Ξημερώματα στην Αθήνα: Η ώρα άλλαξε, η πόλη ξυπνά

Δεν είναι μόνο που ποτέ δεν κοιμάται πραγματικά. Η πρωτεύουσα ξυπνάει αλλιώς. Οι δρόμοι δεν είναι άδειοι τα ξημερώματα. Αντίθετα, κρύβουν ένα μωσαϊκό από ζωές που κινούνται παράλληλα. Το μετρό, που δεν είναι απλώς ένα μέσο μετακίνησης, αλλά ο συνδετικός κρίκος μιας πόλης που πάλλεται διαρκώς, άρχισε να λειτουργεί 24 ώρες τα Σάββατα επιβεβαιώνοντας την τάση. Από τους ξενύχτηδες που επιστρέφουν από το Γκάζι, τους φούρνους που ετοιμάζουν ψωμί και τυρόπιτες και εκείνους που πηγαίνουν για να πιάσουν την πρωινή βάρδια καθημερινά μέχρι τους οπαδούς του 5 am club, η Αθήνα του ξημερώματος έχει πρόσωπα και ιστορίες.

Επί μία εβδομάδα βρεθήκαμε σε διάφορα σημεία της πόλης - από το λιμάνι του Πειραιά μέχρι το Κολωνάκι. Κάθε γειτονιά είχε τη δική της ανατολή, τη δική της ατμόσφαιρα. Η Αθήνα ξυπνάει πιο νωρίς, πιο συνειδητά. Δεν είναι πια μόνο μια πόλη της νύχτας - είναι και μια πόλη της νέας αρχής.

Πρωινό περπάτημα στου Φιλοπάππου

Δεν κυκλοφορούν τα ξημερώματα μόνο όσοι πηγαίνουν στη δουλειά. Κάποιοι από άλλες χώρες που έχουν αγοράσει τα τελευταία χρόνια σπίτια στην Αθήνα αξιοποιούν τον αττικό καιρό για να βγαίνουν, χειμώνα - καλοκαίρι, για πρωινή άσκηση. Μεταξύ των πρώτων που θα εμφανιστούν στις 6 στους δρόμους γύρω από το Θησείο προς την Ακρόπολη είναι σκόρπιοι μεσήλικες που μένουν στην περιοχή και προέρχονται σε κάποιες περιπτώσεις μέχρι και από την Κίνα.

Λίγο πριν από την κορυφή του Φιλοπάππου συναντάμε μία ομάδα γυναικών που βρίσκονται στη συζήτηση πριν το ζέσταμα. Μία εξ αυτών μας συστήνεται ως Σοφία - εξελληνισμένο, επειδή μας λέει ότι «το κινεζικό μου όνομα είναι δύσκολο. Μένω στην περιοχή εδώ και μερικά χρόνια και βγαίνω το πρωί για περπάτημα και σπορ», εξηγεί, ενώ οι συνασκούμενές της έχουν αρχίσει τις διατάσεις.

Ωρα αιχμής στα μέσα μεταφοράς

Αν η πόλη ήταν οργανισμός, το ξύπνημά της θα αποτυπωνόταν στις αρτηρίες και τις φλέβες της, δηλαδή εκτός από τους δρόμους της στα μέσα μαζικής μεταφοράς - και ειδικά στο μετρό. Το ποιος κυκλοφορεί τα ξημερώματα έχει μία κανονικότητα που λείπει από την «τυχαιότητα» των επόμενων ωρών, πράγμα που φαίνεται καθαρότερα στον νευραλγικό κόμβο του σταθμού στο Σύνταγμα.

Στις 6 το πρωί, οι συρμοί που φτάνουν είναι ήδη σχεδόν γεμάτοι, αλλά με την αλλαγή μεταξύ των γραμμών γίνεται η «διαλογή»: η εντονότερη αντίστιξη φαίνεται ειδικά στην κίνηση της κόκκινης γραμμής προς τα νοτιοανατολικά. Στα βαγόνια που φεύγουν προς Ελληνικό, οι επιβάτες ανήκουν σε συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες. Οι φόρμες εργασίας και οι μπότες βαρέων καθηκόντων, με σημάδια από μπογιά και σοβάδες, μαρτυρούν ότι οι επιβάτες εκείνης της ώρας θα κατέβουν στους σταθμούς κοντά στο Ελληνικό για τα εργοτάξια. Λίγη ώρα αργότερα, θα φτάσουν με τη συγκοινωνία στο κέντρο εκείνοι που εργάζονται σε γραφεία.

