Η Όλγα Μπακομάρου στον Δανίκα: Το backstage 16 συνεντεύξεων με στελέχη της Αριστεράς που έγραψαν ιστορία
Η σπουδαία δημοσιογράφος αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές των συνεντεύξεων που πήρε σε 31 χρόνια από ηγετικές φυσιογνωμίες του χώρου της Αριστεράς - Μιλά για όσα της εκμυστηρεύτηκαν, τα πολιτικά τους «πιστεύω» και το αδιόρατο νήμα που τους ενώνει: τη... διάσπαση
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Το λέω από την αρχή. Η Ολγα Μπακομάρου όπως η Οριάνα Φαλάτσι στην Ιταλία. Υπόδειγμα δημοσιογραφικού ήθους η υπογραφή της. Παράδειγμα προς μίμηση τα ελληνικά της. Περίπτωση από τις μοναδικές οι συνεντεύξεις της. Εχει το χάρισμα να προσεγγίζει τον συνομιλητή της με σπάνια διακριτικότητα και ταυτόχρονα με τον τρόπο της να μετατρέπει το μικρόφωνό της σε μηχανισμό εξόρυξης προσωπικών αλλά και πολιτικών εξομολογήσεων. Ενα σπάνιο μείγμα δημοσιογραφικής προσέγγισης, όπου η κάθε συνέντευξη μετατρέπεται σε μια πρώτης τάξεως εκ βαθέων συνομιλία.
Αφορμή να την πλησιάσω και να συνομιλήσω κι εγώ μαζί της, η κυκλοφορία ενός εξαιρετικού βιβλίου από τις εκδόσεις Αρμός, στο οποίο περιλαμβάνεται ένας δημοσιογραφικός θησαυρός. Οπου 16 σπουδαία ονόματα της Αριστεράς, όλων των αποχρώσεων και των εκδοχών, συνομιλούν και ανοίγονται στο μικρόφωνό της. Από τον Μίκη Θεοδωράκη μέχρι τον Νίκο Μπελογιάννη (γιο του θρυλικού Νίκου Μπελογιάννη και της Ελλης Παππά) μέχρι τον Μανώλη Γλέζο και τον Ανδρέα Λεντάκη. Από τον Μπάμπη Δρακόπουλο, τον αμετανόητο γραμματέα του ΚΚΕ εσ. Αμετανόητος αφού δεν υποχώρησε και δεν ακολούθησε τον Λεωνίδα Κύρκο στη μετάβασή του από το κόμμα προς την ΕΑΡ. Και από την Αλέκα Παπαρήγα μέχρι τον Κώστα Κάππο, έναν από τους φρικτά βασανισμένους της συμμορίας του Γιώργου Παπαδόπουλου και των υπόλοιπων που ντρόπιασαν τη στρατιωτική στολή τους, τον όρκο τους και παραβίασαν κατάφωρα το Σύνταγμα.
Το βιβλίο με τις 16 συνεντεύξεις φέρει τον συμβολικό τίτλο «Αριστερά κάποτε...». Και το συνιστώ ανεπιφύλακτα. Ως τεκμήριο αποκάλυψης προσωπικών χαρακτήρων και πορτρέτων τόσων πασίγνωστων αγωνιστών, πολιτικών και στελεχών. Και ως πολιτικές και ιδεολογικές μαρτυρίες όλων αυτών των αριστερών, κομμουνιστικών πρωταγωνιστών.
Και όταν τη ρώτησα για το νόημα του «κάποτε», η Ολγα Μπακομάρου αναφέρθηκε στο παρελθόν. Ομως το «κάποτε» σηματοδοτεί και φωτίζει το σήμερα. Αφού διασπασμένη και τότε και τώρα η Αριστερά. Αφού και τότε και τώρα σε αδιέξοδο η Αριστερά. Ετσι τουλάχιστον τεκμαίρεται από τις τοποθετήσεις πολλών εξ αυτών. Για παράδειγμα, ο Μίκης Θεοδωράκης διαπίστωνε προφητικά: «Μεγάλη κρίση που δυστυχώς συνεχίζεται και μας μετατρέπει σε αδυνάτους, περιθωριακούς παρατηρητές, δίχως ουσιαστική δυνατότητα να παρέμβουμε όπως άλλοτε».
