Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Στην αντιπολίτευση, ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσίασε την περασμένη εβδομάδα ένα αναλυτικό οικονομικό πρόγραμμα με φορολογικές ελαφρύνσεις για φορολογούμενους και επιχειρήσεις, με έκτακτη φορολόγηση υπερκερδών των εταιρειών ενέργειας, διύλισης και εμπορίας καυσίμων καθώς και των τραπεζών, ενώ ανάμεσα σε άλλα πρότεινε και μέτρα περιορισμού των περιθωρίων κέρδους και πλαφόν στις τιμές σε τρόφιμα και βασικά βιομηχανικά αγαθά για προστατευτεί το διαθέσιμο εισόδημα.

Παρότι δεν βρισκόμαστε ενώπιον εθνικών εκλογών και δεν τίθεται ζήτημα αξιολόγησης εναλλακτικών προτάσεων, το οικονομικό ζήτημα δεν παύει να είναι καθοριστικό διότι από εκεί εξαρτάται όχι μόνο το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων, αλλά και η θέση της χώρας στο διεθνές περιβάλλον.

Η Ελλάδα πράγματι παρουσιάζει θετικούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης (μεγέθυνση του παραγόμενου προϊόντος, ΑΕΠ) και ο πληθωρισμός βρίσκεται σε υποχώρηση εδώ και περίπου έναν χρόνο, αλλά υπάρχουν ορισμένα καμπανάκια που δείχνουν ότι το παραγωγικό πρότυπο της χώρας δεν έχει αλλάξει. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η οικονομική μεγέθυνση συνεχίζει να προκύπτει κατά συντριπτικό ποσοστό από την κατανάλωση, ενώ και οι επενδύσεις αυξάνονται κυρίως λόγω των κατοικιών (+29%), των κατασκευών (+5%) και των μεταφορών (+17%), ενώ μειώθηκαν εκείνες οι οποίες υποστηρίζουν την εγχώρια παραγωγή (ήτοι, εξοπλισμός τεχνολογίας, πληροφορικής και άλλα μηχανήματα, τομείς όπου οι επενδύσεις υποχώρησαν κατά 3%).

Συνολικά, οι επενδύσεις «έδωσαν» το 14,3% της οικονομικής ανάπτυξης (έναντι 21,3% μέσου όρου στην Ευρωζώνη), ενώ η ιδιωτική κατανάλωση συνέβαλε με το συντριπτικό ποσοστό αυτής της ανάπτυξης, περίπου 70% (έναντι περίπου 55% στην Ευρωζώνη).

Τα στοιχεία αυτά υποδηλώνουν ότι ναι μεν οι επενδύσεις που είχαν καταρρεύσει μετά το 2010 ανακάμπτουν μετά το 2020, αλλά η ανάκαμψη αυτή παρουσιάζει όμοια χαρακτηριστικά με εκείνα της περιόδου που προηγήθηκε της πτώχευσης.

Καταγράφεται και πάλι μεγάλη εξάρτηση της οικονομίας από τα ακίνητα και την οικοδομή, καθώς και από τον τουρισμό, ενώ ένα υπερβολικά μεγάλο ποσοστό της οικονομικής δραστηριότητας τροφοδοτείται από την εγχώρια κατανάλωση. Οι εξαγωγές, παρότι αυξάνονται, παραμένουν σε χαμηλό ποσοστό σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Βεβαίως, προ μνημονίων η αγορά ακινήτων τροφοδοτήθηκε από τη «φούσκα» των δανείων, η οποία δημιούργησε τα κόκκινα δάνεια, ενώ τώρα ρόλο παίζουν οι επενδύσεις από το εξωτερικό και η ζήτηση για βραχυχρόνιες μισθώσεις, καθώς και η εξαγορά ακινήτων, ξενοδοχείων και άλλων περιουσιακών στοιχείων που βγαίνουν σε πλειστηριασμό. Πόσο διατηρήσιμο και ανθεκτικό είναι όμως αυτό το μοντέλο;

Ο τουρισμός δεν παύει να είναι πολύ σημαντικός, ίσως ο σημαντικότερος βραχίονας οικονομικής δραστηριότητας και απασχόλησης στη χώρα μας, αλλά δεν έχει συνδεθεί με την εγχώρια παραγωγή και τα ελληνικά προϊόντα. Στη γειτονική μας Ιταλία, για παράδειγμα, στους τουριστικούς προορισμούς προσφέρονται προϊόντα και υπηρεσίες εστίασης κατά 70% εγχώριας προέλευσης, ενώ στην Ελλάδα μας είναι μάλλον το αντίστροφο.

Δεν αρκεί η κυβέρνηση να εφησυχάζει από το γεγονός ότι ο ρυθμός αύξησης του ελληνικού ΑΕΠ (που ήταν 2% πέρυσι, αντί για το προϋπολογισμένο 2,4%) είναι τετραπλάσιος από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, αλλά να παρουσιάσει σχέδιο για τον τρόπο με τον οποίο η αύξηση θα είναι τέτοια που θα καλύψει τη μεγάλη απόσταση από την Ε.Ε. και, κυρίως, τον τρόπο με τον οποίο θα ενισχυθεί η ελληνική παραγωγή σε όλο το φάσμα της οικονομίας.

Από την πλευρά της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο ΣΥΡΙΖΑ με το πρόγραμμα που παρουσίασε αφενός επιχείρησε να δώσει ένα στίγμα τεχνοκρατικής και πολιτικής επάρκειας, δεδομένου ότι οι προτάσεις του συνοδεύονταν από αναλυτικούς υπολογισμούς για την προέλευση των εσόδων που θα χρηματοδοτήσουν τις παρεμβάσεις. Προφανώς είχε επίσης στόχο να δώσει ένα αριστερό πολιτικό στίγμα, επικεντρώνοντας στην προστασία της αγοραστικής δύναμης και της αναδιανομής εισοδήματος, που αποτελούν ιστορικές αξίες της Αριστεράς και της Σοσιαλδημοκρατίας, προφανώς για να οριοθετήσει την πολιτική του ταυτότητα στον συγκεκριμένο χώρο ο οποίος είναι κατακερματισμένος.

Το μεγάλο ζητούμενο, όμως, για την ελληνική οικονομία είναι η παραγωγική ανασυγκρότηση και ένα σχέδιο για την παραγωγή και δημιουργία εγχώριου πλούτου -όχι μόνο πλουσίων- με τη μορφή απασχόλησης, καλών αμοιβών, αλλά και υγιούς επιχειρηματικής κερδοφορίας. Εκεί θα κριθούν τα οικονομικά προγράμματα όλων των πολιτικών δυνάμεων σε μια περίοδο όπου όλες οι χώρες «ανακαλύπτουν» ξανά ότι χρειάζονται στοιχειώδη επάρκεια σε βασικούς τομείς, στον τομέα της αγροτικής παραγωγής, αλλά και στην εγχώρια παραγωγή προϊόντων που αποδίδουν υψηλό εισόδημα και κέρδη (υψηλή προστιθέμενη αξία) στους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις.