Κωνσταντίνος Τζούμας: «Το μόνο καταστροφικό είναι το “εγώ”»

Στον Κωνσταντίνο Τζούμα πας πάντα χωρίς όπλα: έτοιμες ερωτήσεις, σημειωματάρια, στεγανά και προκαταλήψεις απαγορεύονται. Ξεχνάς όσα ξέρεις για το τι ακριβώς κάνει τον καλλιτέχνη και τι τον οδηγεί αφού το δαιμόνιό του τού επιτρέπει να δοκιμάσει σε ισόποσες δόσεις γεύσεις από τον παράδεισο και την κόλαση. Και γι’ αυτό τον αγαπάς: είναι έτοιμος να ισοπεδώσει και να τσαλακώσει τις βεβαιότητές του και πάνω από όλα τον ίδιο τον εαυτό του (ποτέ όμως το απαράμιλλο στυλ του). Δεν είναι τυχαίο ότι για τη μεγάλη του επιστροφή στη θεατρική σκηνή αποφάσισε να ερμηνεύσει (ή μήπως να ανακαλύψει;) τον καβαφικό εαυτό του. Καθώς τον βλέπω να μπαίνει στο καφέ «Φίλιον» στο Κολωνάκι με τα υπέροχα Dolce&Gabbana υποδήματα, το σαρδόνιο χαμόγελο και το καλοσιδερωμένο πουκάμισο, με μια νωχέλεια στις κινήσεις και το γνωστό σεβαλιέ να στραφταλίζει καθώς πίνει γουλιές από το τσάι του, σκέφτομαι ότι σίγουρα δεν υπάρχει καλύτερος για τον ρόλο του Καβάφη. 



- Κωνσταντίνε, -άλλη μια σύμπτωση με τον Καβάφη- ποια είναι, αλήθεια, η δουλειά του καλλιτέχνη;
Μεγάλη συζήτηση άνοιξες: ίσως το να μεταλλάσσει τα πράγματα στην προσπάθεια να κάνει τη ζωή πιο υποφερτή. Γιατί πάντα θα υπάρχει κάτι να σε τρώει ή να σε βασανίζει. Υπάρχουν, για παράδειγμα, περίοδοι που μπορείς να είσαι σκυμμένος σε ένα χαρτί και να γράφεις με μανία. Αλλες πάλι να επιδίδεσαι σε ατέρμονες αναζητήσεις, κατά τη διάρκεια της νύχτας, για το ποιος είναι ο σκοπός μας ή το μέλλον του πλανήτη. Και κάποια στιγμή εκεί όπου βασανίζεσαι χωρίς να βρίσκεις τις απαντήσεις, τυγχάνει να ακούσεις κάτι μουσικές εξαίσιες και φωνές, να μαγευτείς από κάτι εξαιρετικό και να πεις ότι “κοίτα να δεις, η ζωή είναι υπέροχη αφού υπάρχει η δημιουργία”. Και αυτό μεταδίδεται τελικά και στους γύρω σου και σε αυτούς που σε βλέπουν και σε ακούνε. Κάπως έτσι γίνεται. Αλλά πάντα υπάρχει μια μελαγχολική διαπίστωση κι ένα μικρό αγκάθι που ακόμη δεν το έχεις ανακαλύψει ως καλλιτέχνης. Αλλά ο πόνος που νιώθεις δεν είναι αναγκαστικά κάτι κακό: είναι ώθηση για το στρίψιμο της βίδας.

- Πώς όμως φτάνεις από τον Χένρι Τζέιμς (συγγραφέα του «Στρίψιμου της βίδας») στον Καβάφη - με στίχους ή με εμμονές; Μέσα από τον αυτοβιογραφούμενο Καβάφη.  Εχοντας πρόσβαση στο Αρχείο Καβάφη αφού έχει περιέλθει στο Ιδρυμα Ωνάση, ο Γιάννης Φαλκώνης αναζήτησε και επεδίωξε να εστιάσει σε διαφορετικές λεπτομέρειες του Αλεξανδρινού ποιητή: στις συζητήσεις που είχε ο Καβάφης με νέους ποιητές, σε μια βόλτα που κάνει στην Αλεξάνδρεια με κάποιον νέο, στα φαντάσματα που στοιχειώνουν τις μέρες και τις ώρες της εφηβείας. Οπως ξέρεις, η ποίηση του Καβάφη δεν είναι παρά ένα σύνολο από θύμησες. Η ποίηση είναι σαν να βγαίνει μέσα από ένα μαβί ηλιοβασίλεμα που λούζει με τα χρώματά του το κορμί που ρεμβάζει σε μια κάμαρα ημιφωτισμένη. Ολα έτσι είναι στον Καβάφη. Σε σημείο που να νομίζεις ότι οι ερωτικές αισθήσεις του είναι πλατωνικές και δεν τις έζησε ποτέ. Δεν νομίζω να ήταν από αυτούς που «ψώνιζαν» νεαρούς. Την έχω ζήσει αυτή τη φυλή των ανθρώπων, ειδικά την εποχή που ήμουν στη Νέα Υόρκη. Ανδρών και γυναικών. Αυτούς που εξορμούσαν τις νύχτες αποφασισμένοι για τροφή για σάρκα. Ο Καβάφης δεν είναι αυτό: τα επεξεργάζεται πολύ τα πράγματα σε επίπεδο πνευματικό. Αλλά πάντα, όταν έρχεσαι σε επαφή με έναν καλλιτέχνη, βρίσκεις διάφορες συνάφειες. Για παράδειγμα, ο Καβάφης απεχθάνεται σφόδρα τη σοβαρότητα. Και εγώ σε κάποιο από τα βιβλία μου είχα γράψει: «Απεχθάνομαι τη σοβαρότητα, πλήττω με τη σοβαρότητα, διασκεδάζω με τη σοβαροφάνεια και βαριέμαι τους επαγγελματίες κωμικούς». Με τέτοιες συνάφειες κυλάνε τα πράγματα.