Ο Μένιος Σακελλαρόπουλος μιλάει στο protothema.gr για το νέο του βιβλίο «Ο χορός των συμβόλων»

Μπορείτε να φανταστείτε έναν άνθρωπο που ως μαθητής μισούσε τα μαθηματικά και την ώρα τους διάβαζε ιστορίες, να φτάνει να γράφει μυθιστόρημα με πρωταγωνιστή ένα ταλέντο σε αυτή την επιστήμη;

Αν πρόκειται για τον Μένιο Σακελλαρόπουλο, δεν είναι δύσκολο να το φανταστεί κανείς, καθώς πρόκειται για έναν άνθρωπο που ακόμα και τις αντιφάσεις τις κάνει ιστορίες, είτε στα ζωντανά ρεπορτάζ του, είτε στα μυθιστορήματά του...

Δημοσιογράφος επί 39 ολόκληρα χρόνια, έχει υπάρξει πολύ παραγωγικός συγγραφέας τα τελευταία χρόνια: 14 βιβλία σε 14 χρόνια για τα οποία, για χάρη της έρευνας έχει μπει σε φυλακές (τέσσερις: Αυλώνας, Διαβατά, Κασσαβέτεια, Κορυδαλλός!), σε ψυχιατρείο (Δρομοκαϊτειο), σε χειρουργεία, σε εισαγγελικά και ανακριτικά γραφεία, ακόμα και σε μοναστήρια.  

Στη συνέντευξή του στο protothema.gr μας μίλησε για το νέο του βιβλίο «Ο Χορός των Συμβόλων» (χωρίς σπόιλερ!), για την κρίση που βιώνει η ελληνική κοινωνία, για παλιές ιστορίες και άλλα πολλά και πάντα ενδιαφέροντα.

Η πορεία του ήρωα από ένα παιδί με ταλέντο και όνειρα, σε έναν νέο με οικονομικά προβλήματα, καταρρακωμένο ψυχολογικά, μας προκαλεί πολλούς συνειρμούς... Κρύβονται συμβολισμοί πίσω από το τελευταίο σας βιβλίο και ποιοι είναι αυτοί;

Η ιστορία χαράχτηκε στο μυαλό μου λίγους μήνες πριν, όταν βίωσα τη μεγαλύτερη επαγγελματική περιπέτεια της ζωής μου με την τεράστια εμπλοκή στο Mega. Έπρεπε να διαχειριστώ μια σειρά σοβαρών θεμάτων –όπως όλοι οι άνθρωποι στην ανάλογη θέση, χιλιάδες πια γύρω μας-, κι ένα από τα σοβαρότερα ήταν οι σπουδές του γιου μου στην Πάτρα. Τότε συνειδητοποίησα το πόσο δύσκολο είναι πλέον για κάθε οικογένεια να σπουδάζει ένα παιδί μακριά από το σπίτι του. Ακουμπάει τα όρια της θυσίας. Λίγο αργότερα ήρθε η επιβεβαίωση των δυσκολιών. Κάποιοι φίλοι μου ήταν αδύνατο να στείλουν τα παιδιά τους να σπουδάσουν σε άλλη πόλη. Κάποια απ’ αυτά είχαν περάσει σε εξαιρετικές σχολές, αλλά με τη σημερινή κατάσταση η οικογένεια αδυνατούσε να τα στείλει. Δεν είναι καθόλου απλό να διατηρείς ένα δεύτερο σπίτι, έχοντας να αντιμετωπίσεις νοίκια, λογαριασμούς και μια αξιοπρεπή διαβίωση στο παιδί. Έτσι πολλά παιδιά –κι αυτό είναι πολύ πικρό- χάνουν το δικαίωμα στο όνειρο. Τραγικό! Κι είναι μια κατάσταση που ολοένα και αυξάνεται τα τελευταία χρόνια. Αυτό γέννησε το τελευταίο βιβλίο, μια δυσάρεστη ψυχοθεραπεία…

Αν κοιτάξετε πίσω, τότε που γράφατε το πρώτο σας μυθιστόρημα, πόσο διαφορετικός είστε σήμερα ως συγγραφέας;