Για παράδειγμα, ο γιος Νίκος Μπελογιάννης για τους γονείς του, προφανώς, έλεγε: «Εδωσαν τη ζωή τους για κάτι που αποδείχτηκε απάτη». Ενώ το ΚΚΕ το θεωρούσε φορέα σκοταδισμού, κάτι σαν το Jurassic Park της πολιτικής.
Ταυτόχρονα, από άλλες προσωπικές περιπτώσεις, οι απαντήσεις και οι τοποθετήσεις συμπυκνώνονται σε μια αισιόδοξη προοπτική για έναν κόσμο καλύτερο και πιο δίκαιο. Οταν για παράδειγμα η Ολγα ρώτησε τη Μαρία Δαμανάκη (του 1989) να πει μια αξία που έχει στη ζωή της, εκείνη απάντησε: «Να μην παραιτείται κανείς, να παλεύει και να προχωρά».
Το επιμύθιο απ’ όλη αυτή τη διαδρομή με τις 16 συνομιλίες, που κράτησε μέσα της η Ολγα Μπακομάρου έπειτα από τόσα χρόνια είναι ότι: «Ολοι μου έδωσαν την εντύπωση ότι είναι ειλικρινείς σε αυτό που πιστεύουν, ότι είναι έτοιμοι να θυσιάσουν πράγματα γι’ αυτό που πιστεύουν. Πίστευαν ότι μπορεί να υπάρξει ένας καλύτερος κόσμος και αγωνίζονταν γι’ αυτό. Και αυτό που μου αρέσει στο βιβλίο είναι ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι από διαφορετικά ρεύματα της Αριστεράς εδώ είναι μαζί. Και μου φαίνεται τόσο ωραίο που είναι ο ένας δίπλα στον άλλον, ο ένας μετά τον άλλον, με ωραίες φωτογραφίες, χαμογελαστοί, πώς να το πω, ενωμένοι».
Και προσθέτω εγώ: «Ενα όνειρο τρελό, όνειρο απατηλό».
Το βιβλίο της Ολγας Μπακομάρου «Αριστερά κάποτε...»
Κλείσιμο
Σκηνή 1: «Μεγάλη κρίση που δυστυχώς συνεχίζεται»
Συναντηθήκαμε στη γνωστή γωνιά. Εφτασε δέκα λεπτά νωρίτερα λέγοντάς μου: «Πάντα πορεύομαι με το άγχος να μην καθυστερήσω, να τα κάνω όλα σωστά».
- H πρώτη σου αμειβόμενη δουλειά, δημοσιογραφική, είναι η «Γυναίκα». Και ήσουν φοιτήτρια Νομικής τότε. Τι έκανες στη «Γυναίκα»;
«Εκανα μερικές συνεντεύξεις, αλλά κυρίως είχα μια στήλη που μου έδωσε ο Ευάγγελος Τερζόπουλος. “Νέες κοπέλες” λεγόταν και απευθυνόταν σε κορίτσια 14-19 ετών. Εγραφα εκεί για μόδα, εκδηλώσεις και άλλα. Ηταν αρχές της δεκαετίας του ’70».
- Και μετά πώς βρίσκεσαι στην «Ελευθεροτυπία»;
«Εκεί πήγα πιο αργά, τέλος του ’88 με ζητήσανε».
- Αυτές οι συνεντεύξεις στο καινούριο σου βιβλίο είναι για την «Ελευθεροτυπία» ή και για άλλα έντυπα;
«Δημοσιεύτηκαν στη “Γυναίκα” και την “Ελευθεροτυπία”, εγώ σε αυτά τα δύο έντυπα εργάστηκα όλη μου τη ζωή».
- Ποια περίοδο καλύπτουν οι 16 αυτές συνεντεύξεις;
«Από το 1977 με τον Μίκη Θεοδωράκη μέχρι το 2008 με τον γιο του Νίκου Μπελογιάννη».
- Από τον Μίκη έχεις μία συνέντευξη ή πολλές;
«Εχω μία από τον καθέναν, από τον Μίκη έχω επτά συνεντεύξεις και έβαλα την πρώτη».
