Ένα βιβλίο από την Ισλανδία

Η έμπειρη δημοσιογράφος και συγγραφέας Ρούλα Γεωργακοπούλου μπορεί να είναι υπερήφανη για το κατόρθωμα της – έβγαλε πέρα την παρουσίαση στα ελληνικά ενός μυθιστορήματος από την μακρινή Ισλανδία. Τίτλος του, Illska Το κακό του Έιρικουρ Ερτν Νόρδνταλ (γεννημένου το 1978 στο Ρέικιαβικ). Το βιβλίο των 567 σελίδων (με τις πλούσιες σημειώσεις της μεταφράστριας) κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πόλις.

Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο σκέφθηκα να απευθυνθώ στην Ρούλα Γεωργακοπούλου και να της ζητήσω να απαντήσω σε δύο – τρεις ερωτήσεις σχετικά με την δουλειά της. Το πρώτο που την ρώτησα ήταν για την μακρινή Ισλανδία, την χώρα αλλά και την λογοτεχνία της: « Μην βλέπετε πόσο μακριά δείχνει στο χάρτη. Η Ισλανδία μπορεί να απέχει είκοσι λεπτά με ελικόπτερο από την Γροιλανδία, είναι όμως, κατά τη γνώμη μου, η πιο κοντινή σε μας ευρωπαϊκή χώρα. Και για το λόγο ότι είναι μικρή (μόλις 330.000 ψυχές), και γιατί πλούτισε γρήγορα και γιατί “έπαθε κρίση” νωρίς, ανέκαμψε όμως πρώτη. Η λογοτεχνία της, μαζί με τη μουσική της, τείνει να γίνει το υπ’ αριθμόν ένα εξαγώγιμο προϊόν της χώρας και χτυπά με αξιώσεις τα ψάρια της. Το ελληνικό αναγνωστικό κοινό έχει πολλές επιλογές αν θέλει να εντρυφήσει στην πεζογραφική παραγωγή της γιατί παρόλη την “ανάδελφη” γλώσσα του, το ισλανδικό μυθιστόρημα έχει κατακυριεύσει τις χώρες της Ευρώπης και όχι άδικα».

Η Ρούλα Γεωργακοπούλου ταξίδεψε και έμεινε όσο χρειάστηκε στην Ισλανδία. Η επιλογή αυτή είχε αποτελέσματα στο γενικότερο εκδοτικό εγχείρημα καθώς κατάφερε να μας κάνει να βλέπουμε με άλλα μάτια την πρωταγωνίστρια την Άγκνες, την νεαρή ιστορικό. Την έφερε δίπλα μας, την έκανε ένα οικείο πρόσωπο , σαν να την βλέπουμε στο πλάι της μάνας του δολοφονημένου Παύλου Φύσσα να ερευνά την υπόθεση. Η Άγκνες , όμως, δεν έχει πατρίδα ή μάλλον, ιδιαίτερη πατρίδα. Πατρίδα της είναι η μνήμη, η συλλογική μνήμη της Ευρώπης.

Η Ρούλα Γεωργακοπούλου λέει: «Όταν πήρα στα χέρια μου το βιβλίο για να το μεταφράσω, ούτε που φανταζόμουν πόσο μακριά θα με πήγαινε. Και δεν εννοώ μόνον το ταξίδι που έκανα στην Ισλανδία για να μυριστώ καλύτερα τον τόπο και τους ανθρώπους.

Ο συγγραφέας Έιρικουρ Ερτν Νόρδνταλ, παρά το νεαρό της ηλικίας του δεν είναι διόλου η περίπτωση του νέου πεζογράφου που στις μακριές νύχτες του αρκτικού κύκλου αντί να γίνει ντίρλα στο μεθύσι , ρίχνεται στο γράψιμο.

Είναι ένα ιδιοφυές τέκνο της σύγχρονης πεζογραφίας γιατί την πάει πολύ πιο μακριά από εκεί που σήμερα κοντοστέκεται και διστάζει πάνω από την τάφρο του μεταμοντέρνου ή του ψευδορεαλισμού.

Για να μην τα πολυλογούμε, ο Έιρικουρ είναι ένα δαιμόνιο της αφήγησης αφού με το Illska κατάφερε να σφιχτοπλέξει μια τρομακτική και ταυτόχρονα ξεκαρδιστική ιστορία χρησιμοποιώντας την ατόφια πολιτική ανάλυση, την μεταπολεμική φιλοσοφία, τα ωραία της ροζ λογοτεχνίας, την ακαταμάχητη γοητεία της παραϊστορίας και την ισχύ της ποίησης. 

Με το ένα χέρι παίζει στα δάχτυλα τις ρίζες του «κακού» που αιματοκύλισαν όλο τον κόσμο με τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο και ξεκλήρισαν ολόκληρη την εβραϊκή κοινότητα της Λιθουανίας ενώ με το άλλο μαγειρεύει μια ερωτική ιστορία με τα ίδια ακριβώς υλικά. Πώς γίνεται μια αριστερή φοιτήτρια του Ρέικιαβικ με εβραϊκή λιθουανική καταγωγή να έλκεται ερωτικά από έναν δηλωμένο Ισλανδό νεοναζί και μέχρι πού μπορεί να πάει αυτό το «πείραμα» χωρίς ν’ αφήσει πίσω του συντρίμμια όπως άλλοτε; 

Περιττό να σας πω ότι, τρεις μήνες από τότε που τελείωσα την μετάφραση, ακόμα συνδιαλέγομαι με τους ήρωες του βιβλίου και προσπαθώ να μπω στη θέση τους. Ενώ στην πραγματικότητα μπορεί κιόλας να είμαι. Γιατί η κληρονομιά του λαϊκισμού στην Ευρώπη είναι ακόμη ισχυρή και σου ξεφυτρώνει από εκεί που δεν το περιμένεις. Ακόμα και μέσα σου».

Στο έδαφος αυτών των επισημάνσεων της Ρούλας Γεωργακοπούλου ας πούμε και μια σκέψη παραπάνω: Η Άγκνες, η νεαρή ιστορικός, εκφράζει την ανάγκη της ανάδυσης μιας νέας συλλογικής συνείδησης που θα είναι τόσο ισχυρή ώστε να αναμετρηθεί με επιτυχία και με σύγχρονους όρους με τις εκκρεμότητες του παρελθόντος – τις εκκρεμότητες του 20ου αιώνα στην Ήπειρο μας.