Οι πολιτικές και νομικές παρενέργειες της υπόθεσης Novartis

Σπυράκη και Τζανακόπουλος ψάχνουν να βρουν τον... Ναπολέοντα. «Βατερλό για την κυβέρνηση η Novartis», αποφαίνεται η εκπρόσωπος Τύπου της Ν.Δ. «Το Βατερλό είναι της αντιπολίτευσης», αντιτείνει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος. 

Κανείς εκ των δύο δεν σκέφτηκε ότι στο Βατερλό εκτός από τον μεγάλο ηττημένο υπήρχαν και οι νικητές: ο λόρδος Ουέλινγκτον και ο στρατάρχης Μπλίχερ. Και από τη συζήτηση στη Βουλή για την υπόθεση Novartis νικητές εξήλθαν, κατά παραδοχή των περισσοτέρων, δύο πρώην: ο πρωθυπουργός, την περίοδο 2012-2014, Αντώνης Σαμαράς και ο αντιπρόεδρός του Ευάγγελος Βενιζέλος. 

1 Eνότητα αντί για διάσπαση: Υποτίθεται ότι η συμπερίληψη των ονομάτων των δύο ανδρών στη δικογραφία της εισαγγελέως Ελένης Τουλουπάκη θα έκανε άνω κάτω τη Ν.Δ. και τη ΔΗ.ΣΥ. Αυτός άλλωστε ήταν και ο στόχος της συμπολίτευσης: να διχάσει τα δύο κόμματα, να φέρει σε εξαιρετικά δύσκολη θέση τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τη Φώφη Γεννηματά και να τεθούν στο περιθώριο Σαμαράς και Βενιζέλος. Ομως Κυριάκος και Φώφη κάλυψαν πλήρως τους δύο προκατόχους τους, με αποτέλεσμα αυτοί, με τις ομιλίες τους στη Βουλή, να εμφανιστούν όχι ως πρώην, αλλά ως οι πραγματικοί αρχηγοί των κομμάτων της Δεξιάς και της Κεντροαριστεράς.

Οπως χαρακτηριστικά έλεγε την επομένη στο καφενείο της Βουλής παλαιός κοινοβουλευτικός, «όλο το χαρτί το μάζεψαν ο Σαμαράς και ο Βενιζέλος. Ο Μητσοτάκης και η Φώφη ήταν καλοί, αλλά το χειροκρότημα το πήραν οι πρώην. Αν ο Τσίπρας ήθελε να προκαλέσει ρήγμα στη συνοχή της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, απέτυχε. Ηλπιζε ότι οι ηγεσίες θα άδραχναν την ευκαιρία και θα έπαιρναν αποστάσεις από τους δύο κατηγορούμενους βαρόνους των κομμάτων τους. Δυστυχώς για τον πρωθυπουργό, Πειραιώς και Χαριλάου Τρικούπη δεν τσίμπησαν.

Αντί να τους αποκηρύξουν, τους παρείχαν προστασία. Αντί να διασπαστούν, ενώθηκαν. Σαμαράς και Βενιζέλος ηθικά και πολιτικά είναι υποχρεωμένοι σε Μητσοτάκη και Γεννηματά. Κι αυτό είναι κέρδος και για τη Δεξιά και για την Κεντροαριστερά. Εφεξής, οι όποιες ηγετικές διαφορές μπαίνουν στην άκρη και εφόσον στην πορεία της προανάκρισης και της δικαστικής έρευνας δεν υπάρξουν στοιχεία που θα ανατρέψουν την εικόνα που σχηματίστηκε στη Βουλή, Ν.Δ. και ΔΗ.ΣΥ. έχουν εξασφαλισμένη την ενότητα, που είναι η βασική προϋπόθεση για ευδοκίμηση των πολιτικών τους στόχων και των εκλογικών τους σχεδίων». 

2 Πολιτική αστάθεια: Δεν ήταν όμως μόνο αυτή η παρενέργεια από την υπερδοσολογία της Novartis στο πολιτικό σύστημα της χώρας. Η αιφνίδια όξυνση της κομματικής αντιπαράθεσης, μέσω και της συγκρότησης προανακριτικής επιτροπής για 10 επίλεκτα πολιτικά στελέχη, δημιουργεί συνθήκες πολιτικής αστάθειας και εκτροπής από την κανονικότητα, που είναι απαραίτητη για να μπορέσει να ανακάμψει η οικονομία και να εξέλθει η χώρα τον Αύγουστο από την ασφυκτική μνημονιακή επιτροπεία. Η κυβέρνηση μάλλον κατάλαβε αργά αυτό τον κίνδυνο και γι’ αυτό προσπάθησε να ρίξει τους τόνους. Ο μείζων στρατηγικός στόχος της παραμένει η έξοδος από τα μνημόνια προκειμένου Τσίπρας και ΣΥΡΙΖΑ να μπορούν να λένε στις εκλογές «Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ σας έβαλαν στα μνημόνια, εμείς σας βγάλαμε».