Τα τελευταία χρόνια γράφω κυρίως βιωματικές ιστορίες με πολλά αληθινά στοιχεία, με γεγονότα που μπορεί να συμβούν στον καθένα. Έχουν δύναμη τέτοιες ιστορίες επειδή ακριβώς είναι πολύ απτές και αφορούν πολλούς. Αυτός ο ρεαλισμός –σε σημείο ωμότητας κάποιες φορές- κάνει τους ανθρώπους να συνειδητοποιούν καλύτερα τις καταστάσεις, να ταυτίζονται μ’ αυτές, να βάζουν τον εαυτό τους στη θέση των ηρώων. Γιατί αυτοί οι ήρωες είναι πολύ ζωντανοί, είμαστε εμείς, οι διπλανοί μας, οι γνωστοί οι φίλοι μας. Αν σκεφτώ ότι έχουν προηγηθεί δεκατρία βιβλία πριν απ’ αυτό, ναι, έχω αλλάξει αρκετά, θεωρώ ότι η τριβή με ωρίμασε συγγραφικά, δίχως να αλλάξει στο παραμικρό τον ενθουσιασμό μου. 

Η αγάπη του ήρωα προς την επιστήμη και τα μαθηματικά μετατρέπεται σε βήμα εξόδου από την κρίση. Στη δική σας οπτική, ποιος είναι ο τρόπος εξόδου από την κρίση που βιώνουμε ως χώρα;

Η κρίση είναι βαθιά και δεν είναι μόνο οικονομική. Έχουν αλλάξει πολλά και πολλοί άνθρωποι υποφέρουν. Είναι μία ωμή πραγματικότητα. Οι «σοφοί» δεν βρήκαν τρόπο να βοηθήσουν την κοινωνία, έκαναν τα πράγματα χειρότερα και παρ’ όλα αυτά επιμένουν να παρουσιάζονται ως σωτήρες. Αυτό είναι κωμωδία και δράμα μαζί. Παρόλα αυτά δεν μπορούμε, δεν έχουμε δικαίωμα να πέσουμε στα πατώματα περιμένοντας το πεπρωμένο. Ο μόνος τρόπος να ξεκολλήσει κάπως το κάρο από τη λάσπη είναι να παλεύουμε ασταμάτητα, ο καθένας από την πλευρά του, αναζητώντας μικρές έστω ηλιαχτίδες. Έτσι κι αλλιώς, έτσι όπως άλλαξαν όλα, πάμε μέρα-μέρα, αφού είναι αδύνατο να κάνουμε σχέδια ούτε για τον επόμενο μήνα. Με προσήλωση, με ψυχραιμία, με εσωτερική δύναμη –καθόλου εύκολα βέβαια- αναζητούμε την επόμενη μέρα. Οι νέοι είναι απογοητευμένοι –καθαρά από δικά μας λάθη και παραλείψεις- μυρίζουν μια καμένη γη και στο μυαλό τους τριγυρίζει η απόδραση. Ποιος να τους αδικήσει; Ας είναι τουλάχιστον οπλισμένοι με γνώση, θάρρος, δύναμη και αποφασιστικότητα. Ξέρουν πολλοί –ευτυχώς- ότι κανένας δεν θα τους φέρει στο σπίτι ούτε το πτυχίο ούτε το μισθό. Ο ήρωας του βιβλίου, ο Νικήτας Σαββάκης, πάλεψε με νύχια και με δόντια για να βγει στο ξέφωτο. Και δεν είναι εξωγήινος, δικό μας παιδί είναι. 