- Η τελευταία που σου έδωσε ήταν ένα κείμενο που σου έστειλε;
«Οχι, αυτό είναι άλλο, πέρα από τις επτά συνεντεύξεις. Είχε κάνει έναν δίσκο το 2006 ο Μίκης, την “Ερημιά”, και τον παρουσίαζε. Και είχα πάει και του ζήτησα να κάνουμε μια συνέντευξη που είχαμε καιρό να κάνουμε. Κανονίσαμε να τηλεφωνηθούμε, μου είπε ότι δεν ήθελε να μιλήσει για πολιτικά, μόνο για μουσική, αυτό τον ενδιέφερε πια. Και μου έστειλε μια επιστολή».
- Τη βλέπω εδώ στο βιβλίο: «Με αγάπη, δικός σου, Μίκης». Είσαι πολύ τυχερή που γνώρισες τόσο καλά τον Μίκη.
«Με αγαπούσε πάρα πολύ, πραγματικά. Δεν ξέρω αν ακούγεται υπεροπτικό που το λέω, αλλά οι περισσότεροι είχαν καλή σχέση μαζί μου».
- Ξέρεις γιατί; Γιατί εσύ μιλάς πολύ με το συναίσθημα.
«Πάρα πολύ, έχεις απόλυτο δίκιο. Μου έστειλε λοιπόν την επιστολή και την έχω βάλει ολόκληρη στο επίμετρο του βιβλίου. Κλείνουμε με αυτό το κομμάτι το οποίο ο ίδιος ο Μίκης χαρακτήρισε “ιστορικό”».
- Και εκεί μιλάει μόνο για τη μουσική;
«Λέει και κάποια πράγματα για την πολιτική. Στο γράμμα που μου έστειλε γράφει: “Δεν θεωρώ τίποτε άλλο σημαντικό, εκτός φυσικά από τη διεθνή κατάσταση, στην οποία όμως αναφέρομαι μόνο σε στιγμές αιχμής. Και αυτό γιατί δεν διαθέτω πλέον εφαλτήριο πάνω στο οποίο θα μπορούσα να πατήσω όπως άλλοτε. Γεννήθηκα, μεγάλωσα μέσα στην Αριστερά και με στεναχωρεί πολύ. Μεγάλη κρίση που δυστυχώς συνεχίζεται και που μας μετατρέπει σε αδυνάτους, περιθωριακούς παρατηρητές, δίχως ουσιαστική δυνατότητα να παρέμβουμε όπως άλλοτε. Τα εσωτερικά μας τα θεωρώ γραφικά και ανούσια. Γι’ αυτό και δεν με απασχολούν. Αλλωστε όλοι οι πολιτικοί ιθύνοντες έχουν το μερτικό τους στην πολιτισμική μας κρίση”».
Σκηνή 2: Αλέκα Παπαρήγα: «Χόρευα και ερωτευόμουν»
Ανατρεπτική η εικόνα για την Αλέκα Παπαρήγα. Η Ολγα κατάφερε να τη συναντήσει. Εγώ πέφτω πάνω σε τοίχο. Τέλος πάντων. Ανατρεπτική αφού η εικόνα της Αλέκας καμία σχέση με σιδηρά κυρία. Μάλιστα όταν ρωτήθηκε για τα προσωπικά της, εκείνη με χαμόγελο της είπε: «Μα φυσικά χορεύω και φυσικά ερωτευόμουν όπως κάθε κορίτσι εκείνης της νεαρής ηλικίας».
- Τα είπε όλα με αυτό. Εκτός από τον Μίκη και τον υιό Μπελογιάννη, ποιοι άλλοι είναι μέσα στους 16;
- Τόσες φορές προσπάθησα να μιλήσω με την Αλέκα Παπαρήγα, δεν τα κατάφερα. Δεν δίνει πουθενά συνέντευξη. Εσύ της πήρες. Για πες μου για την Αλέκα, είναι τρομερή περίπτωση.
