Γιάννης Μακρυγιάννης

Ακόμα κι όταν άρχισε να μετατρέπεται σε κολοσσιαία μπίζνα εκεί στα τέλη της δεκαετίας του 1990, παρέμεινε στις καρδιές των απανταχού φιλάθλων, βασικά ως ένα γνήσιο, παιδικό παιχνίδι. Παρά τις ανισότητες, τον επιχειρηματικό κυνισμό και τη δημιουργία πολλών ταχυτήτων, διατήρησε την ανεπιτήδευτη και συναισθηματική σχέση με τους απλούς ανθρώπους, που συνόδευσαν κάθε εφηβικό όνειρο, κάθε σκίρτημα με την αναπήδηση της μπάλας στο χώμα, το τσιμέντο, το χορτάρι.

Το ποδόσφαιρο είναι συνυφασμένο όχι μόνο με την απλότητα, που το κάνει οικείο και προσβάσιμο στον καθένα, αλλά με το στοιχείο της έκπληξης, του απροσδόκητου. Με την αίσθηση ότι έχει ο οποιοσδήποτε δικαίωμα και δυνατότητα στη νίκη, ακόμα και ο πιο αδύναμος, ο πιο αδικημένος. Αυτή είναι και η μαγεία του: ένα παιχνίδι στρατηγικής και ανατροπών, όπου χωράνε όλοι και ο οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει ανταγωνιστικός. Ας μη μιλήσουμε για τις κοινωνικές αναφορές και τις ιστορικές και πολιτικές διαδρομές του, δεν είναι αυτός ο σκοπός τούτου του σημειώματος.  

Με τέτοιες ισχυρές παραδόσεις που παραπέμπουν ακριβώς στην επαφή με το μαζικό κοινό, κατάφερε το σύγχρονο ποδόσφαιρο, παρά την αλλοίωση που υπέστησαν οι θεσμοί του από το κυνήγι του κέδρους, να διατηρήσει τις αξίες που ενώνουν όλους τους φιλάθλους ανεξαρτήτως οπαδικών προτιμήσεων. Το δε ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, ήταν πάντοτε σημείο αναφοράς στον παγκόσμιο ποδοσφαιρικό χάρτη – κι αυτό το ξέρουμε.

Γι’ αυτό και η εξελισσόμενη προσπάθεια να μετατραπεί σε ένα άθλημα ελιτίστικο, όπου κυριαρχούν και μονοπωλούν τη νίκη οι ίδιοι και οι ίδιοι, χωρίς κανένα περιθώριο έκπληξης, αλλά και αποτρέποντας την όσμωση τόσων διαφορετικών ομάδων, χωρών, σχολών ποδοσφαίρου, συντάραξε τόσο πολύ κόσμο. Η «έμπνευση» κάποιων ουσιαστικά αποτυχημένων, δήθεν «άριστων» παραγόντων, να οικειοποιηθούν τους συλλόγους που διευθύνουν, τον κόσμο και την ιστορία τους προκάλεσε τα αντανακλαστικά εκατομμυρίων ανθρώπων. Είναι κάτι ανάλογο με «κλοπή του αιώνα». Διότι το σχέδιο αυτό αποσκοπεί στο να μεγιστοποιήσει τα κέρδη για κάποιους και να βυθίσει τους υπόλοιπους. Να «σώσει» τους αποτυχημένους, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις.

Ατυχώς δε, για τους ιδιοκτήτες και τους παράγοντες αυτούς, συνέπεσε με μία παγκόσμια συγκυρία που δεν είναι ευνοϊκή για τέτοιου είδους εμπνεύσεις. Ειδικά μετά την πανδημία, που είναι πασιφανές ότι όλοι εξαρτώνται από όλους και ότι μόνο οι συλλογικές προσπάθειες και οι συνεργασίες μπορούν να δώσουν λύσεις (π.χ. εμβολιασμοί). Για παράδειγμα στις ΗΠΑ καταβάλλεται μία γιγάντια προσπάθεια να μειωθούν κάπως οι κοινωνικές ανισότητες, ενώ οι συζητήσεις για «πακέτα στήριξης», ακόμη και στην δυσκοίλια Ευρώπη βρίσκουν έδαφος και πεδίο εφαρμογής.

Το «όχι στην απληστία» έγινε σύνθημα των πιο διαφορετικών οπαδικών κινημάτων. Όλη αυτή η ιστορία ίσως αποτέλεσε και αποτελεί την αφορμή για ένα μεγάλο ξεσηκωμό, όπως κι αν αυτός εκφράζεται, σε μία εξαιρετικά μεγάλη κλίμακα, καθώς αφορά τη συντριπτική πλειοψηφία των ποδοσφαιρόφιλων σε δεκάδες χώρες. Με κυρίαρχο μήνυμα ότι δεν είναι το κέρδος που (πρέπει να) καθορίζει τα πάντα. Αλλά οι πραγματικές ανάγκες των κοινωνιών, των πολλών. Διαφορετικά πρόκειται για ύβρη, η οποία θα βρει την τιμωρία της.

Κι αν το ποδόσφαιρο δεν απασχολεί το ίδιο όλες τις κοινωνικές ομάδες, ας προσέξουν όσοι έχουν λογικές ελιτίστικες και αποθέωσης του κέρδους, ότι μπορεί να καταδικαστούν και σε άλλα πεδία, ευρύτερα και πιο αντιπροσωπευτικά ίσως του σύγχρονου κόσμου. Ας θυμηθούν το κίνημα των μικροεπενδυτών πρόσφατα στη Γουόλ Στριτ. Και για να το συνδέσουμε και με τα αμιγώς δικά μας αυτό τον καιρό, ας μην παίζουν ούτε με τον πόνο, ούτε με τη νοημοσύνη του κόσμου, όταν για παράδειγμα εξευτελίζουν την εργασία και τους εργαζόμενους με το πρόσχημα προστασίας των επιχειρήσεων.