Αμφίπολη: Ο σκοτεινός τρίτος θάλαμος

Σαν να δοκιμάζει την αποφασιστικότητα των εξερευνητών του φαίνεται να λειτουργεί ο Τάφος της Αμφίπολης, καθώς, όσο η ανασκαφή προχωρά στα ενδότερα του Τύμβου, τόσο πιο επικίνδυνη γίνεται. Η απειλή της κατάρρευσης έγινε περισσότερο άμεση στον τρίτο θάλαμο από ό,τι θα μπορούσε να ισχύει στους δύο προηγούμενους και το υπουργείο Πολιτισμού φρόντισε να υπογραμμίσει τους σχετικούς κινδύνους με τη μέγιστη δυνατή έμφαση.

«Έχει καταπέσει το εσωτερικό τμήμα του υπέρθυρου» σημειώνει το δελτίο τύπου που εξέδωσε το ΥΠΠΟ την Κυριακή, τηρώντας την τακτική των σημαντικών ανακοινώσεων σε «νεκρό» χρόνο για τα έντυπα -κυρίως τα εβδομαδιαία- ΜΜΕ. Η ανάλυση, δε, του τι ανευρέθηκε στον τρίτο θάλαμο του ταφικού μνημείου είναι όσο λεπτομερής χρειάζεται ώστε να συδαυλίσει ακόμη περισσότερο την αγωνία για τους κινδύνους που ελλοχεύουν στην Αμφίπολη: «Η θόλος του θαλάμου δείχνει να βρίσκεται σε κατάσταση οριακής ισορροπίας» συνεχίζει το δελτίο τύπου «με τους θολίτες στην περιοχή της στέψης να παρουσιάζουν άνοιγμα αρμών, σε ικανό βάθος, από την εσωτερική επιφάνειά της. Στο σύνολο σχεδόν των θολιτών παρατηρούνται ρηγματώσεις και επιπλέον σε εκτεταμένες περιοχές, εκατέρωθεν της στέψης, διαπιστώθηκε σημαντική απώλεια μάζας του υλικού».

«Οι μαρμάρινοι ορθοστάτες περιμετρικά, στο ορατό τμήμα των κατακόρυφων τοίχων παρουσιάζουν συστηματικά αποκολλήσεις τεμαχίων τα οποία εντοπίστηκαν στην επιφάνεια της επίχωσης, φωτογραφήθηκαν, αριθμήθηκαν και περισυνελέγησαν. Οι αποκολλήσεις φαίνεται να είναι το αποτέλεσμα έντονης καταπόνησης, πιθανώς από τις μεγάλου ύψους επιχώσεις επί της θόλου. Συγκεκριμένα, το νότιο τμήμα του θαλάμου φορτίζεται από γαίες ύψους 2μ. περίπου, ενώ στο βόρειο τμήμα οι γαίες έχουν ύψος περί τα 12-13μ».

Ο καθένας μπορεί να φανταστεί τι σημαίνει ο εξαπλασιασμός του κολοσσιαίου βάρους που καλείται να διαχειριστεί το αρχαίο ταφικό μνημείο ανάμεσα στα δύο μέχρι στιγμής γνωστά άκρα του, δηλαδή την είσοδο και τον τρίτο θάλαμο.

Το ΥΠΠΟ επιβεβαιώνει ότι «τα ανωτέρω τεχνικά δεδομένα δεν επιτρέπουν την ασφαλή εκτέλεση εργασιών απομάκρυνσης χώματος από τον τρίτο θάλαμο πριν ληφθούν τα αναγκαία μέτρα προστασίας». 

Για τους έχοντες τεχνικές γνώσεις και αντίστοιχα ενδιαφέροντα, το υπουργείο προχωρά σε εκτενή αναλυτική αναφορά στα μέσα με τα οποία θα υποστηριχθεί η θολωτή οροφή του τρίτου θαλάμου, πώς θα αποσοβηθεί η κατάρρευση, πώς θα αφαιρεθεί ανώδυνα για την ευστάθεια του μνημείου η επιχωμάτωση κ.λπ.

Η ανακοίνωση καταλήγει στο αναμενόμενο: «Η εφαρμογή των μέτρων αντιστήριξης και υποστύλωσης, εξαιτίας της δυσκολίας πρόσβασης στο χώρο και της απαίτησης ιδιαίτερης προσοχής, λόγω της δυσμενούς δομικής κατάστασης, θα απαιτήσουν αρκετές μέρες εργασίας». Παρά το συντακτικό λάθος («η εφαρμογή... θα απαιτήσουν»), το κείμενο καθιστά σαφές ότι τις επόμενες ημέρες η πρόοδος των ανασκαφικών εργασιών δεν θα είναι ορατή. Με άλλα λόγια, υπεραπλουστεύοντας, το μήνυμα είναι «μην περιμένετε εντυπωσιακές αποκαλύψεις, δουλεύουμε για να μην μας πέσει το μνημείο στο κεφάλι».

Βεβαίως, η άλλη όψη αυτής της ανακοίνωσης είναι ότι η διεπιστημονική ομάδα της κας Αικατερίνης Περιστέρη κερδίζει χρόνο ώστε να εργαστεί απερίσπαστη και όπως απαιτεί μια τόσο ευαίσθητη αρχαιολογική επιχείρηση. 

Όπως είχε φανεί ξεκάθαρα τις προηγούμενες ημέρες, ιδιαίτερα λόγω της δημόσιας σύγκρουσης του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων με την κα Περιστέρη, η ευρύτατη δημοσιότητα των εργασιών στην Αμφίπολη και η διαρκής αδημονία του κοινού για αποκαλύψεις μέσα από τον περίφημο τάφο της Αμφίπολης προκάλεσαν δυσάρεστες, επικοινωνιακού τύπου κυρίως, παρενέργειες. 

Όμως, εφόσον διευκρινίζεται ότι τις επόμενες «αρκετές μέρες» -όπως τονίζει το δελτίο τύπου της Κυριακής- θα γίνονται εργασίες υποστήλωσης, ο τύπος και το κοινό θα πρέπει να ζήσουν με τη σπάνη των πληροφοριών και την παράταση της αγωνίας. Από επικοινωνιακή άποψη, πάντως, ο πραγματικός πάταγος δημιουργείται όταν μια είδηση πέφτει σαν κεραυνός εν αιθρία, όταν δηλαδή οι προσδοκίες για μια πραγματικά μεγάλη αποκάλυψη είναι σημαντικά -και εσκεμμένα- μειωμένες.