Ένα μονόφυλλο, μια εκτέλεση

Η αξία ενός ιστορικού τεκμηρίου είναι έτσι και αλλιώς ανεκτίμητη. Όμως ακόμη και τα ιστορικά τεκμήρια -και τέτοιο είναι και ένα μονόφυλλο των κατακτητών για την αναγγελία μιας εκτέλεσης πατριωτών από τα όπλα του Γερμανικού Στρατού- έχουν μια τιμή που συνήθως επιβεβαιώνεται με τα «κτυπήματα» των ενδιαφερομένων στις σχετικές δημοπρασίες.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, έχουμε να κάνουμε με ένα ιστορικό τεκμήριο που αναφέρεται σε μια πράξη των κατακτητών που έχει σημαδέψει την συλλογική μνήμη. Ένα τυπωμένο μονόφυλλο (με διαστάσεις 110 x 112 mm. που φέρει τρύπες από διατρητική μηχανή στο πάνω περιθώριο) μαζικής προπαγάνδας για την αναγγελία της εκτέλεσης των 200 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Το τεκμήριο «βγαίνει» προς πώληση στην προσεχή δημοπρασία του οίκου Βέργος, στις 10 Νοεμβρίου. Η τιμή εκτίμησης, όπως διαβάζουμε στα σχετικά πληροφοριακά έγγραφα, χαμηλή: μεταξύ 250 και 350 ευρώ.

Δεν γνωρίζω αν το συγκεκριμένο τεκμήριο είναι σπάνιο ή όχι καθώς λειτούργησε στην εποχή του και ως στοιχείο μαζικής προπαγάνδας εκ μέρους των Γερμανικών Αρχών Κατοχής εναντίον του αντιστασιακού κινήματος, αλλά σε κάθε περίπτωση αποτελεί ένα ζωντανό στοιχείο της ιστορίας του τόπου και κυρίως της πρωτεύουσας τα χρόνια της Κατοχής και της Αντίστασης.

Το τι αναφέρει το μονόφυλλο το βρίσκουμε εδώ:

ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΑΙΜΑ ΠΙΠΤΕΙ ΕΠΙ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΩΝ ΣΑΣ.

Ο γερμανικός στρατός ανακοινεί:
Εις τας 27-4-44 εφόνευσαν Κομμουνισταί αντάρται κατόπιν υπούλου επιθέσεως παρά τούς Μολάους έναν Γερμανόν στρατηγόν και τρεις εκ των συνοδών του. Κατά την επίθεσιν ταύτην ετραυματίσθησαν αρκετοί Γερμανοί στρατιώται.

Ως αντίποινα απεφασίσθη:
1) Η εκτέλεσις 200 Κομμουνιστών την ημέραν της 1-5-1944.

2) Η εκτέλεσις όλων των ανδρών, οι οποίοι θα ανευρεθούν υπό των γερμανικών στρατιωτικών τμημάτων επί της οδού Μολάων - Σπάρτης, εκτός της περιοχής των χωρίων.

Ως αντίποινα διά το έγκλημα τούτο εξετέλεσαν τα ελληνικά εθελοντικά σώματα 100 Κομμουνιστάς ιδία πρωτοβουλεία.  

Ο ελληνικός λαός πρέπει επί τέλους να εννοήση, ότι δεν αρκεί απλώς να κατακρίνουν οι ορθώς σκεπτόμενοι κύκλοι τα εγκλήματα των  ανταρτών, αλλ’ ότι είναι ανάγκη διά της στάσεως των και δια της πράξεως να αντιταχθούν εις την μειονότητα των εγκληματιών ανταρτών.



Για την ιστορία έτσι όπως αυτή έχει καταγραφεί από τις πηγές έχει ως εξής: Οι αρχές κατοχής αποφασίζουν σε αντίποινα για τα γεγονότα των Μολάων να εκτελέσουν 200 κρατούμενους που παίρνουν από το στρατόπεδο στο Χαϊδάρι. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία – αν όχι όλοι- είναι παλιοί κρατούμενοι σε στρατόπεδα συγκέντρωσης (Ακροναυπλία) και εξόριστοι (Ανάφη) της μεταξικής περιόδου που παραδίδονται από τις ελληνικές αρχές ασφαλείας στα στρατεύματα κατοχής. Όλοι τους είναι κομμουνιστές – η συντριπτική τους πλειοψηφία – μέλη και στελέχη του ΚΚΕ. Οι υπόλοιποι είναι τροτσκιστές και αρχειομαρξιστές (συνολικά 12 από τους 200 εκτελεσθέντες).

Το πρωί 1η Μαΐου στο Χαϊδάρι, μετά το προσκλητήριο άρχισε η εκφώνηση του καταλόγου των μελλοθανάτων. Με τον αριθμό 71, εκφωνήθηκε το όνομα Ναπολέων Σουκατζίδης, ο οποίος επειδή γνώριζε τη γερμανική γλώσσα εκτελούσε χρέη διερμηνέα. Τότε επεμβαίνει ο διοικητής του στρατοπέδου Καρλ Φίσερ (Karl Fischer). - «Όχι εσύ! Όχι εσύ Ναπολέων!».

Η απάντησή του : «Δέχομαι, κύριε διοικητά, τη ζωή, με τον όρο πως δεν πρόκειται να την πάρω από άλλο κρατούμενο. Μόνο όταν η θέση μου μείνει κενή!».Το ίδιο συμβαίνει και με τον στρατοπεδάρχη του Χαϊδαρίου Αντώνη Βαρθολομαίο.

Τους 200 τους έβαλαν σε έξι φορτηγά αυτοκίνητα και τους οδήγησαν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Στη διαδρομή ως το Σκοπευτήριο οι μελλοθάνατοι πέταξαν μέσα από τα αυτοκίνητα σημειώματα με διευθύνσεις των δικών τους με κάποιο μήνυμα.



Στο Σκοπευτήριο τους χώρισαν σε εικοσάδες. Στην τελευταία εικοσάδα έβαλαν τον Σουκατζίδη, για να μπορέσουν να τον χρησιμοποιήσουν ως διερμηνέα. Η πρώτη εικοσάδα πήρε θέση απέναντι από τις κάννες των όπλων. Ο επικεφαλής των Γερμανών γύρισε προς τον Σουκατζίδη: Ρώτησέ τους αν έχουν τίποτα να πουν. Ο Σουκατζίδης μεταφράζει. Και τότε με μια φωνή οι μελλοθάνατοι απαντούν: Ζήτω η Ελλάδα. Ζήτω η λευτεριά!

Τώρα είναι η σειρά της δεύτερης εικοσάδας, αλλά πριν πάρουν θέση απέναντι στο εκτελεστικό απόσπασμα οι κατακτητές τούς υποχρεώνουν να φορτώσουν τους νεκρούς στα αυτοκίνητα. Η ίδια σκηνή θα επαναληφθεί αρκετές φορές, ώσπου στο τέλος δεν είχε μείνει κανείς ζωντανός από τους 200. Μόνο την τελευταία εικοσάδα την μετέφεραν οι Γερμανοί. Ήταν λίγο μετά τις 10 το πρωί.

Τα πτώματα μεταφέρθηκαν στο Γ' Νεκροταφείο. Η αναγνώριση των 200 έγινε όταν συμπληρώθηκε χρόνος για την εκταφή τους.