Εσάς ποια ήταν η σχέση σας με τα μαθηματικά και τις επιστήμες; Ηταν οι αριθμοί κάτι δυσνόητο για εσάς που σπουδάσατε Νομική;

Παιδί του «κλασικού» και με λατρεία στα αρχαία, τα νέα, την ιστορία και τα λατινικά, μισούσα τους αριθμούς. Όχι από… αλλεργία αλλά επειδή δεν καταλάβαινα το παραμικρό! Την ώρα των μαθηματικών διάβαζα ιστορία ή έγραφα εκθέσεις! Ένας καθηγητής στο Λύκειο, ο κύριος Τσεμπερλίδης, κόντεψε να πάθει εγκεφαλικό όταν το ανακάλυψε! Την πρώτη φορά με απέβαλε επειδή… έγραφα έκθεση την ώρα του μαθήματός του! Το θεώρησε υβριστικό, αρρωστημένο! Του εξήγησα πως ακόμα κι αν με κλειδώσει δέκα μέρες σε μια αποθήκη με ένα βιβλίο μαθηματικών, δεν θα το ακουμπήσω γιατί ούτε με ενδιαφέρει ούτε το καταλαβαίνω. Του είπα –με μπόλικο θράσος για την εποχή- ότι θα γίνω δικηγόρος και δεν θα χρειαστώ ποτέ και πουθενά τα μαθηματικά. Την αριθμητική ναι! Κατάλαβε ότι έχανε το χρόνο του και μου φέρθηκε εξαιρετικά. «Αν δεν κάνεις φασαρία στο μάθημά μου κι αν προσπαθήσεις λίγο, θα σου βάζω τη βάση». Το τήρησα! Και στο απολυτήριο κατάφερα να πάρω δεκατέσσερα, που φάνταζε άθλος για μένα. Με ενδιέφεραν άλλα, όχι αυτά τα διαολεμένα. Αλλά ήρθε η ζωή να μου απαντήσει. Ο γιος μου λάτρεψε τα μαθηματικά από πολύ μικρός, και, μοιραία, επέλεξε το Μαθηματικό! Χάρηκα γι’ αυτό! Γίναμε πολυδιάστατοι στο σπίτι! Μετά από τέσσερα χρόνια στη σχολή του, πιστεύω ακόμα περισσότερο ότι οι τύποι είναι… πειραγμένοι! Υπάρχουν τεράστια βιβλία που έχουν μόνο σύμβολα! (από κει και ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου, Ο χορός των συμβόλων). Κατά βάθος τους θαυμάζω, αλλά είπαμε, πειραγμένοι. Τα ίδια πήγε να μου πει για τα αρχαία, αλλά δεν είναι το ίδιο ρε φίλε! Ο καθένας λοιπόν μένει στα ενδιαφέροντά του!

Πώς δουλεύετε ως συγγραφέας; Ακολουθείτε τους ίδιους γρήγορους ρυθμούς και την ερευνητική διαδικασία που σας έχει διδάξει η δημοσιογραφία;

Η δημοσιογραφία –επί 39 ολόκληρα χρόνια- μου έδωσε ένα τεράστιο όπλο όταν πια μπήκα στο δρόμο της συγγραφής. Ήξερα ότι πρέπει να… κάνω ρεπορτάζ για τους ήρωές μου, να τους ψάξω διεξοδικά, να έχω το θέμα! Κι αυτή η έρευνα που είναι η πρώτη αρχή στο εκάστοτε βιβλίο μου, είναι ιερή διαδικασία και απαρέγκλιτος δρόμος. Παίρνω τους ήρωες στο κατόπι κι αυτό με οδήγησε σε απίστευτες καταστάσεις. Για χάρη τους μπήκα σε φυλακές (τέσσερις: Αυλώνας, Διαβατά, Κασσαβέτεια, Κορυδαλλός!), σε ψυχιατρείο (Δρομοκαϊτειο), σε χειρουργεία, σε εισαγγελικά και ανακριτικά γραφεία, ακόμα και σε μοναστήρια. Αλλά αυτό είναι το ένα σκέλος. Η έρευνα είναι μόνο ένα κομμάτι. Απαιτούνται πολλά άλλα πράγματα για να ολοκληρωθεί ένα βιβλίο. Η διαδικασία της συγγραφής είναι πολύπλοκη. Το βλέπει κανείς και εσωτερικά. Οι ρυθμοί μου είναι μάλλον γρήγοροι. Δεκατέσσερα βιβλία σε δεκατέσσερα χρόνια, ε, έχει μια ταχύτητα. Πάντως τις περιόδους της συγγραφής –με όλο το υλικό στα χέρια μου- γράφω καθημερινά και για πολλές ώρες. Απαιτεί τεράστια προσήλωση, σχεδόν αποκοπή από το περιβάλλον! Είναι κι αυτό θέμα άσκησης.  