Ψάρεμα στο Φάληρο

Πιο παραδοσιακά γίνονται τα ξημερώματα πλησιάζοντας στη θάλασσα. Το παραλιακό μέτωπο, ξεκινώντας ήδη από την Πλατεία Νερού στο Φάληρο και προχωρώντας μέχρι τον Αλιμο, φιλοξενεί όχι μόνο κατοίκους της περιοχής που κάνουν τζόκινγκ, αλλά και αρκετούς που έχουν φτάσει ακόμη νωρίτερα και ψαρεύουν ερασιτεχνικά. Ορισμένοι έχουν άνεση χρόνου: «Εχω βγει στη σύνταξη από την προηγούμενη δεκαετία, έρχομαι και ψαρεύω επειδή ο αέρας της θάλασσας κάνει καλό στην υγεία μου», μας λέει ο κύριος Γιάννης, ο οποίος δεν είναι της περιοχής, αλλά κατεβαίνει από τα Πατήσια με το μηχανάκι του.

Αλλοι δεν έχουν το ίδιο χαλαρό πρόγραμμα, όμως αυτό τους εμποδίζει: ο Ιλίρ έρχεται για ψάρεμα όσα πρωινά το επιτρέπουν ο καιρός και η διάθεσή του, αλλά θα πρέπει να τα μαζέψει νωρίς για να πάει στη δουλειά. Ούτε εκείνος μένει κοντά (τον συναντάμε στον Φλοίσβο ενώ μένει στο Παγκράτι), σε αντίθεση με τους περισσότερους πολύ πρωινούς κολυμβητές κάθε εποχής που έρχονται πεζοί. Ομως είτε τους ψαράδες, είτε τους κολυμβητές, θα τους σταματήσει τον χειμώνα μόνο η βροχή ή ο δυνατός άνεμος - όχι το κρύο, που δεν θα πτοήσει τους σκληροπυρηνικούς (ασχέτως ηλικίας) ούτε τον Ιανουάριο, μας λένε.

Ξεφουρνίζονται τα κρουασάν

Πριν ακόμη χαράξει, εκατοντάδες φούρνοι σε όλη την πόλη έχουν ξεκινήσει τη λειτουργία τους. Στο Kora Bakery, στο Κολωνάκι, «η ομάδα παρασκευής έρχεται γύρω στις 2 και ψήνει τα προϊόντα μέχρι τις 6 το πρωί», λέει ο Γιάννης Νινέ, υπεύθυνος εξυπηρέτησης. Εκτός από τα 250 κιλά ψωμί που πωλούνται καθημερινά, «βγαίνουν συνολικά 150-200 τεμάχια viennoiserie, όπως κρουασάν βουτύρου και cinnamon rolls», προσθέτει. Ο καφές είναι επίσης σημαντικός. «Το πρωί μπορεί ακόμη και 7 στους 10 να αγοράζουν καφέ. Προτιμούν κυρίως φρέντο εσπρέσο, καπουτσίνο και λάτε», λέει. Η Αγγελική Μπασδάρη, που ετοιμάζει τη βιτρίνα, εξηγεί ότι η πρωινή βάρδια ξεκινά ήσυχα, όμως η κίνηση ανεβαίνει γρήγορα: «Μέχρι να το καταλάβεις, υπάρχει ουρά έξω από το μαγαζί».

Η πρώτη είδηση της ημέρας

Η πρώτη ραδιοφωνική καλημέρα έχει χροιά επικαιρότητας όπως επιβεβαιώνεται από την απόφαση του νέου διευθυντή του ΕΡΤnews Radio 105,8 Βασίλη Αδαμόπουλου να αξιοποιήσει για πρώτη φορά το 05:00-06:00 για ενημερωτικούς σκοπούς. «Η πρωινή ενημέρωση είναι η πιο απαιτητική. Παρά την έκρηξη των τηλεοπτικών εκπομπών, υπάρχει κοινό που δεν μπορεί χωρίς ραδιόφωνο· το θεωρεί κομμάτι της ζωής του. Αυτό το κοινό είναι πιο απαιτητικό, πιο ψαγμένο», μας λέει. Μαζί με τη Μαρία Γεωργίου βρίσκονται πολλά χρόνια πίσω από τα μικρόφωνα με τις «Πρωινές Διαδρομές» στο δίωρο 08:00-10:00. Ο ίδιος ξυπνά αχάραγα, βγάζει βόλτα τον σκύλο του και έπειτα γραμμή για το Ραδιομέγαρο. Η Μαρία σηκώνεται στις 5:15: «Είναι ωραία στους δρόμους εκείνη την ώρα, ήσυχα, βλέπεις τους φούρνους να ανοίγουν, παίρνω τον καφέ και το κουλούρι μου. Είναι μια όμορφη αρχή της μέρας».

Τελευταία παραγγελία

Κάποτε το «βρώμικο» ήταν μια σωτήρια λύση μετά το ξενύχτι, τώρα όμως οι καντίνες κατεβάζουν ρολά την ώρα που ανοίγουν οι φούρνοι και οι πελάτες μπορεί να μη γυρνούν από τα μπαρ και τα μπουζούκια. «Το βραστό χοτ-ντογκ, σε δώδεκα δευτερόλεπτα έτοιμο, είναι το πιο δημοφιλές. Καθημερινές φεύγουν γύρω στα 50, χώρια όλα τα υπόλοιπα, ενώ τα Σαββατοκύριακα πολλαπλασιάζονται», μας λέει ο ιδιοκτήτης της καντίνας «Βασίλης» στη Χαμοστέρνας. Είναι μια καντίνα που λειτουργεί αδιάλειπτα εδώ και 33 χρόνια και είναι σημείο συνάντησης για όσους γυρίζουν σπίτι μετά τη βραδινή έξοδο ή ξεκινούν για δουλειά πριν ξημερώσει. «Ξέρω σχεδόν ποιος θα ’ρθει και τι ώρα. Τα ξημερώματα είναι οι γνωστοί: ταξιτζήδες, οδηγοί, νυχτοφύλακες, εργάτες πρωινής βάρδιας», μας λέει ο ίδιος.

Η τροφοδοσία στη Λαχαναγορά

Τα πρώτα ρολά που ανοίγουν στην πόλη, πάντως, βρίσκονται στη Λαχαναγορά του Ρέντη. Στις 05:00 τα πρώτα φορτηγά φτάνουν γεμάτα με λαχανικά και φρούτα από κάθε άκρη της χώρας για να ξεφορτώσουν στις ράμπες των 300 καταστημάτων που στεγάζονται εκεί. Ο κύριος Κώστας εργάζεται εδώ ως φορτοεκφορτωτής του σωματείου. Είναι από τους πιο παλιούς: «Δουλεύουμε σε βάρδιες 05.00-13.00 και 13.00-21.00. Η δουλειά μας είναι να ξεφορτώσουμε τις παλέτες, να τις ζυγίσουμε, να καταμετρήσουμε ότι όλα είναι σωστά.Ο όγκος του φορτίου είναι τεράστιος. Αλλο κατάστημα μπορεί να φέρει 30 τόνους τη μέρα, άλλο ογδόντα».

Κι όλες αυτές οι ποσότητες διακινούνται γρήγορα. Μανάβηδες από καταστήματα και λαϊκές αγορές σπεύδουν για να παραλάβουν τα φρέσκα προϊόντα ώστε με τη σειρά τους να ετοιμάσουν τους πάγκους τους για τα ψώνια των καταναλωτών σε κάθε γειτονιά της Αθήνας.

Πρώτη στάση στο περίπτερο

Στην Αθήνα, η παράδοση του περιπτέρου παραμένει ζωντανή. Ο κ. Γιάννης Μολώνης, ενοικιαστής περιπτέρου εδώ και 32 χρόνια, ανοίγει κάθε πρωί στις 07:00, σε μια πλατεία στο Περιστέρι. Οι πρώτοι πελάτες του είναι συνήθως εργαζόμενοι που περνούν πριν από τη δουλειά για τσιγάρα, το σταθερά πιο ευπώλητο προϊόν. Οι νεότεροι προτιμούν τα ενεργειακά ποτά, τα οποία βλέπουμε τοποθετημένα στρατηγικά σε μπροστινό ψυγείο ώστε να φεύγουν γρήγορα. «Ενας πελάτης πρωί-πρωί μού ζήτησε να του φτιάξω ένα φρέντο εσπρέσο γλυκό μόνο και μόνο για να καταλάβει λίγο αργότερα ότι είχε βρεθεί σε περίπτερο και όχι σε καφετέρια». Παρά τις αλλαγές στην πόλη, λέει με νοσταλγία, η Αθήνα το πρωί παραμένει ήρεμη και γνώριμη, σαν τη συνοικία που φιλοξενεί το περίπτερό του.

Η αποκομιδή των απορριμμάτων

Τα ξημερώματα έχουν τη δική τους ξεχωριστή ρουτίνα. Περπατώντας στο ημίφως της πόλης, βλέπουμε εργαζόμενους να πηγαίνουν στη δουλειά τους και, παράλληλα, μία από τις πιο χαρακτηριστικές εικόνες: τους υπαλλήλους καθαριότητας του δήμου. Ανθρώπους που κινούνται σχεδόν αθόρυβα στους δρόμους και φροντίζουν την πόλη που ακόμα κοιμάται. Τα απορριμματοφόρα ξεκινούν τη διαδρομή τους από τις 4 τα ξημερώματα, προσθέτοντας έναν ήχο και ρυθμό που υπενθυμίζει πως η πόλη ξυπνάει. Πριν χαράξει, τα οχήματα οδοκαθαρισμού έχουν σαρώσει τους δρόμους, για να αναλάβουν δράση αργότερα στα πεζοδρόμια οι υπάλληλοι καθαριότητας με τις σκούπες, κάποιοι και με ακουστικά στα αυτιά. Οταν ο κόσμος αρχίζει να κινείται στους δρόμους και οι αχτίδες του ήλιου τη φωτίσουν, η πόλη θα δείχνει ανανεωμένη.