«Να σου πω το πιο τρομερό: ότι δεν μου ζήτησε ερωτήσεις εκ των προτέρων. Πήγα στον Περισσό με κάποιο δέος. Δεν νομίζω να είχα ξαναπάει άλλη φορά. Θυμάμαι πολλές πόρτες, μακριούς διαδρόμους, τα πορτρέτα του Μαρξ και του Λένιν, μεγεθυσμένες φωτογραφίες από κινητοποιήσεις και συγκεντρώσεις με κόκκινες σημαίες που υψώνονται. Η Αλέκα με υποδέχτηκε πάρα πολύ γελαστή και χαρούμενη. Ούτε για σιδηρά κυρία την είδα, ούτε για δύσκολη, ούτε για τίποτα. Και της είπα: “Με ξαφνιάζει το χαμόγελό σας, διότι το πορτρέτο που δίνετε προς τα έξω είναι ενός ανθρώπου που δεν γελάει. Αναρωτιέμαι αν αυτό γίνεται σκόπιμα ή αν επειδή θέλετε να ανταποκριθείτε σε μια παλιά παράδοση και σε μια αντίληψη που έχει ο κόσμος ότι οι κομμουνιστές δεν γελάνε ή δεν πρέπει να γελάνε”».
- Και τι σου απάντησε;
«“Δεν υπάρχει τέτοια σκοπιμότητα”, μου είπε. “Τόσο στην προσωπική μου ζωή όσο και στην πολιτική διατηρώ το χαμόγελό μου, αλλά όταν πρόκειται για μια πολύ επίσημη παρουσία πολλές φορές χάνω την αυθεντικότητά μου”. Μου απάντησε σε όλα με ειλικρίνεια, και στα προσωπικά θέματα για τα οποία τη ρώτησα».
- Α, μιλήσατε και για προσωπικά;
«Εγώ χωρίς προσωπικά δεν κάνω συνέντευξη. Μου είπε για παράδειγμα ότι ασχολείται με τον εαυτό της, παρόλο που λένε ότι δεν τον προσέχει, ότι από περιοδικά ξεφυλλίζει τη “Γυναίκα” και το “Πάνθεον”, ότι είναι στο κόμμα από το πρωί μέχρι το βράδυ, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι ο λίγο ασκητικός τύπος που πιθανόν δείχνει. Της είπα κάποια στιγμή: “Μαθαίνω ότι ήσασταν ένα πολύ λεπτό και ευαίσθητο κορίτσι, ήσασταν επίσης ένα κορίτσι που χόρευε και ερωτευόταν;”. Και μου απάντησε: “Βεβαίως και χόρευα και γελούσα και ερωτευόμουν, η γενιά μου ζούσε μια πολύ φυσιολογική ζωή όταν ήμασταν μαθητές και φοιτητές”. Μου είπε ότι της έχει λείψει η απασχόληση με την επιστήμη της, έχει τελειώσει Αρχαιολογικό - Ιστορικό και αγαπάει πολύ την Ιστορία. Μικρή είχε και κλίση στη μουσική, έπαιζε κιθάρα και μαντολίνο, αλλά δεν είχε τον χρόνο να ασχοληθεί και να το αναπτύξει αυτό».
Σκηνή 3: Κάππος: «Δεν έχω καν λογαριασμό στην τράπεζα»
Ο Κώστας Κάππος, ένας από τους φρικτά, ανελέητα βασανισμένους της χούντας, ένα από τα θρυλικά ονόματα αγωνιστών του ΚΚΕ, του οποίου η προσωπική ζωή δεν απείχε καθόλου από εκείνη οποιουδήποτε αυθεντικού μάρτυρα της Χριστιανικής Ορθοδοξίας. Ο Αγιος της Ασίζης του Περισσού.
- Και ο Κώστας Κάππος; Μεγάλος αγωνιστής. Εφυγε από το ΚΚΕ όταν διαφώνησε με τη συγκυβέρνηση με τη Νέα Δημοκρατία.