Κρήτη, Κέιμπριτζ, Όσλο. Τι σημαίνουν για εσάς αυτοί οι τόποι ώστε να τους επιλέξετε ως τόπους του μυθιστορήματος σας;

Όταν είχα στο νου μου τον καμβά της ιστορίας, έμενε να κάνω και τη λεγόμενη γεωγραφική προσέγγιση. Επέλεξα την Κρήτη με την οποία έχω αναπτύξει «δεσμούς ψυχής», κι έτσι άρχισε ξανά η κατάβαση σε λατρεμένα μέρη όπως τα Χανιά και το Ρέθυμνο, ο Ψηλορείτης, το χωριό του ήρωα, τα Μυριοκέφαλα με την ξακουστή Παναγιά τους. Εκεί, στο νεκροταφείο του χωριού, ανακάλυψα ότι είναι θαμμένοι αρκετοί από το φρικτό ναυάγιο της Φαλκονέρας το 1966. Η όλη διαδικασία με την ανίχνευση της Κρήτης ξανά, ήταν μαγική. Το Όσλο το αγαπώ κι είχα την τύχη να το επισκεφτώ τρεις φορές κι έτσι το «ανέσυρα» από τη μνήμη μου. Όσο για το Κέιμπριτζ, είναι… καημός για αρκετούς φοιτητές και γονείς! Αλλά δεν θα κάνω… spoiler!

Εχετε ταξιδέψει πολύ, λόγω της δημοσιογραφικής σας ιδιότητας. Ποιο μέρος έχετε αγαπήσει πιο πολύ από όσα έχετε επισκεφτεί;

Αν το μακρινό 1979, όταν ξεκίνησα τη δημοσιογραφία, μου έλεγε κάποιος ότι θα έκανα εκατοντάδες ταξίδια ανά τον κόσμο –ως και στη Νότια Αφρική- πιθανόν θα γελούσα μαζί του! Δεν μου το είπε κανείς όμως! Ένας παλιός δάσκαλος στο ΦΩΣ, ο επονομαζόμενος και teacher, ο Νίκος Ρατσιάτος, μας φώναζε… αρουραίους, γιατί δουλεύαμε πολλά πιτσιρίκια σε μικρό χώρο. Και μας έλεγε ότι με τα μυαλά που κουβαλάμε, δεν θα πάμε ούτε στα… Τρίκαλα! Ε, πήγαμε. Και πήγαμε και παραπέρα! Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας με τόσα ματς, σε όλη την Ευρώπη με το Τσάμπιονς Λιγκ, τρεχάτε ποδαράκια μου ήταν η δουλειά. Αλλά όλο αυτό είχε μαγεία! Είναι το καλύτερο πανεπιστήμιο του κόσμου, ανώτερο κι από το Κέμπριτζ! Υπό μία έννοια, είναι «θεία μετάληψη» όλο αυτό. Είναι χάδι στη γεμάτη ψυχή. Κι αυτό έλεγα και στον μακαρίτη τον πατέρα μου όταν μαλώναμε για το δρόμο που επέλεξα. Ότι σαν δικηγόρος θα πήγαινα σε πέντε-δέκα μέρη. Τα καλά και υπάκουα παιδιά πάνε στον παράδεισο, τα κακά παντού! Έτσι κι έγινε! Αλλά ποτέ δεν μπήκα στη διαδικασία να επιλέξω αγαπημένο προορισμό. Άλλη μαγεία η Ρώμη και το Παρίσι, άλλη το Μπέλφαστ και το Ρέικιαβικ. Αλλά μαγεία έχουν όλα. Και δεν αφαιρώ κανένα από μέσα μου, ούτε τη Ρουμανία επί Τσαουσέσκου, ούτε την Ουκρανία επί Τσέρνομπιλ, ούτε τη Βουλγαρία στα πολύ δύσκολά της. Για μένα ήταν όλα, ένα προς ένα, μαθήματα ζωής.