3 Ενας χλιαρός Τσίπρας: Από «το μεγαλύτερο σκάνδαλο από συστάσεως του ελληνικού κράτους» η Novartis έγινε «διεθνές σκάνδαλο για το οποίο στα καθ’ ημάς θα πρέπει να αναληφθούν οι πολιτικές ευθύνες». Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρωθυπουργός, που συνήθως δεν αφήνει να πέσει τίποτε κάτω χωρίς να το απαντήσει, δεν σήκωσε το γάντι που του έριξαν οι κατηγορούμενοι αντίπαλοί του και περιορίστηκε σε μια πολιτική, χωρίς αναφορές σε ποινικές ευθύνες, ομιλία. Ενώ όταν διαβιβάστηκε η δικογραφία στη Βουλή, όλοι περίμεναν ότι η σύγκρουση στη Βουλή θα ήταν μια αποθέωση για τον Αλέξη Τσίπρα, η ομιλία του πρωθυπουργού κατεγράφη ως η πλέον αδιάφορη για τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ. Ηταν η ομιλία με τα λιγότερα χειροκροτήματα από εμφανίσεώς του στο Κοινοβούλιο.

4 Ρήγμα στην Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ: Η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ για πρώτη φορά παρουσίασε ρήγματα στο εσωτερικό της. Είναι πολλοί οι βουλευτές οι οποίοι δεν είχαν, και δεν έχουν, πειστεί για την ορθότητα της δικογραφίας. Κάποιοι ακόμη και δημοσίως υποστήριξαν ότι οι καταθέσεις των προστατευόμενων μαρτύρων είναι αδύναμες για να στηρίξουν ποινικές κατηγορίες σε βάρος πολιτικών. Αυτός ήταν και ο λόγος που δεν προσωποποιήθηκαν οι κατηγορίες και απλώς ζητείται από την Προανακριτική να αποφανθεί ότι έχουν παραγραφεί τα αδικήματα της απιστίας και της δωροδοκίας. Μάλιστα ορισμένοι υποστηρίζουν ότι θα ήταν προτιμότερο αντί για Προανακριτική να είχε συσταθεί εξεταστική επιτροπή ή στην ήδη υπάρχουσα Εξεταστική για την υγεία να προστεθεί και η έρευνα για τη Novartis. Ο διχασμός δεν είναι μόνο σε επίπεδο βουλευτών, αλλά και κορυφαίων υπουργών.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο αντιπρόεδρος Γιάννης Δραγασάκης, ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο υπουργός ΨΗΠΤΕ Νίκος Παππάς, ο υπουργός Εσωτερικών Πάνος Σκουρλέτης, ακόμη και ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης καταγράφονται, σύμφωνα με τις πληροφορίες, μεταξύ αυτών που έχουν τη γνώμη ότι «σηκώθηκε πολλή σκόνη που δεν χρειαζόταν» και «η δικογραφία παρουσιάζει προβλήματα προκειμένου να στηριχθούν κατηγορίες κατά πολιτικών, μεταξύ των οποίων δύο πρώην πρωθυπουργοί, ο κοινοτικός επίτροπος και ο κεντρικός τραπεζίτης».

5 Υπονομεύουν την έξοδο: Οι αποστάσεις σημαντικών στελεχών από το «κορυφαίο σκάνδαλο» της Novartis δεν σημαίνει ότι όλοι έχουν την ίδια άποψη. Αλλοι δεν έχουν πειστεί για το επαρκές των στοιχείων και των αποδείξεων που τόσο είχαν από κάποιους κυβερνητικούς παράγοντες διαφημιστεί. Αλλοι θέλουν να κρατηθούν χαμηλά οι τόνοι επειδή προκαλείται ζημία στην οικονομία, μπαίνουν εμπόδια στην έξοδο στις αγορές και ενδεχομένως θα απαιτηθούν και νέα μέτρα αν οι εταίροι-δανειστές θεωρήσουν ότι η πολιτική οξύτητα θα οδηγήσει σε παρατεταμένη πολιτική αστάθεια που θα υπονομεύσει την τουλάχιστον «καθαρή» έξοδο από την επιτροπεία.

Κάποιοι άλλοι -και κυρίως όσοι έχουν σχέσεις και συναλλάσσονται, στο πλαίσιο των καθηκόντων τους, με επιχειρηματίες- επειδή φοβούνται πως μετά από κυβερνητική αλλαγή θα βρεθούν οι ίδιοι σε ρόλο κατηγορουμένου. Κάτι που άλλωστε το είπαν ευθέως και σε υψηλούς τόνους τα περισσότερα από τα κατηγορούμενα πολιτικά πρόσωπα (Σαμαράς, Βενιζέλος, Γεωργιάδης, Λοβέρδος κ.ά.). Και άλλοι επειδή θεωρούν ότι  η γραμμή «εμείς είμαστε οι καθαροί και οι προηγούμενοι οι βρώμικοι» δεν είναι πολιτικά ορθή, αφού τα υπάρχοντα στοιχεία δεν είναι συγκλονιστικά, και μόνο πρόσκαιρα οφέλη μπορεί να αποδώσει.


6 Στο κενό η κόντρα «παλιού - νέου»: Οι ένοικοι του Μαξίμου θεωρούν ότι  η αντίθεση «καθαροί - βρώμικοι (διεφθαρμένοι)» είναι συμπληρωματική του διλήμματος που καλλιεργείται κατά κόρον από τα κυβερνητικά στελέχη και το οποίο θα είναι από τα βασικά στις εκλογές, όταν αυτές γίνουν: «Από τη μία υπάρχει το νέο και η εξυγίανση και από την άλλη το παλιό και διεφθαρμένο σύστημα που μας οδήγησε στη χρεοκοπία». Σημαντικό στέλεχος της αντιπολίτευσης, που είναι και στη λίστα των 10 κατηγορουμένων, μας λέει όμως, και με χαρακτηρισμούς οξύτατους είναι η αλήθεια, ότι «το σύνθημα αυτό πνίγηκε στη λάσπη που έφτιαξαν με τα σκευάσματα της Novartis. Κανείς δεν θεωρεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας είναι το νέο. Είναι η χειρότερη εκδοχή του παλιού.

Συνωμότες και άθλιοι που στήνουν σκευωρίες και δεν ορρωδούν μπροστά σε τίποτε προκειμένου να πλήξουν τον αντίπαλο και να παραμείνουν γαντζωμένοι στην εξουσία». Η απάντηση από κυβερνητικό παράγοντα που θεωρείται γενικά μετριοπαθής είναι ότι «αφ’ ης στιγμής η Δικαιοσύνη έστειλε στη Βουλή τη δικογραφία, δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτε διαφορετικό. Μάλιστα και ο Τσίπρας με την ομιλία του και σχεδόν όλοι με τη συμπεριφορά μας αυτές τις δύσκολες μέρες δείξαμε ότι δεν θέλουμε να στήσουμε δικαστήρια. Ο Σαμαράς είναι αυτός που μας απειλεί με ειδικά δικαστήρια, ενώ ο Βενιζέλος μας κατηγορεί και για πράξεις εσχάτης προδοσίας. Δεν ντρέπονται λίγο. Επί των ημερών τους έγιναν τα σκάνδαλα, και θέλουν να τα πληρώσουμε εμείς. Ας σοβαρευτούν επιτέλους! Και ας περιμένουμε όλοι τη δικαστική έρευνα για να δούμε τι ακριβώς συνέβη με τη Novartis, αλλά και τις άλλες φαρμακευτικές εταιρείες στη χώρα μας». 

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, πρόθεση του Μαξίμου είναι στις επόμενες εκλογές να συγκρουστούν δύο κόσμοι: «Η πρόοδος και η συντήρηση», «το παλιό και το νέο», «η Αριστερά και η Δεξιά». Η στρατηγική των δύο κόσμων θα είναι και η απάντηση της αντιπολίτευσης, όπως την περιέγραψαν στις ομιλίες τους και οι Αντώνης Σαμαράς και Ευάγγελος Βενιζέλος.

7 Εκλογολογία: Το ερώτημα είναι αν μπορεί η αιφνίδια επιδείνωση του πολιτικού κλίματος να επηρεάσει και υπέρ ποίου τις εξελίξεις. Μπορεί, για παράδειγμα, να φέρει πιο κοντά τις εκλογές; Οι του Μαξίμου δεν θέλουν να ακούν αυτό το σενάριο. «Οι εκλογές θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας», επαναλαμβάνουν μονότονα, ενώ ορισμένοι συνεργάτες του πρωθυπουργού σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις θεωρούν πιο πιθανό «οι εκλογές να γίνουν μαζί με τις ευρωεκλογές τον Μάιο του 2019». Το σίγουρο είναι ότι δεν πρόκειται να γίνουν στο επόμενο τρίμηνο. «Μέχρι και τον Μάιο δεν πρόκειται να στηθούν κάλπες», μας λέει κυβερνητικό στέλεχος και συμπληρώνει: «Το αποκλείω να γίνει επειδή απ’ ό,τι ξέρω δεν υπάρχει εντολή του πρωθυπουργού στους υπευθύνους να προετοιμαστούν. Και η προετοιμασία για να στηθούν κάλπες χρειάζεται χρόνο». 

Μετά τον Ιούνιο, ενδεχομένως τον Ιούλιο, και αφού θα έχουν τελειώσει και οι διαπραγματεύσεις με την τρόικα, θα μπορούσαν, όπως παραδέχεται σημαντικός υπουργός, να γίνουν εκλογές με αντικείμενο την έξοδο από το μνημόνιο. Τον Ιούλιο, μην ξεχνάμε, είναι και η Σύνοδος του ΝΑΤΟ, όπου, εάν έχει επέλθει συμφωνία με τα Σκόπια, μπορούν αυτά να ενταχθούν με το νέο τους όνομα. Το αργότερο τον Ιούνιο θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί και η τέταρτη αξιολόγηση και να έχουν ψηφιστεί όσα θα ζητήσουν οι εταίροι-δανειστές για την έξοδο από την επιτροπεία. Θα έχουν πουληθεί οι μονάδες της ΔΕΗ; Θα γίνονται ομαλά οι πλειστηριασμοί; Θα έρθει νωρίτερα, το 2019, το αφορολόγητο μαζί με τις συντάξεις;

Θα υπάρξει πιστοληπτική γραμμή; «Αυτά είναι ερωτήματα που χρειάζονται καθαρές απαντήσεις οι οποίες θα μπορούσαν μαζί με το Μακεδονικό και την πάταξη της διαφθοράς να συγκροτήσουν εκλογική ατζέντα για τον Ιούλιο», παραδέχεται πρώην υπουργός, ο οποίος θεωρεί ότι μετά τον Αύγουστο ούτως ή άλλως μπαίνουμε σε προεκλογική περίοδο, αφού η κυβέρνηση εισέρχεται στο τέταρτο έτος της θητείας της. Δεν θα πρέπει πάντως να αποκλείσουμε και την περίπτωση οι εκλογές να επιβληθούν εκ των πραγμάτων εφόσον, εκτός από το Μακεδονικό, έχουμε όξυνση στα Ελληνοτουρκικά και στο εσωτερικό της χώρας επικρατήσει ένταση όχι μόνο λόγω Novartis, αλλά και επειδή θα υπάρξουν, όπως λέγεται στο παρασκήνιο, σοβαρές δικαστικές εξελίξεις στο τρίγωνο τράπεζες - κόμματα - media.

8 Το άδειασμα Καραμανλή: Μια άλλη παρενέργεια από την πολιτική υπερδοσολογία στο σκάνδαλο Novartis είναι το γεγονός ότι μπήκε στο στόχαστρο ο Κώστας Καραμανλής και η καραμανλική πτέρυγα της Ν.Δ. Μετά τη διαγραφή του Αντώναρου για δηλώσεις κατά του Αδωνη Γεωργιάδη, ήρθε η ολομέτωπη επίθεση Σαμαρά στον (καραμανλικό) Παπαγγελόπουλο και η διαπίστωση Βενιζέλου περί «τρίτης συνιστώσας στον ΣΥΡΙΖΑ», υπονοώντας τον Καραμανλή. Μάλιστα, όπως λένε οι άσπονδοι φίλοι του πρώην πρωθυπουργού, «όταν ο Τσίπρας ζητά ανάληψη ευθυνών για το σκάνδαλο Novartis γιατί απευθύνεται στον Μητσοτάκη και όχι στον Καραμανλή, αφού στην πενταετία της δικής του διακυβέρνησης  (2004-2009) υπερδιπλασιάστηκαν οι δαπάνες στην υγεία και από τα 2,4 δισ. έφτασαν στα 5,6 δισ. ευρώ;». Το πιθανότερο, πάντως, είναι να μην επωφεληθεί τελικά ο Τσίπρας από τα πυρά στον Καραμανλή. «Οι οπαδοί του στο κόμμα και την Κ.Ο. μπορεί να μειωθούν δραματικά αν ο Κώστας δεν συνταχθεί ανοιχτά με τον Μητσοτάκη και τη Ν.Δ. καταγγέλλοντας τον Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ για βρώμικο πόλεμο κατά στελεχών της παράταξης», μας εξηγεί πρώην υπουργός της Ν.Δ., ο οποίος μάλιστα θεωρείται φίλα προσκείμενος στον πρώην πρωθυπουργό.

9 Εκτός πλάνου η συναίνεση: Η πιο σοβαρή παρενέργεια πάντως από τους χειρισμούς στο σκάνδαλο Novartis είναι ότι χάθηκε και η τελευταία ελπίδα που υπήρχε για συναίνεση. Κυβέρνηση και κόμματα της αντιπολίτευσης βαδίζουν σε δρόμους που δεν συναντώνται. Ο Τσίπρας κατέστησε σαφές (και στην εσωκομματική του αντιπολίτευση) ότι θα πάει μέχρι τέλους με τους ΑΝ.ΕΛ. και τον Πάνο Καμμένο. Η όξυνση, και μάλιστα κλιμακούμενη, θα είναι το νέο δομικό στοιχείο της πολιτικής αντιπαράθεσης. Σε μια στιγμή όπου, λόγω εξόδου από το μνημόνιο, Μακεδονικού, Ελληνοτουρκικών, κυπριακής ΑΟΖ και διευρυνόμενης ανάφλεξης στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, χρειάζεται εθνική ηρεμία και συνεννόηση, η κομματική αντιπαράθεση παροξύνεται με συνέπειες στην οικονομική ηρεμία και την κοινωνική συνοχή.

Ας μην ξεχνάμε ότι αυτές τις μέρες έχουμε τα stress tests των τραπεζών, ενώ αύριο έρχονται και τα τεχνικά κλιμάκια της τρόικας για να ξεκινήσουν τα προκαταρκτικά της τέταρτης αξιολόγησης. Κάνουν λάθος στην κυβέρνηση πάντως αν θεωρούν ότι οι Αμερικανοί μπορούν να τους βοηθήσουν στα πάντα. Ενδεχομένως η απόφαση της Moody’s -αν θεωρηθεί ως απάντηση των Αμερικανών στις ενστάσεις του Μάριο Ντράγκι για τη δυνατότητα της Ελλάδος να έχει «καθαρή» έξοδο- δείχνει τη στήριξη που παρέχουν οι ξένοι στην κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα, όμως δεν είναι αρκετή -πολλές φορές είναι και εμπόδιο- για να έχει ομαλή διακυβέρνηση και να κερδίσει τις εκλογές.

10 Νικητής το «Survivor»: Το στοιχείο πάντως που πρέπει να προβληματίσει κυβέρνηση και κόμματα της αντιπολίτευσης είναι ότι ο κόσμος είναι αλλού. Οπως έδειξαν οι μετρήσεις, η συζήτηση στη Βουλή είχε μόνον 2,5% τηλεθέαση, ενώ το «Survivor» είχε 45%. Το ενδιαφέρον των πολιτών για την πολιτική βαίνει συνεχώς μειούμενο. Η απαξίωση των πολιτικών, λόγω και των σκανδάλων όπως αυτό της Novartis, συνεχώς μεγαλώνει. Αυτό οπωσδήποτε αποτελεί μειονέκτημα για την αντιπολίτευση και τους 10 πολιτικούς που περίμεναν να αποδείξουν, μέσω της τηλεοπτικής μετάδοσης, την εις βάρος τους «σκευωρία», όπως χαρακτηρίζουν το κατηγορητήριο που περιέχεται στη δικογραφία.

Μειονέκτημα είναι και για τον ΣΥΡΙΖΑ, αφού υποτίθεται ότι η συμμετοχή και το ενδιαφέρον των πολιτών είναι υπέρ των κομμάτων της Αριστεράς. Είναι όμως πλεονέκτημα για τους μηχανισμούς, και, δυστυχώς για την αντιπολίτευση, αυτή τη στιγμή είναι ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝ.ΕΛ. που ελέγχουν τους μηχανισμούς του κράτους. Το δυστύχημα είναι ότι επιχειρείται να εμπλακεί, και εμπλέκεται, στην πολιτική αντιπαράθεση και η Δικαιοσύνη. Η εν τοις πράγμασι κατάργηση της διάκρισης των εξουσιών, οι θεσμικοί προπηλακισμοί και η κατάργηση της ανεξαρτησίας των βάθρων του δημοκρατικού πολιτεύματος μόνο κακό μπορούν να κάνουν. Κακό που δεν μπορεί να γιατρέψουν τα σκευάσματα της Novartis και των άλλων φαρμακευτικών εταιρειών, ο ρόλος των οποίων επίσης θα πρέπει να ερευνηθεί και να αποκαλυφθούν οι ευθύνες τους για το μεγάλο φαγοπότι στον χώρο της Υγείας και της περίθαλψης στη χώρα μας...

Ταραχή από τις δηλώσεις Πιτσιόρλα

Πανικός δημιουργήθηκε το βράδυ της Παρασκευής ύστερα από δηλώσεις του υφυπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης Στέργιου Πιτσιόρλα, ο οποίος φερόταν να έχει πει ότι «δεν έπρεπε να φτάσει ο φάκελος Novartis στη Βουλή». Ο κ. Πιτσιόρλας με νεότερη δήλωσή του τόνισε ότι έγινε «πρωτοφανής παραποίηση των δηλώσεών μου» και διευκρίνισε ότι είχε αναφερθεί «αναλυτικά στις αρνητικές παρενέργειες του απαράδεκτου νόμου περί ευθύνης υπουργών που πρέπει να αλλάξει. Οτιδήποτε άλλο δεν έχει την παραμικρή σχέση με την αλήθεια».

Το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, το οποίο είχε μεταδώσει την αρχική δήλωση, έστειλε «ορθή επανάληψη» με νεότερο τηλεγράφημα όπου δεν υπήρχε η επίμαχη φράση και στο οποίο η αναφορά είχε ως εξής: «Χωρίς επαρκή προετοιμασία δικαστική, η Βουλή έρχεται αντιμέτωπη με κρίσιμα ζητήματα [...] Εχουμε έναν κακό νόμο περί ευθύνης υπουργών. Αυτός υποχρεώνει να πάει στη Βουλή ο φάκελος για τα πολιτικά πρόσωπα πριν ολοκληρωθεί η διερεύνηση», υπογράμμισε. «Στο θέμα των φαρμάκων πρέπει να λύσουμε θεσμικά θέματα για να μην ερχόμαστε αντιμέτωποι με τέτοια προβλήματα. Πρέπει να αλλάξει ο νόμος περί ευθύνης υπουργών και για να γίνει αυτό, πρέπει να αλλάξει το Σύνταγμα». 

Σκληρή μάχη στο παρασκήνιο για τον ορισμό εφέτη-ανακριτή

Από αύριο αρχίζει η συγκρότηση της επιτροπής της Βουλής που θα εξετάσει την υπόθεση - Ωστόσο μεγαλύτερο ενδιαφέρον αποκτά το ενδεχόμενο να αφαιρεθεί ο φάκελος  από την κυρία Τουλουπάκη και να συνεχιστεί η έρευνα από ειδικό εφέτη-ανακριτή, σύμφωνα με την έως τώρα παγιωμένη διαδικασία για υποθέσεις μείζονος σπουδαιότητας. Η πιθανότητα αυτή αποτελεί κόκκινη γραμμή για την κυβέρνηση.

Ανοιχτό παραμένει στο Εφετείο της Αθήνας το ζήτημα του ορισμού εφέτη-ανακριτή στην υπόθεση της Novartis, μετά την απόφαση της Βουλής να προχωρήσει σε σύσταση προανακριτικής επιτροπής, προκειμένου να διερευνηθεί η τυχόν διάπραξη των αδικημάτων της δωροδοκίας και της απιστίας από δέκα πολιτικά πρόσωπα. 

Σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, η Ολομέλεια Εφετών είναι πολύ πιθανό να συγκληθεί τις επόμενες ημέρες με θέμα τον ορισμό εφέτη-ανακριτή που θα χειριστεί τη δικογραφία της Novartis, διαδικασία που ακολουθήθηκε στο παρελθόν σε πλείστες άλλες σημαντικές υποθέσεις, όπως αυτή του Βατοπεδίου, της Χρυσής Αυγής, των ομολόγων, της Siemens, των «Πυρήνων της Φωτιάς» κ.ά. 

Αν τελικά οριστεί εφέτης-ανακριτής η υπόθεση θα φύγει από τα χέρια της εισαγγελέως Διαφθοράς Ελένης Τουλουπάκη και των επίκουρων εισαγγελέων Διαφθοράς Χρήστου Ντζούρα και Στέλιου Μανώλη και θα ανατεθεί προς διερεύνηση σε δικαστή ανώτερου βαθμού, εφέτη ή πρόεδρο Εφετών που θα επιλέξει η Ολομέλεια Εφετών. 

Ωστόσο, παρά την έως τώρα προβλεπόμενη και παγιωμένη διαδικασία ορισμού εφέτη-ανακριτή σε υποθέσεις μείζονος σπουδαιότητας, αυτή τη φορά το ενδεχόμενο φαίνεται να αποτελεί κόκκινο πανί για την κυβέρνηση. Και αυτό ενώ «η υπόθεση της Novartis αποτελεί το μεγαλύτερο σκάνδαλο από συστάσεως του ελληνικού κράτους», όπως έχει σπεύσει να προεξοφλήσει ο αναπληρωτής υπουργός Δικαιοσύνης Δημήτρης Παπαγγελόπουλος!
Το Μέγαρο Μαξίμου διά της προϊσταμένης του νομικού γραφείου του πρωθυπουργού και τέως προέδρου του Αρείου Πάγου, Βασιλικής Θάνου, μόλις έγινε γνωστό ότι είναι σχεδόν ώριμες οι συνθήκες για τη σύγκληση της Ολομέλειας, έσπευσε να χαρακτηρίσει τη λήψη μιας τέτοιας απόφασης, δηλαδή τον ορισμό εφέτη-ανακριτή, «παράνομη». 

Και είναι «παράνομη» μια τέτοια απόφαση διότι, σύμφωνα με την κυρία Θάνου, «οι ανακριτές διαφθοράς, όπως και οι εισαγγελείς διαφθοράς είναι αποκλειστικής αρμοδιότητας για τη διερεύνηση των εγκλημάτων κατά της διαφθοράς σύμφωνα με τον νόμο 4022/2011», ενώ το «άρθρο 29 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας για την ανάθεση της ανάκρισης σε εφέτη- ανακριτή δεν εφαρμόζεται στα εγκλήματα διαφθοράς».

Εκ διαμέτρου αντίθετη είναι, ωστόσο, η άποψη δικαστών και εισαγγελέων όπως διατυπώθηκε σε αυστηρή ανακοίνωση που εξέδωσε η Ενωσή τους (ΕΔΕ) απαντώντας στην κυρία Θάνου. 
Ξεκάθαρα και χωρίς περιστροφές τα μέλη της ΕΔΕ, αφού τονίζουν ότι η λήψη της απόφασης για ορισμό εφέτη-ανακριτή ανήκει αποκλειστικά στην αρμοδιότητα των δικαστών του Εφετείου της Αθήνας, κάνουν λόγο για «ανεπίτρεπτη παρέμβαση» της κυρίας Θάνου στο έργο της Δικαιοσύνης και χαρακτηρίζουν την άποψή της «νομικά εσφαλμένη». 
Οι δικαστές και εισαγγελείς θυμίζουν μάλιστα στην προϊσταμένη του νομικού γραφείου του πρωθυπουργού και πρώην συνάδελφό τους ότι και στην υπόθεση της Χρυσής Αυγής η ανάκριση αρχικά διενεργήθηκε από ανακριτή κατά της διαφθοράς, αλλά στη συνέχεια η δικογραφία ανατέθηκε σε εφέτη-ανακριτή. 

Γιατί (δεν) θέλουν εφέτη-ανακριτή 

Η ανάθεση της έρευνας για την υπόθεση της Novartis σε εφέτη-ανακριτή κρίνεται ως απολύτως αναγκαία από ολοένα περισσότερους δικαστές και εισαγγελείς λόγω μείζονος σπουδαιότητας και ενδιαφέροντος, όπως αναφέρει το άρθρο 29 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Η διαδικασία αυτή έχει εφαρμοστεί στο παρελθόν σε πολλές ανάλογης βαρύτητας υποθέσεις, με το σύνολο των εμπλεκομένων προσώπων σε αυτές να οδηγούνται στο ακροατήριο του ποινικού δικαστηρίου. Σήμερα, στο Εφετείο της Αθήνας υπηρετούν περίπου 350 πρόεδροι εφετών και εφέτες με εμπειρία από 25 έως 35 χρόνια ο καθένας. Και όπως αναφέρουν νομικοί κύκλοι μιλώντας στο «Θέμα», η μακρά αυτή θητεία τους στο δικαστικό σώμα αποτελεί δικλίδα ασφαλείας για την ορθή διερεύνηση σημαντικών υποθέσεων. «Αλλωστε για τον λόγο αυτό προβλέπεται η δυνατότητα ορισμού εφέτη-ανακριτή για τον χειρισμό κρίσιμων δικογραφιών». 
Επιπλέον, οι ίδιοι κύκλοι σημειώνουν ότι η εισαγγελέας διαφθοράς, που τοποθετήθηκε στη συγκεκριμένη θέση με απόφαση του 11μελούς Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου επί προεδρίας Θάνου στον Αρειο Πάγο, φέρει τον βαθμό του αντεισαγγελέα Εφετών. Παράλληλα, χωρίς να κρίνουν την ουσία και την πληρότητα της έρευνάς της για την υπόθεση της Novartis, υπενθυμίζουν ότι η κυρία Τουλουπάκη έχει μηνυθεί από τα πολιτικά πρόσωπα που θα ερευνηθούν από τη Βουλή. 

