Eurovision: Τα δύο τραγούδια με τα οποία η Ελλάδα έστειλε μηνύματα σε Σκόπια και Τουρκία

Η νίκη της, ταταρικής καταγωγής, Τζαμάλα στον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision το περασμένο Σάββατο 16 Μαΐου, με το τραγούδι "1944", για την Κριμαία, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από την πλευρά της Ρωσίας και ποικίλες συζητήσεις σε πανευρωπαϊκή και, όχι μόνο, κλίμακα.

Συγχαρητήρια για τη νικήτρια από τον ίδιο τον Ουκρανό πρόεδρο Ποροσένκο και διθυραμβικές δηλώσεις άλλων Ουκρανών πολιτικών και αξιωματούχων, ενώ αντίθετα από ρωσικής πλευράς, είχαμε κατηγορίες κατά πάντων και απειλές για μποϊκοτάζ.

Και ξαφνικά, το πανηγυράκι της Eurovision μετατράπηκε σε διπλωματική κονίστρα. Κάποιοι, συνωμοσιολάγνοι και μη, έσπευσαν να κατηγορήσουν τις Η.Π.Α. Και παρουσίασαν ακόμα και την εμφάνιση του σταρ της ποπ Τζάστιν Τίμπερλεϊκ στη Στοκχόλμη ως μέρος ενός σχεδίου σε βάρος της Ρωσίας… Αυτά εν έτει 2016.

Και όμως, δεν είναι η πρώτη φορά που δημιουργούνται ένταση και αντιδράσεις για ένα τραγούδι της Eurovision. Κάτι ανάλογο, σε μεγαλύτερη μάλιστα έκταση είχε συμβεί το 1976 με πρωταγωνίστριες τη χώρα μας και την Τουρκία (!) Πόσοι άραγε το θυμούνται; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Το 1974, η Ελλάδα πρωτοεμφανίστηκε στον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision. Το 1975 κάνει την πρώτη της εμφάνιση η Τουρκία. Αντίθετα, η χώρα μας, το 1975, ως μια μορφή διαμαρτυρίας για την τουρκική εισβολή και κατοχή στην Κύπρο, δεν παίρνει μέρος. Τη χρονιά αυτή, νικήτρια του διαγωνισμού είναι η Ολλανδία με το τραγούδι "Ding - a - Dong". Έτσι, αναλαμβάνει τη διοργάνωση του διαγωνισμού για το 1976. Καθώς τότε δεν υπήρχαν ημιτελικοί, αλλά μόνο τελικός, αυτός ορίζεται να διεξαχθεί στη Χάγη στις 3 Απριλίου 1976. Ως εδώ, όλα καλά…

Η χώρα μας αποφασίζει να επιστρέψει στον διαγωνισμό της Eurovision. Ο μεγάλος Μάνος Χατζιδάκις, διευθυντής τότε του Δεύτερου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας (είναι γνωστή η φιλά που τον συνέδεε με τον αείμνηστο, πρωθυπουργό τότε, Κωνσταντίνο Καραμανλή), αναλαμβάνει αυτός να "στείλει" εκπρόσωπό μας στη Χάγη. Αναθέτει λοιπόν (οι συγκρίσεις με την ανάθεση του 2016 από τον Δ. Τσακνή στους "Argo" είναι μάλλον άστοχες), στη σπουδαία Μαρίζα Κωχ, να συνθέσει σε… χρόνο dt ένα τραγούδι που θα αναφέρεται στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο.

Η Μαρίζα Κωχ επικοινωνεί τηλεφωνικά με τον στιχουργό Μιχάλη Φωτιάδη, που βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη και γράφουν σε μια νύχτα το "Παναγιά μου Παναγιά μου", σε μουσική της ίδιας της Μαρίζας Κωχ.



Όταν το τραγούδι γίνεται διεθνώς γνωστό, η Τουρκία αντιδρά έντονα. Προσπαθεί με κάθε τρόπο να μην πάρει μέρος η Ελλάδα στη Eurovision. Δεν τα καταφέρνει όμως και αποσύρει τη δική της συμμετοχή. Στις 3 Απριλίου, διοργανώνονται στη Χάγη συγκεντρώσεις από Τούρκους ενάντια στη χώρα μας και τη συμμετοχή της. Οι Ολλανδοί διοργανωτές βρίσκονται αντιμέτωποι πραγματικά, με απίστευτες καταστάσεις. Η κατάσταση ξεφεύγει από κάθε έλεγχο, όταν κυκλοφορούν φήμες ότι μέσα στην αίθουσα όπου θα γινόταν ο διαγωνισμός, υπήρχε ελεύθερος σκοπευτής που θα πυροβολούσε τη Μαρίζα Κωχ, στη διάρκεια της ερμηνείας της.

Οι Ολλανδοί της ζητούν να μην βγει στη σκηνή, η ίδια όμως αφού υπέγραψε ένα χαρτί ότι εμφανίζεται με δική της ευθύνη (!), ντυμένη στα μαύρα και συνοδευόμενη από ένα μουσικό που έπαιζε λαούτο, ερμηνεύει το "Παναγιά μου Παναγιά μου", χωρίς περαιτέρω απρόοπτα.



Την ορχήστρα της Eurovision, διεύθυνε ο αξέχαστος Μάικ Ροζάκης (1946-2009), γνωστός κι από τη συμμετοχή του σε συγκροτήματα όπως οι "Charms" και οι "Playboys". Την ώρα που η Μαρίζα Κωχ εμφανιζόταν στη σκηνή της Eurovision, η τουρκική τηλεόραση, που μετέδωσε κανονικά τα υπόλοιπα τραγούδια "έπαιξε" το εθνικιστικό τραγούδι "Memleketim" ("Πατρίδα μου"), που είχε συνδεθεί με την εισβολή της στην Κύπρο.

Για την ιστορία, νικήτρια του διαγωνισμού του 1976, αναδείχθηκε η Μεγάλη Βρετανία με το τραγούδι "Save your kisses for me", ενώ η χώρα μας με 20 βαθμούς, κατέλαβε τη 13η θέση ανάμεσα σε 18 χώρες. Αναλυτικά, μας χάρισε 8 βαθμούς η Γαλλία, 5 η Ιταλία, 4 η Φιλανδία, 2 το Λουξεμβούργο και 1 η Πορτογαλία.

Κάτι ανάλογο, σε μικρότερη όμως κλίμακα, είχαμε και το 1995, όταν επιλέγεται να μας εκπροσωπήσει στη Eurovision η Ελίνα Κωνσταντοπούλου, με το τραγούδι "Ποια Προσευχή", σε μουσική Νίκου Τερζή και στίχους Αντώνη Παππά. Ήταν η εποχή που το ζήτημα με την ονομασία της Μακεδονίας και τον σφετερισμό-κλοπή, συμβόλων από την πλευρά των Σκοπίων, βρισκόταν στο αποκορύφωμά του.



Στο τραγούδι, γίνονται έμμεσες αναφορές στο μακεδονικό ζήτημα, ειδικά στα δύο του κουπλέ, περνώντας έτσι πολιτικά μηνύματα. Ωστόσο, δεν υπήρξαν ιδιαίτερες αντιδράσεις από την πλευρά της FYROM. Το 1995, ο διαγωνισμός τραγουδιού της Eurovision διεξάγεται στο Δουβλίνο. Η εξαιρετική ερμηνεία της Ελίνας Κωνσταντοπούλου και οι υποβλητικοί αρχαϊκοί στίχοι στην αρχή του τραγουδιού δημιουργούν προσδοκίες για ένα καλό "πλασάρισμα" της χώρας μας, όμως τελικά περιορίζεται στην 12η θέση, με 68 βαθμούς. Συγκεκριμένα, η Κύπρος μας χάρισε 12 βαθμούς, η Μάλτα 10, η Ισπανία και το Ισραήλ από 8, η Κροατία 7 βαθμούς, η Πολωνία 6, η Αυστρία και η Γαλλία μας έδωσαν από 5 βαθμούς, η Πορτογαλία 3, ενώ Βέλγιο και Σλοβενία μας έδωσαν από 2 βαθμούς.