«Ναι, τον Νοέμβριο του 1989 πήγα και του πήρα συνέντευξη. Οταν τον συνάντησα δεν είχε διαγραφεί από το κόμμα, αλλά είχε βγει στην παραγωγή. Τον συνάντησα στο γραφείο ενός φίλου του που πουλούσε ζωοτροφές. Και εκεί ο Κάππος εργαζόταν, ετοιμαζόταν να επιστρέψει στο επάγγελμα του λογιστή. Σκεφτόταν πού πάει το κόμμα, πού πάει ο λαός, καμιά φορά άκουγε στο κασετόφωνο των παιδιών του δημοτικά και λαϊκά τραγούδια με τον Νταλάρα, τον Χαλκιά, τον Καζαντζίδη, αυτή ήταν η ζωή του τότε. Επίσης μου είπε ότι δεν είχε τίποτα δικό του, ούτε καν λογαριασμό στην τράπεζα».
- Πάμε στη Μαρία Δαμανάκη. Πότε τη συνάντησες;
«Τον Ιούλιο του 1989. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το χαμόγελό της, ήταν ένα από τα πιο ωραία, ειλικρινή και ζεστά χαμόγελα που έχω δει σε πρόσωπο γυναίκας. Της το είπα και της ίδιας. Οτι το χαμόγελό της ήταν σαν το όριο, σαν το κλειδί του μυστικού της κόσμου. Τη ρώτησα για μια αξία που έχει στη ζωή της και μου είπε: “Να μην παραιτείται κανείς, να παλεύει και να προχωρά”. Από τα πολιτικά που συζητήσαμε, το ρεζουμέ ήταν αυτό που είπε για τον Συνασπισμό, ότι “έχουμε στόχο να αλλάξουμε την Ελλάδα”».
- Πες μου για τον Κύρκο τι εντύπωση σου έκανε όταν τον είδες.
«Τον είδα το 1986. Μου άρεσε πάρα πολύ, ένας άνθρωπος γελαστός, με χιούμορ, αυτοσαρκασμό. Είχα πάει στο σπίτι του, με τις γάτες του - τις συνεντεύξεις ήθελα να τις παίρνω στα σπίτια, ελάχιστες έχω πάρει σε γραφεία. Γιατί και ο χώρος του καθενός μού έλεγε κάτι, και γιατί μέσα στον χώρο του ο άλλος αισθάνεται αλλιώς και απελευθερώνεται».
- Απ’ ό,τι κατάλαβα από τις συνεντεύξεις που βλέπω μέσα στο βιβλίο σου, το οποίο είναι εξαιρετικό γιατί πιάνει όλο το φάσμα των αποχρώσεων της Αριστεράς, το κύριο χαρακτηριστικό τους, αυτό που τους ενώνει όλους, τι είναι; Είναι η απογοήτευση, η παραίτηση, η αναθεώρηση; Τι είναι;
«Το κοινό στοιχείο είναι ότι είναι όλοι άνθρωποι ευγενικοί. Επίσης, μου έδωσαν την εντύπωση ότι είναι ειλικρινείς σε αυτό που πιστεύουν ότι είναι έτοιμοι να θυσιάσουν πράγματα γι’ αυτό που πιστεύουν, όπως και θυσίασαν. Εκαναν αγώνες, ταλαιπωρήθηκαν, βασανίστηκαν. Και πραγματικά πίστευαν όλοι ότι μπορεί να υπάρξει ένας καλύτερος κόσμος και αγωνίζονταν γι’ αυτό. Είχαν αυτό το όνειρο. Και αυτό που μου αρέσει στο βιβλίο είναι ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι από διαφορετικά ρεύματα της Αριστεράς εδώ είναι μαζί. Επειδή υπήρχαν και έριδες, τα ξέρουμε αυτά. Και μου φαίνεται τόσο ωραίο που είναι ο ένας δίπλα στον άλλον, ο ένας μετά τον άλλον, με ωραίες φωτογραφίες, χαμογελαστοί, πώς να το πω, ενωμένοι. Και αναρωτιέμαι, και μου το λέει και ο κόσμος, τι ωραίο θα ήταν αν έμεναν ενωμένοι. Είναι τόσο δύσκολο να είναι όλοι μαζί;».
- Μα δεν είδες και τώρα με τη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ που φύγανε οι έντεκα;
«Ναι, το ερωτηματικό υπάρχει. Δεν ξέρω, αναρωτιόμαστε».
Σκηνή 4: «Η διάσπαση προκλήθηκε από την ΕΣΣΔ»
Η σειρά του Μπάμπη Δρακόπουλου, του τότε γραμματέα του αυτοαποκαλούμενου ΚΚΕ εσ. Αυτή η διαφοροποίηση με το «εσωτερικού» που πλαγίως παρέπεμπε στο «εξωτερικού» για το ΚΚΕ, δηλαδή σαν να λένε ότι ο Περισσός κατοικείται από πράκτορες της Σοβιετικής Ενωσης, ήταν εύφλεκτη ύλη για έναν εμφύλιο που διήρκεσε μέχρι τη δημιουργία του Συνασπισμού υπό την αρχηγία του Χαρίλαου Φλωράκη και του Λεωνίδα Κύρκου.
- Βλέπω ότι μίλησες στον Δρακόπουλο το 1977. Και τον ρώτησες αν συμφωνεί ότι η κατάσταση στον χώρο της Αριστεράς έχει απογοητεύσει πολύ κόσμο. Σαν να είναι σήμερα δηλαδή!
«Ναι, και απάντησε ότι “η διάσπαση στο κίνημα είναι πάντα ένα πολύ κακό πράγμα, μια μεγάλη δοκιμασία. Το ζήτημα είναι ότι η διάσπαση αυτή προκλήθηκε από τους ξένους. Κανένας από την ηγεσία του ΚΚΕ δεν θα τολμούσε να κάνει διάσπαση αν δεν είχε την ενθάρρυνση του Κ.Κ. της Σοβιετικής Ενωσης”».
- Αρα θέλει να πει ότι η Σοβιετική Ενωση τους έσπρωξε να κάνουν τη διάσπαση, ότι είναι η βασική αιτία.
«Είπε επίσης ότι ο Καραμανλής, με τον δικό του τρόπο, τον εκφράζει. Οτι είναι ένας συντηρητικός ηγέτης, ο οποίος έχει πλούσια εμπειρία πολιτικού, έχει αυτό που λέμε φλέβα, και έτσι μπορεί να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις ενός συντηρητικού κόμματος της Δεξιάς. Και του αναγνωρίζει ότι, αν ακολουθήσει μια πολιτική αρχών και όχι δημαγωγική, είναι θετικά τα βήματά του. Και για τον Παπανδρέου τον είχα ρωτήσει και μου είχε πει ότι του αναγνωρίζει κάποια θετικά πράγματα».
Σκηνή 5: «Εδωσαν τη ζωή τους για μια απάτη»
Τραγική η περίπτωση του Νίκου Μπελογιάννη, του γιου του «ανθρώπου με το γαρίφαλο». Η Ολγα μάλιστα χαρακτηρίζει τη συνάντησή τους «συγκλονιστική».
- Και καταλήγεις στον Νίκο Μπελογιάννη, τον γιο. Εμφανίζεται λίγο απογοητευμένος από την ιστορία αυτή. Σου λέει μέσα στο βιβλίο ότι οι γονείς του έδωσαν τη ζωή τους για κάτι που αποδείχτηκε απάτη. Αυτός ήταν αριστερός;
«Δεν ξέρω αν ήταν αριστερός ο Νίκος Μπελογιάννης, 15 χρόνια πριν που του πήρα συνέντευξη. Ούτε ποιος είναι ο ακριβής, ο αδιαμφισβήτητος ορισμός του “αριστερού” τότε και κάποτε και τώρα. Αυτό που μπορώ να σου πω ήταν ότι η εμπειρία της συνάντησης με τον Νίκο Μπελογιάννη ήταν συγκλονιστική. Οχι μόνο γιατί ήταν ο απόγονος, η ιδεολογική συνέχεια δύο μύθων της Αριστεράς, του Νίκου Μπελογιάννη και της Ελλης Παππά - ένας παράπλευρος μύθος, θα έλεγα, ήταν και ο ίδιος. Αλλά και γιατί ήταν ένα πρόσωπο με έντονο το στοιχείο της τραγικότητας, για μένα».
- Γιατί τραγικότητα;
«Γιατί έπρεπε να αντέξει το βάρος αυτών των δύο μύθων, που, όπως μου είπε στη συνέντευξή μας, ένιωθε ώρες-ώρες να τον συνθλίβει. Και που πριν από αυτό ήταν ένα παιδί που πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής του πίσω από τις κλειστές πόρτες μιας φυλακής, “ακούγοντας τα τρένα να περνάνε”, όπως είπε. Αυτή η εικόνα έγραψε μέσα μου από τη συνέντευξη αυτή και ζωντάνευε μπροστά μου όταν για κάποιον λόγο τον σκεφτόμουν μετά. Ακόμα και σήμερα που δεν βρίσκεται πια στη ζωή, αυτή την εικόνα έχω. “Εφυγε” το 2020, η Ελλη είχε φύγει 11 χρόνια πριν, αφήνοντάς τον μόνο και πάλι».
- Και η συνέντευξη με την ίδια την Ελλη Παππά;
«Η συνέντευξη ήταν συγκλονιστική, όπως και αυτή με τον γιο της. Μου είπε ότι λυπάται που δεν τη σκότωσαν κι εκείνη, ήθελε να πεθάνει μαζί με τον Μπελογιάννη. Ηθελε να πεθάνει μαζί του. Οταν τη ρώτησα επίσης αν τον σκέφτεται συχνά, μου είπε: “Κάθε ώρα, κάθε στιγμή, τον σκέφτομαι. Είναι δίπλα μου και μου λέει τι να κάνω”». Ολη η συνέντευξη αυτής της γυναίκας είναι συγκλονιστική. Τη ρώτησα για το πώς βλέπει την πολιτική σκηνή συνολικά εκείνη τη στιγμή και είπε: “Σαν να είμαι στη θάλασσα και να έχει τσούχτρες. Αυτό το γλοιώδες πράγμα που σε τσιμπάει ξαφνικά και δεν ξέρεις από πού σου ’ρχεται”».
- Κάτι άλλο που σου έκανε εντύπωση από αυτές τις συνομιλίες που είχες;
«Οι άνθρωποι αυτοί της Αριστεράς έχουν όλοι ένα χιούμορ, κι ας υπάρχει μια αντίθετη εντύπωση - γι’ αυτούς του ΚΚΕ περισσότερο. Θυμάμαι, ας πούμε, τον Μήτσο Κωστόπουλο».
- Α, για πες μου για τον Μήτσο.
«Εμοιαζε πάρα πολύ με τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο. Και του το ’πα και μου απάντησε ότι του το λένε πάρα πολλοί. Μάλιστα είπε ότι είχε ρωτήσει και ο ίδιος τη μάνα του αν είχε πάει Αμερική, αλλά εκείνη τον διαβεβαίωσε ότι δεν είχε πάει ποτέ της, ούτε ήξερε πού έπεφτε η Αμερική. Είχε χιούμορ. Και ο Κύρκος, και ο Δρακόπουλος, όλοι».
Επίλογος: «Το ΚΚΕ είναι το Jurassic Park της πολιτικής»
Καθώς η Ολγα σηκώθηκε να φύγει, πρόλαβα να επαναφέρω στο τραπέζι το όνομα του Νίκου Μπελογιάννη.
- Τον ρωτάς αν το τοπίο σήμερα της Αριστεράς είναι φωτεινότερο. Και τι απαντάει;
«“Σίγουρα. Καθετί που δίνει χαμηλότερα το ΚΚΕ, το οποίο θεωρώ Jurassic Park της πολιτικής και βασικό φορέα σκοταδισμού, και ψηλότερα την Ανανεωτική Ριζοσπαστική Αριστερά, είναι φωτεινότερο. Το πρόβλημα είναι αν ο ΣΥΝ μπορεί να αφομοιώσει αυτή την ξαφνική εισροή κόσμου”».
Και εγώ της λέω: «Αν μας βλέπει από εκεί ψηλά τότε θα τον έχει πιάσει μελαγχολία βαθιά. Οχι μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αφομοίωσε αυτή την “ξαφνική εισροή κόσμου”, αλλά και από πάνω τα ηγετικά στελέχη του έκαναν ό,τι μπορούσαν για να τους διώξουν»!
Περασμένα αγωνιστικά μεγαλεία και διηγώντας τα να βάζουν οι επίγονοι μυαλό!