Πώς συγκαλείται η Ολομέλεια Εφετών 

Τρεις είναι οι δρόμοι για να συγκληθεί η Ολομέλεια Εφετών για να ορίσει εφέτη-ανακριτή, σύμφωνα με τα σχετικά άρθρα του Κώδικα Οργανισμού των Δικαστηρίων και του Ποινικού Κώδικα. Ο πρώτος τρόπος είναι τη σύγκληση της Ολομέλειας να ζητήσει ο διευθύνων το Εφετείο Αθηνών Θεόδωρος Κανελλόπουλος, ο οποίος φέρει βαθμό αρεοπαγίτη. 
Ο δεύτερος τρόπος είναι τη σύγκληση της Ολομέλειας να αιτηθεί ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Εφετών Αθηνών Αντώνης Λιόγας, ο οποίος φέρει τον βαθμό του αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου. 

Τέλος, από τον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων προβλέπεται ότι η Ολομέλεια συνέρχεται υποχρεωτικά, εφόσον έχουν συγκεντρωθεί 20 υπογραφές προέδρων Εφετών και Εφετών οι οποίοι θα ζητούν σύγκλησή της. Μέχρι στιγμής στο Εφετείο της Αθήνας έχουν συγκεντρωθεί 16 υπογραφές δικαστών (προέδρων Εφετών και εφετών) με αίτημα τη σύγκληση της Ολομέλειας - απομένουν δηλαδή άλλες τέσσερις για να κινηθεί διαδικασία. Κατά πληροφορίες, οι υπογράφοντες ζητούν σύγκληση για ορισμό εφέτη -ανακριτή λόγω μείζονος σπουδαιότητας της υπόθεσης της Novartis, αλλά και για να προστατευθεί το κύρος και η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. 

Εφόσον συγκληθεί η Ολομέλεια και αποφασιστεί ότι η υπόθεση πρέπει να ανατεθεί σε εφέτη-ανακριτή, τότε ακολουθεί ακόμη και στην ίδια συνεδρίαση ο ορισμός του δικαστή και των δύο (ή ενός) συναδέλφων του που θα τον συνδράμουν στην έρευνά του. Η ψηφοφορία για την επιλογή του εφέτη-ανακριτή είναι φανερή και γίνεται διά βοής, χωρίς δηλαδή να στηθούν κάλπες. 

FBI: Η Novartis συνέχιζε τα ίδια και το 2017

Την ώρα που ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας μιλούσε για τις πολιτικές ευθύνες των προηγούμενων κυβερνήσεων για τη Novartis, αποδεικνύεται από έγγραφο του FBI ότι ο φαρμακευτικός κολοσσός συνέχιζε τις αθέμιτες πρακτικές του ακόμα και το 2017, δύο χρόνια μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ. Τα έγγραφα που έρχονται στο φως της δημοσιότητας εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για τη στάση και τους χειρισμούς της κυβέρνησης στην υπόθεση Novartis, καθώς διαφαίνεται ότι το Μαξίμου κινήθηκε τουλάχιστον επιλεκτικά, αν όχι σκόπιμα με πολιτική ιδιοτέλεια. Το πρώτο έγγραφο που είναι από την έκθεση του FBI αφορά στις συνεχιζόμενες έως και το 2017 αθέμιτες πρακτικές της εταιρείας με επηρεασμό γιατρών, παρά τον έλεγχο που γινόταν σε βάρος της.

Η αποκάλυψη αφήνει πολιτικά εκτεθειμένη την κυβέρνηση, η οποία διατείνεται ότι έχει αντιμετωπίσει τα προβλήματα διαφθοράς στον χώρο της Υγείας. Το δεύτερο είναι η ανώνυμη καταγγελία που έφτασε στις 30 Μαρτίου του 2017 στην τότε εισαγγελέα Εφετών Ελένη Ράικου και στην οποία αναφέρονται ρητώς οι ευθύνες του κ. Κουρουμπλή για την πολιτική του φαρμάκου όταν ήταν υπουργός Υγείας το α’ εξάμηνο του 2015. Αρα, έπρεπε, λένε από την αντιπολίτευση, να παραπεμφθεί και ο κ. Κουρουμπλής στην Προανακριτική και κακώς εξαιρέθηκε.

Το τρίτο έγγραφο είναι από το ημερολόγιο του κ. Κώστα Φρουζή, που φέρεται να είναι ο άνθρωπος που έκανε τις παράνομες πληρωμές της Novartis. Σύμφωνα με αυτό, αποκαλύπτεται συνάντησή του με τον κ. Κουρουμπλή ως υπουργό Υγείας, στις 30 Μαρτίου του 2015, σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας.