Ένας HR μάνατζερ στο Βατικανό: Ο νέος Πάπας και τι μπορεί να περιμένει από αυτόν το ποίμνιο του 1,4 δισεκατομμυρίου πιστών

Ο Ρόμπερτ Φράνσις Πρέβοστ το απόγευμα της περασμένης Πέμπτης ενδύθηκε μαζί με τα άμφια και τη βαριά ευθύνη της εκπροσώπησης του μεγαλύτερου - ενιαίου θρησκευτικού δόγματος στον κόσμο και πλέον ως Λέων ΙΔ’ θα χαράξει ο ίδιος τις γραμμές και την πορεία της Καθολικής Εκκλησίας. Ο Λέων ΙΔ’, με την επιλογή του ονόματός του, τις εκκλησιαστικές του απαρχές, την πρώτη του ομιλία από το μπαλκόνι στο Βατικανό, και κυρίως με το παρελθόν του και τις θέσεις του μέχρι τη Δευτέρα του Πάσχα, έχει δώσει ένα σαφές δείγμα για το τι μπορεί να αναμένουν όχι μόνο τα περισσότερα από 1,4 δισεκατομμύριο πιστοί που αποτελούν το ποίμνιό του, αλλά και ο κόσμος ευρύτερα.

Κρεόλ «ρίζες»

Ο Ρόμπερτ Φράνσις Πρέβοστ, ο νέος Πάπας, κατάγεται από το Σικάγο και είναι 69 ετών. Είναι ο πρώτος από τις Ηνωμένες Πολιτείες και θεωρείται ιεράρχης «γεφυροποιός», που έχει μελετήσει κάθε βήμα και κάθε κίνηση του Πάπα Φραγκίσκου σε δομικά ζητήματα της εκκλησίας όπως το δόγμα. Ο Λέων ΙΔ’ γεννήθηκε και μεγάλωσε σε προάστιο λίγο έξω από το νότιο τμήμα του Σικάγο στις ΗΠΑ. Οι πρόγονοι του νέου Ποντίφικα όμως φαίνεται πως είχαν απαρχές από τη Νέα Ορλεάνη και μάλιστα από την πλευρά της μητέρας του ο Πάπας Λέων ΙΔ’ έχει και κρεόλ «ρίζες». Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο Villanova στη Φιλαδέλφεια και είναι το μεσαίο παιδί της οικογένειάς του. Ο μεγάλος του αδελφός -δύο χρόνια μεγαλύτερος από τον νέο Ποντίφικα- μένει επίσης στο Ιλινόις και ο μικρότερος στη Φλόριντα. Ο νέος Πάπας, όπως και ο Αργεντινός προκάτοχός του Φραγκίσκος, είναι λάτρης των σπορ, όχι όμως του ποδοσφαίρου αλλά του μπέιζμπολ και είναι ανοιχτά οπαδός των White Sox του Σικάγο.

Εγινε καρδινάλιος από τον Πάπα Φραγκίσκο μόλις το 2023, αλλά είναι ένα πρόσωπο της επιλογής του για σημαντικά αξιώματα στο εσωτερικό της Εκκλησίας που του έδωσαν σημαντική επιρροή. Ηταν πρώην ηγέτης του Τάγματος των Αυγουστινιανών, ενώ τοποθετήθηκε και στο πανίσχυρο γραφείο που επιβλέπει την επιλογή νέων επισκόπων από όλο τον κόσμο. Στους κύκλους του Βατικανού φαίνεται να έχει και το προσωνύμιο «Latin Yankee» και θεωρείται ένας από τους ανθρώπους «κλειδιά» που τέθηκαν στην υπηρεσία του Φραγκίσκου, όταν ο εκλιπόντας ανέλαβε τα «ηνία» εν μέσω της μεγαλύτερης κρίσης που γνώρισε ο Καθολικισμός τα τελευταία 20 χρόνια και το σκάνδαλο με τις κακοποιήσεις παιδιών και τη χρόνια συγκάλυψή τους από τα ανώτατα κλιμάκια της Καθολικής Εκκλησίας.

Το Τάγμα των Αυγουστίνων

Ο Λέων ΙΔ’ προέρχεται και έχει υπηρετήσει σε όλη του την ιερατική πορεία το Τάγμα των Αυγουστινιανών. Η άνοδός του στην Παπική έδρα είναι και για το τάγμα του σημαντικό γεγονός, καθώς γίνεται μόλις ο δεύτερος Πάπας από τον συγκεκριμένο θρησκευτικό χώρο. Ο πρώτος Πάπας από το Τάγμα των Αυγουστινιανών ήταν ο Ευγένιος ο Δ΄, ο οποίος υπήρξε επικεφαλής της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας από το 1431 μέχρι και το 1447. Το Τάγμα του Αγίου Αυγουστίνου (Ordo Sancti Augustini - OSA) είναι ένα από τα κύρια καθολικά μοναστικά τάγματα, το οποίο βασίζεται στη διδασκαλία και τον «Κανόνα του Αγίου Αυγουστίνου», επισκόπου Ιππώνος στη Βόρεια Αφρική (4ος-5ος αιώνας).

Αν και ο ίδιος ο Αυγουστίνος δεν ίδρυσε κάποιο μοναστικό Τάγμα, η σκέψη του και οι κοινότητες που ίδρυσε ενέπνευσαν την ίδρυση του Τάγματος αιώνες αργότερα. Το Τάγμα των Αυγουστινιανών, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, ιδρύθηκε επίσημα το 1244 από τον Πάπα Ιννοκέντιο Δ΄, ο οποίος συνένωσε διάφορες μικρές ερημιτικές κοινότητες της Ιταλίας και της Γαλλίας. Το 1256, με την παπική βούλα Licet Ecclesiae catholicae του Πάπα Αλεξάνδρου Δ΄, το Τάγμα απέκτησε ενιαία δομή και ονομάστηκε «Τάγμα Ερημιτών του Αγίου Αυγουστίνου».

Αν και αρχικά οι Αυγουστινιανοί είχαν ερημιτική παράδοση, σταδιακά εξελίχθηκαν σε μοναστικό και αποστολικό τάγμα, με δράση εντός των πόλεων και έμφαση στο κήρυγμα, στη διδασκαλία και την παιδεία. Οι Αυγουστινιανοί βασίζονται στον Κανόνα του Αγίου Αυγουστίνου, ένα σύντομο αλλά ουσιώδες μοναστικό κείμενο που δίνει έμφαση: στην κοινοβιακή ζωή (κοινή χρήση αγαθών), στην υπακοή, στην ταπείνωση, και πάνω απ’ όλα, στην αγάπη (caritas) ως θεμέλιο της πνευματικής ζωής. Ο Αγιος Αυγουστίνος τόνιζε την εσωτερική αναζήτηση του Θεού, τη σημασία της χάριτος και τον συνεχή διάλογο ανάμεσα στην ανθρώπινη βούληση και τη θεία πρόνοια. Το τάγμα ανέπτυξε σημαντική θεολογική και φιλοσοφική δράση.

Ενας από τους πιο γνωστούς Αυγουστινιανούς ήταν ο Μαρτίνος Λούθηρος, ο οποίος υπήρξε μοναχός του Τάγματος προτού ξεκινήσει τη Μεταρρύθμιση. Οι Αυγουστινιανοί ίδρυσαν σχολεία, πανεπιστήμια (ένα από τα γνωστότερα μέχρι σήμερα είναι το Πανεπιστήμιο της Παβίας), και συμμετείχαν ενεργά στην ιεραποστολική δράση σε Ευρώπη, Ασία και Αμερική κατά την εποχή των Ανακαλύψεων.

Στα χνάρια του Φραγκίσκου

Ο Πάπας Φραγκίσκος ανέλαβε τα ηνία ως Ποντίφικας σε μία από τις δυσκολότερες κρίσεις που βίωσε ποτέ το Βατικανό στη σύγχρονη ιστορία του. Οι καταγγελίες για χιλιάδες κακοποιήσεις παιδιών από μέλη της Καθολικής Εκκλησίας και κυρίως οι αποκαλύψεις για τη χρόνια συγκάλυψή τους συντάρασσαν όλο το οικοδόμημα του Καθολικισμού. Ο Βενέδικτος παραιτήθηκε των καθηκόντων του υπό το βάρος της συγκεκριμένης κρίσης και ο Φραγκίσκος ήρθε στο προσκήνιο.

Σήμερα ο Λέων ΙΔ’ μπορεί να μην αναλαμβάνει εν μέσω μίας εσωτερικής κρίσης, αλλά ο ίδιος ο κόσμος βρίσκεται σε αναβρασμό. Ο Φραγκίσκος παρά τις προσπάθειές του επίσης δεν κατάφερε τελικώς να απαλύνει τον πόνο των θυμάτων της κρίσης και δεδομένα ο νέος Ποντίφικας θα κριθεί και για το εάν θα το πράξει ο ίδιος. Φραγκίσκος και Λέων προέρχονται από διαφορετικά τάγματα, Ιησουίτης ο Φραγκίσκος - Αυγουστινιανός ο Λέων, αλλά και οι δύο μοιράζονται τις ίδιες αρχές για ειρήνη, συμπερίληψη, στήριξη στους έχοντες ανάγκη και μία θρησκευτική ιδιαίτερη αγάπη για την Παρθένο Μαρία.

Ο Φραγκίσκος εμπιστεύθηκε στα χέρια του Αμερικανού Καρδιναλίου μια από τις σημαντικότερες με βάση την κρισιμότητα των επιλογών θέση στο Βατικανό επί ημερών του και ο ίδιος σήμερα έχει πλήρη γνώση των στελεχών που μπορούν να προωθήσουν τις θέσεις και τις ιδέες του για το μέλλον της Καθολικής Εκκλησίας. Φυσικά, Φραγκίσκος και Λέων προέρχονται και οι δύο, και μάλιστα διαδοχικά, από την αμερικανική ήπειρο, μία ζώνη που αποτελούσε επί δεκαετίες «ανασταλτικό παράγοντα» ακόμη και για πρόταση εκλογής στα πρώτα «αναγνωριστικά» στάδια ενός Κονκλαβίου.

Kαταγγελίες για συγκάλυψη

Ο νέος Πάπας έχοντας υπάρξει πρόσωπο κομβικό στους ορισμούς Καρδιναλίων έχει βρεθεί και στο πρόσφατο παρελθόν στο στόχαστρο των θυμάτων που έζησαν επί χρόνια τη φρίκη κακοποιήσεων από καθολικούς κληρικούς. Στα τέλη Μαρτίου μάλιστα κατατέθηκε ενάντια στον νέο Πάπα και μία εξόχως σοβαρή καταγγελία. Η μεγαλύτερη οργάνωση στήριξης θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης από ιερείς υπέβαλε καταγγελία στις 25 Μαρτίου στο Βατικανό κατά του Καρδιναλίου Ρόμπερτ Πρεβόστ, κατηγορώντας τον για συγκάλυψη περιστατικών κακοποίησης από κληρικούς της επισκοπής του. Η SNAP είχε καταθέσει συνολικά έξι καταγγελίες τον Μάρτιο εναντίον Καρδιναλίων που, σύμφωνα με την οργάνωση, είχαν επιδείξει τη μεγαλύτερη αμέλεια ή συγκάλυψη σε περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Ο Πρεβόστ ήταν ανάμεσά τους.

Σε επιστολή πέντε σελίδων προς υψηλόβαθμους αξιωματούχους του Βατικανού, ο Ντόχερτι και άλλα στελέχη της SNAP κατηγορούν τον Πρεβόστ ότι επέτρεψε σε ιερείς που κατηγορήθηκαν για κακοποίηση παιδιών να συνεχίσουν να λειτουργούν, αποτυγχάνοντας να ερευνήσει τις κατηγορίες ή να ενημερώσει τις πολιτικές αρχές. Επιπλέον, φέρεται να απέκρυψε κρίσιμα στοιχεία από τις αναφορές που απέστειλε στη Ρώμη, με αποτέλεσμα η Αγία Εδρα να αρχειοθετήσει τις υποθέσεις, σύμφωνα με τις καταγγελίες της SNAP. Ο Πάπας πλέον Λέων έχει ήδη ζητήσει όλους τους φακέλους της συγκεκριμένης τεράστιας υπόθεσης κακοποιήσεων και έχει δεσμευθεί πως θα προχωρήσει τις έρευνες, έργο το οποίο τελικά δεν ολοκλήρωσε ποτέ ο προκάτοχός του. Αρκετά είναι και τα ερωτηματικά που έχει ήδη ανοιχτά εκφράσει και η LGBTQ κοινότητα αναφορικά με τις επόμενες κινήσεις του νέου Ποντίφικα.

Ο ίδιος, σε αντίθεση με τον Φραγκίσκο, δεν έχει ανοιχτά τοποθετηθεί υπέρ της συμπερίληψης και στο συγκεκριμένο ζήτημα φαίνεται πως το 2012 είχε εκφράσει σε εσωτερικές συζητήσεις του στενού κύκλου του Πάπα στο Βατικανό τις ενστάσεις του. Ακόμη, ο στενός του κύκλος δεν έχει αποκαλυφθεί, αλλά μέσα από τις πρώτες διαρροές φαίνεται πως ο Λέων ο ΙΔ’ δεν θα παρεκκλίνει ούτε σε αυτό το κομμάτι της πορείας που χάραξε ο προκάτοχός του, χωρίς αυτό να σημαίνει πως θα προχωρήσει και σε αναθεώρηση του δόγματος. Η πρώτη του ομιλία, πάντως, μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, περιείχε αρκετές φορές τις λέξεις ειρήνη, αγάπη και συμπερίληψη, κάτι που είναι ένα πρώτο αισιόδοξο δείγμα.

Οχι με τον MAGA

Ο νέος Πάπας, αν και ίδιας «στόφας» με τον Πάπα Φραγκίσκο, είναι ένα πολιτικοποιημένο ον. Με βάση τα όσα έδωσαν στη δημοσιότητα αμερικανικά μέσα, στιγμές μετά την επιλογή του από το Κονκλάβιο, ο Πάπας Λέων ΙΔ’ είναι Ρεπουμπλικανός και φαίνεται να ασκεί τακτικότατα τα εκλογικά του δικαιώματα. Σε κάθε περίπτωση, και με δεδομένο πως μέσα στο 2025 έχει προχωρήσει σε πέντε δημοσιεύσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που διατηρεί και οι δύο από αυτές ήταν άκρως επικριτικές για τον Ντόναλντ Τραμπ και τον αντιπρόεδρο Τζ. Ντ. Βανς, δεν μπορεί κάποιος να τον κατατάξει στους θιασώτες του «MAGA κινήματος». Ο νέος Πάπας μπορεί να έχει διατηρήσει χαμηλό προφίλ, αλλά με βάση τα όσα δηλώνουν άνθρωποι του περιβάλλοντός του δεν θα παραμείνει ποτέ «σιωπηλός αν έχει να πει κάτι». Η σπουδή και το μεγάλο έργο του νέου Ποντίφικα, το οποίο έχει δώσει σημαντικά δείγματα γραφής και μεγάλο διαχρονικό αγώνα για τα δικαιώματα των μεταναστών, φαίνεται πως θα είναι και το σημείο «σύγκρουσης», αν και όποτε υπάρξει τέτοια με το οβάλ γραφείο.

Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός πως για πρώτη φορά στα χρονικά υπάρχει Πάπας από τις ΗΠΑ και για δεύτερη συνεχή από την αμερικανική ήπειρο είναι δηλωτικό του «ανοίγματος» που έχει αποφασίσει να συνεχίσει να στηρίζει η Καθολική Εκκλησία σε περιοχές εκτός Ευρώπης. Ο νέος Ποντίφικας δεν είναι απίθανο να συναντηθεί το επόμενο διάστημα με τον Αμερικανό πρόεδρο, αλλά είναι ξεκάθαρο πως τους δυο τους χωρίζουν πολύ περισσότερα από όσα τους ενώνουν. Η πρόσφατη δημοσίευση του Ντόναλντ Τραμπ ενδεδυμένου με τα ιερατικά άμφια του Πάπα, μία δημιουργία Τεχνητής Νοημοσύνης που ο Αμερικανός πρόεδρος δημοσίευσε λίγες ημέρες πριν την άνοδο στην κεφαλή της Παποσύνης του Λέοντα, είναι σίγουρα συμπτωματική.