Χρ. Ι. Στεφανάδης

Αυτός είναι ο λόγος που ο μυθοπλάστης Βαρόνος Μινχάουζεν έδωσε το όνομά του στο σύνδρομο Μινχάουζεν. Δηλαδή σε ένα σύνδρομο στην ιατρική, κατά το οποίο αυτός που πάσχει κατασκευάζει ένα πλαστό ιστορικό νόσων για τον εαυτό του ή και κακώσεων, προκειμένου να αποσπάσει την φροντίδα και τον οίκτο από το ιατρικό ή το νοσηλευτικό προσωπικό.

Αλλά τι είναι το σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου (by proxy); Αναφέρεται σε ένα άτομο που φροντίζει ένα παιδί, έναν ηλικιωμένο ή έναν ανάπηρο που είναι εξαρτημένοι από αυτόν. Ο “προστάτης” κατασκευάζει ένα πλαστό ιατρικό ιστορικό ή προκαλεί σημάδια μέσω τραυματισμού ή και ασθένεια σε αυτόν που φροντίζει. Αυτός που πάσχει από αυτό το σύνδρομο, καταφέρνει και πείθει το περιβάλλον γιατί έχει μελετήσει πολύ καλά τη νόσο που θέλει να παρουσιάσει ότι έχει το θύμα και γνωρίζει ακριβώς την συμπτωματολογία της.

Δηλαδή, δημιουργεί μια φανταστική νοσηρή κατάσταση σχετικά με το πρόσωπο που προστατεύει και προσπαθεί να την προκαλέσει. Το σύνδρομο αυτό είναι δύσκολο να διαγνωστεί, έτσι διαιωνίζεται η κατάσταση για το θύμα με αποτέλεσμα πολλές φορές να νοσεί πραγματικά ή και να καταλήξει. Τα ποσοστά θνησιμότητας σε αυτές τις καταστάσεις φαίνεται να αγγίζουν το 7-10%, ενώ όταν υφίστανται δηλητηριάσεις ή ασφυξία μπορεί να αυξηθούν στο 30%.
Σε κάθε περίπτωση, ο “θύτης” έχει την κύρια και αποκλειστική φροντίδα του θύματος. Το θύμα δηλαδή είναι απολύτως εξαρτημένο από αυτόν. Είναι ο “αντιπρόσωπος” του θύματος…

Στην πολιτική ιστορία, τόσο την διεθνή όσο και την ελληνική, υπάρχουν αρκετά παραδείγματα του “πολιτικού” συνδρόμου Μινχάουζεν διά Αντιπροσώπου (by proxy).

Στη διεθνή σκηνή ιστορικά υπήρξαν κυβερνήσεις και ηγέτες που ανήλθαν στην εξουσία εν ονόματι του λαού και άσκησαν την εξουσία, θεωρώντας τον λαό ως αδύναμο και ανήμπορο να αντιληφθεί το συμφέρον του.

Ενδεικτικά, αναφέρεται η επικράτηση του ναζιστικού καθεστώτος στην Γερμανία. Έπεισαν τότε οι φασίστες τον λαό, ότι για τα οικονομικά κυρίως προβλήματα που αντιμετώπιζε, υπεύθυνοι ήταν οι Εβραίοι και οι Δυτικοί σύμμαχοι. Με την προπαγάνδα, αλλά και με διάφορες πρακτικές, διόγκωσαν τα προβλήματα της κοινωνίας, παρουσίασαν τον Γερμανικό λαό ως “ασθενή” και θύμα, κατέλαβαν την εξουσία και οδήγησαν τελικά την χώρα σε τυχοδιωκτικό πόλεμο και σε καταστροφή… Σύνδρομο Μινχάουζεν διά Αντιπροσώπου! …

Αλλά και στην Ελληνική πολιτική ιστορία υπάρχουν ανάλογα τέτοια παραδείγματα:
-Το 1967, αυτόκλητοι σωτήρες παρουσίασαν έναν Ελληνικό λαό καταπιεσμένο και ευτελισμένο από ένα πολιτικό σύστημα (κατά αυτούς) σε βαθιά παρακμή… Κατέλυσαν με τον στρατό το δημοκρατικό πολίτευμα και ασκήσαν την εξουσία για μια επταετία. Τελικά, όπως είναι γνωστό, κατέρρευσαν κάτω από το βάρος της λαϊκής αντίδρασης και της Κυπριακής τραγωδίας… Σύνδρομο Μινχάουζεν διά Αντιπροσώπου!…

Δυστυχώς όμως, υπάρχουν και παραδείγματα τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας, που στα πλαίσια της δημοκρατίας, επίδοξοι ηγέτες παρουσίασαν τους λαούς τους βαθύτατα αδικημένους και αναξιοπαθούντες. Δηλαδή λαούς “ασθενείς”. Κατέλαβαν την εξουσία προβάλλοντας την “ασθένεια” του λαού (σύνδρομο Μινχάουζεν διά Αντιπροσώπου) και υπεσχέθησαν θεραπεία! Επειδή όμως η ασθένεια του λαού ήταν φανταστική και πρόσχημα για την κατάληψη της εξουσίας, οι κυβερνητικές παρεμβάσεις τους ήταν άστοχες , βλαπτικές ή σε ορισμένες περιπτώσεις καταστροφικές, γρήγορα έφυγαν από την εξουσία…

Το συμπέρασμα είναι, ότι το πολιτικό σύνδρομο Μινχάουζεν διά Αντιπροσώπου, δηλαδή να παρουσιάζεται ένας λαός από επίδοξους σωτήρες ως ασθενής με σκοπό την κατάληψη από αυτούς της εξουσίας με ή χωρίς δημοκρατικές διαδικασίες, εμφανίζεται διαχρονικά, τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας…

Η θεραπεία του συνδρόμου αυτού είναι η εκπαίδευση του λαού, η σωστή ανάγνωση της ιστορίας και τα διδάγματα από προηγούμενες τραυματικές εμπειρίες.

Και τελικά, η απομόνωση, η αποδοκιμασία και η αποβολή των επίδοξων “σωτήρων” του. Οι οποίοι σωτήρες τον παρουσιάζουν ως ασθενή, χωρίς όμως αρχικά να είναι!...Αλλά που με την κυβερνητική τους πρακτική, του δημιουργούν προβλήματα ( “ασθένειες” ) δυστυχώς πολλές φορές σοβαρά…

Όπως, στο σύνδρομο Μινχάουζεν διά Αντιπροσώπου (By Proxy)!

*Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι καθηγητής Καρδιολογίας