Πόσο εύκολο ήταν στη δημοσιογραφική σας πορεία να λανσάρετε ένα δικό σας στιλ, ξεφεύγοντας από τα τετριμμένα;

Η αλήθεια είναι ότι πάντα διαφωνούσα με τα «τετριμμένα», τα συνηθισμένα, τα κοινά. Έβγαζα σπυράκια όταν έβλεπα πολλά ρεπορτάζ να ξεκινάνε με την ίδια φράση: «Είναι η στιγμή που….»! Η στιγμή που σκάει η βόμβα, η στιγμή που ο συλληφθείς μπαίνει στο περιπολικό, η στιγμή που αλλάζει ο χρόνος, η στιγμή που μπαίνει γκολ, η στιγμή που ανακοινώνεται η ψηφοφορία στη Βουλή η ο προϋπολογισμός, η στιγμή που κάποιος δέχεται μια σφαίρα! Ε, για όλα το ίδιο; Είναι η στιγμή που; Ήθελα τα κείμενά μου και τα ρεπορτάζ στην τηλεόραση να έχουν χρώμα, ζωντάνια, παλμό, διαφορετικότητα. Γιατί πάντα μιλάς για διαφορετικά πράγματα. Έτσι, δεν χωράει αυτό το απίθανο… «είναι η στιγμή που…». Έχουμε τόσο πλούσια γλώσσα και τόσες υπέροχες λέξεις. Έτσι δεν είχα παρά να βρω ένα δικό μου στιλ, καθαρά προσωπικό, κάτι το οποίο δεν ήταν στην αρχή τόσο εύκολο να «περάσω» ούτε στις εφημερίδες ούτε στην τηλεόραση. Ευτυχώς, όπως τότε στο σχολείο με τα μαθηματικά και τον κύριο Τσεμπερλίδη, κατάλαβαν ότι είμαι αγύριστο κεφάλι και με άφησαν! Αλλά ποτέ δεν έκανα προχειροδουλειά. Πάντα βασάνιζα τα θέματά μου (κι αυτά εμένα!), βάζοντας ψυχή. Ακόμα και σε αμιγώς αθλητικά θέματα, πάντα είχαν θέση κοινωνικοπολιτικά γεγονότα. Είμαι ευτυχής που δεν με έβαλαν σε καλούπια. Το ίδιο ευτυχή με έκανε και το γεγονός ότι αναγνώριζαν ένα θέμα μου ακόμα κι αν δεν υπήρχε το όνομά μου. Ήταν το προσωπικό στιλ που λέγαμε. Το ότι υπήρξαν… αντιγραφείς, δεν με ενόχλησε καθόλου. Με το καλό να έρθουν! Το θέμα είναι να ξέρει κανείς πόσο και πού τσαλακώνεται. Το έκανα με χαρά. Έκανα και… ακρότητες. Κάποτε, πριν είκοσι τόσα χρόνια, μετά από κάποια τρομερά επεισόδια σε ένα παιχνίδι, πήγα με την κάμερα στην Παλλήνη και έκανα ολόκληρο τελετουργικό θάβοντας μία μπάλα! Το θέμα έπαιξε στο Mega, άκουσα τον εξάψαλμο, απολύθηκα (!), κι ο ίδιος άνθρωπος, ο σπουδαίος Γιώργος Λεβεντογιάννης, με προσέλαβε ξανά την ίδια μέρα βρίζοντάς με! Ηδονή! Επίσης ο Νίκος Χατζηνικολάου, διευθυντής μου πολλά χρόνια, είπε σε μία σύσκεψη πενήντα ανθρώπων ότι αν μου πειράξουν ποτέ τα κείμενα θα τους κόψει τον…, καταλαβαίνετε τι! Ε, δεν μου τα πείραξαν ποτέ. Κι αυτό ήταν μια μεγάλη κατάκτηση. Γλίτωσαν κι αυτοί τον κομμένο…

Από την παρουσίαση του βιβλίου στα Public


Ποια είναι τα σχέδια σας για το μέλλον; Θα συνεχίσετε να γράφετε μυθιστορήματα ή να περιμένουμε και κάτι διαφορετικό;

Παρότι έφυγε μεγάλη ποσότητα άμμου από την κλεψύδρα, εξακολουθώ να δουλεύω όπως παλιά. Εφημερίδα, ραδιόφωνο, site, βιβλία βέβαια. Είναι ο χώρος μου, είναι ο κόσμος μου, είναι η ίδια η ζωή μου. Έχω ακόμα ενθουσιασμό και πάθος. Απλώς βρίζω καμιά φορά αυτό το πάθος, που με βάζει να ψάχνω ακόμα και δυο ώρες για να βρω μια ασήμαντη λεπτομέρεια. Αλλά αυτός είναι ο τρόπος μου, δεν αλλάζει πια. Δεν κάνω σχέδια, η ζωή μού έδειξε ότι είναι μάταιο γιατί όλα ανατρέπονται βίαια. Πάω λοιπόν μέρα-μέρα και πάω με χαρά. Μ’ αρέσει που σκέφτομαι πάντα το επόμενο μυθιστόρημά μου, ακόμα και τη στιγμή που δεν έχω τελειώσει το τρέχον! Ανωμαλία! Αλλά αυτό μου δίνει εσωτερική δύναμη, με κάνει να πετάω και να αντιμετωπίζω τις πολλές δυσκολίες. Ήδη, λίγες μέρες μετά την κυκλοφορία του νέου βιβλίου, ξεκίνησα συγκεκριμένη έρευνα για το επόμενο. Γεροί να μαστε! Έτσι ελπίζω να πορευτώ και στο μέλλον. Και ποιος ξέρει, μπορεί η ζωή να φέρει κι άλλα. Δεν ψάχνω ουτοπικά πράγματα. Μόνο να μπορώ να εκφράζομαι και να είμαι όρθιος…

Λίγα λόγια για το βιβλίο «Ο χορός των συμβόλων»:

Το χάρισμα του Νικήτα Σαββάκη στα μαθηματικά προοιωνίζει ένα λαμπρό μέλλον. Ωστόσο η μοίρα διαλύει την ανεμελιά και τον φέρνει αντιμέτωπο με μια σκληρή πραγματικότητα. Οι γονείς του μένουν άνεργοι κι αμέσως μετά έχουν ένα σοβαρό ατύχημα. Έτσι αναγκάζεται να διακόψει τις σπουδές του και να εγκαταλείψει τα όνειρά του. Συντετριμμένος ψυχολογικά, ξεκινάει να δουλεύει ως σερβιτόρος και, στη συνέχεια, ως μεταφορέας. Σκέφτεται πληγωμένος τα λόγια και τα χρόνια τα χαμένα. Παρ’ όλα αυτά, η λατρεία του στην επιστήμη του θα τον οδηγήσει να αποδεχτεί μια μεγάλη πρόκληση, που ξεπερνάει ακόμα και τα πιο τρελά όνειρα. Περνώντας από συμπληγάδες κι έχοντας τη βοήθεια της αγαπημένης του Έλενας, θα ακολουθήσει μια πορεία που θα τον οδηγήσει ψηλά.

Ένα μαγικό ταξίδι ψυχής από τον Ψηλορείτη και τα Χανιά ως το Κέιμπριτζ και το Όσλο, ένας χορός των δυσνόητων αριθμών, μια ωδή στη δύναμη και τη θέληση, κόντρα στη μοίρα και στους καιρούς.

Ο Μένιος Σακελλαρόπουλος στο δέκατο τέταρτο βιβλίο του εστιάζει το βλέμμα του στην Ελλάδα της κρίσης και των διαψευσμένων ελπίδων. Όμως, στο άγονο τοπίο της πραγματικότητάς, ο ήρωάς του «σκοράρει» αναπάντεχα αποδεικνύοντας ότι στο πρωτάθλημα της ζωής κανένας δεν μπορεί να προδικάσει τον νικητή.

Ο χορός των συμβόλων, Μένιος Σακελλαρόπουλος, εκδόσεις Ψυχογιός.