερα αποδείχθηκε καρμική», θυμάται. «Σε ένα ταξίδι μου στο Μιλάνο επισκέφτηκα το Teatro alla Scala και η ιστορία της ανακατασκευής του μου κίνησε τόσο το ενδιαφέρον που αποφάσισα να ασχοληθώ με τη συντήρηση έργων τέχνης. Ετσι φοίτησα στη Σχολή Καλών Τεχνών όπου εξερεύνησα νέα μονοπάτια, παράλληλα με τη μουσική. Δεν είναι τυχαίο που οδηγήθηκα στον κόσμο της όπερας, έναν κόσμο που συνδυάζει όλες τις τέχνες, αφού σε αυτόν τον κόσμο αισθάνομαι σαν στο σπίτι μου. Το εισιτήριο του Teatro alla Scala βρήκε τη θέση του πάνω στο πιάνο μου. Για αλλού το πήρα και αλλού με πήγε».


Αναρωτιέμαι ποια ακριβώς ήταν η συμβολή της Σχολής Καλών Τεχνών στη δική της εξέλιξη στην όπερα. «Οι καλλιτεχνικές σπουδές με βοήθησαν να προσεγγίσω την όπερα σαν ένα έργο τέχνης με πολλές πτυχές. Πτυχές οικείες για εμένα και εξίσου συναρπαστικές με το τραγούδι. Μέσα από την εικαστική δημιουργία ανακάλυψα διαφορετικές πλευρές της μουσικής και σκηνικής ερμηνείας. Εμαθα επίσης ότι όπως στην εικαστική τέχνη, έτσι και στη μουσική δεν υπάρχει μεγαλύτερη πηγή έμπνευσης από τα λάθη. Αυτό φυσικά ισχύει και στη ζωή», μου εξηγεί. Αραγε γνώριζε από την αρχή ότι έχει ταλέντο; «Δεν πιστεύω στο ταλέντο για να γίνει κάποιος καλός μουσικός. Χρειάζεται αφοσίωση, δουλειά, και πάνω απ’ όλα να ακούς, να παρατηρείς, να εμπνέεσαι. Η σιωπή είναι η αρχή της δημιουργίας και αυτό ισχύει για κάθε καλλιτέχνη».

Ο δρόμος της δεν ήταν πάντα στρωμένος με επιτυχίες και χαρές. Υπήρχαν και στιγμές, όπως μου λέει, όπου ένιωθε ότι δεν είχε τίποτα να χάσει και δεν φοβόταν την αποτυχία. «Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απελευθέρωση από αυτό! Παίρνεις ενθάρρυνση να συνεχίσεις», με διαβεβαιώνει. Πώς είναι αλήθεια να ζει κανείς μέσα στον κόσμο της όπερας; «Είναι ό,τι πιο συναρπαστικό! Οταν ανεβαίνεις στη σκηνή και αντικρίζεις το κοινό, υπάρχει στην ατμόσφαιρα μια ενέργεια μαγική που σε κάνει να τα βιώνεις όλα στην υπερβολή. Τα φώτα σε τυφλώνουν, σε διαπερνούν οι δονήσεις της ορχήστρας, η ερμηνεία σου αποκτά άλλη διάσταση και γίνεται κατά κάποιο μαγικό τρόπο αληθινή. Είναι μία εμπειρία που αν τη ζήσεις, δεν υπάρχει γυρισμός», περιγράφει ενθουσιασμένη. Τη ρωτώ πώς ανταποκρίνεται στη σύγχρονη εποχή ο χαρακτηρισμός «ντίβα της όπερας».

«Ο όρος “diva” χρησιμοποιήθηκε σε μια εποχή όπου η πρόσβαση στην τέχνη ήταν δύσκολη και το κοινό θαύμαζε τις καλλιτεχνικές ιδιοφυΐες ως άτομα που δούλεψαν σκληρά και θυσίασαν πολλά, δίνοντάς τους θεϊκή υπόσταση. Φυσικά το να είσαι τραγουδίστρια της όπερας ήταν και είναι ένα επάγγελμα όπως όλα τα υπόλοιπα. Πιστεύω ότι όπως τότε, έτσι και σήμερα, τον τίτλο της πραγματικής ντίβας μπορεί να τον αποδώσει μόνο το κοινό. Και ο μόνος δρόμος για να φτάσει κάποια στο να αξίζει αυτό τον τίτλο είναι αυτός της ταπεινοφροσύνης», επισημαίνει.


Εκτός, όμως, από υπέροχη φωνή, η Αννα-Αναστασία διαθέτει και εξαιρετική σκηνική παρουσία. «Τόσο η μουσική όσο και η σκηνική ερμηνεία ήταν και είναι στοιχεία αλληλένδετα. Κάθε ερμηνευτής προσπαθεί, με ό,τι εργαλεία διαθέτει, να επικοινωνήσει με το κοινό με τον δικό του μοναδικό τρόπο. Προσωπικά, όσο περισσότερες μουσικές και σκηνικές απαιτήσεις έχει ένα έργο τόσο περισσότερο το απολαμβάνω διότι μέσα από αυτό ανακαλύπτω τις ικανότητές μου και εξελίσσομαι», μου λέει, και νιώθεις το πάθος της γι’ αυτό που τόσο αγαπά.

Στο τέλος της κουβέντας μας με αποχαιρετά με μια θερμή αγκαλιά σαν να γνωριζόμαστε χρόνια. Νόμιζα ότι οι ερμηνεύτριες της όπερας είναι απρόσιτες και ελιτίστικες, αλλά η Αννα-Αναστασία Σμέρου είναι πολύ απλή και προσιτή από κοντά - και πάνω στη σκηνή μεταμορφώνεται σε χαρά της ζωής, σε ελληνικό φως, σε ένα κομμάτι από τον μαγικό και ειδυλλιακό κόσμο των θεών και των ημίθεων που ύμνησε ο Οβίδιος.