Τσερνόμπιλ 28 χρόνια μετά: Οι συνέπειες είναι ακόμα καταστροφικές

Σχεδόν 30 χρόνια πριν, η προσοχή του κόσμου ήταν στραμμένη εξ’ ολοκλήρου στο Τσερνόμπιλ. Ο κόσμος έχει προχωρήσει από το 1986 αλλά στην περιοχή της πυρηνικής καταστροφής τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει πολύ. Ο λόγος για το Κόκκινο Δάσος του Τσερνόμπιλ.

Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε μόλις τον περασμένο μήνα στην επιθεώρηση «Oecologia» δείχνει ότι ο φυσικός κύκλος αποσύνθεσης της οργανικής ύλης γύρω από το Τσερνόμπιλ έχει διαταραχθεί. Εξαρτάται φυσικά σε μεγάλο βαθμό από τις μικροβιακές κοινότητες οι οποίες όμως έχουν μειωθεί σημαντικά στις μολυσμένες με ραδιενέργεια ζώνες. Κι αυτό είναι πολύ επικίνδυνο.
 
Οι Τιμ Μουσέ (Πανεπιστήμιο Νότιας Καρολίνας) και Άντερς Μέλερ έχουν πραγματοποιήσει έρευνες σε διάφορες περιοχές που έχουν μολυνθεί από ραδιενέργεια, μεταξύ των οποίων και η Φουκουσίμα της Ιαπωνίας. Κυρίως όμως έχουν αφιερωθεί στο Red Forest (Κόκκινο Δάσος), την περίφημη δασώδη περιοχή γύρω από το Τσερνόμπιλ.
 
Κατά τη διάρκεια των χρόνιων ερευνών τους παρατήρησαν μεταξύ άλλων ότι οι κορμοί των δέντρων φαίνονται αμετάβλητοι μετά από τρεις περίπου δεκαετίες. Προκειμένου να βρουν τι συμβαίνει ή μάλλον τι δεν συμβαίνει οι ερευνητές μάζεψαν φύλλα από άλλα δάση και τα μετάφεραν στο Κόκκινο Δάσος.
 
Μετά από εννέα μήνες τα φύλλα είχαν αποσυντεθεί περίπου 40% λιγότερο από τα φύλλα στα φυσιολογικά δάση. Αυτό οφείλεται στην εξόντωση των μικροοργανισμών. Όπως σημειώνουν οι ερευνητές είναι ήδη γνωστό ότι η ακτινοβολία έχει επιβλαβείς συνέπειες για τους μικροοργανισμούς. Πρόσφατη μελέτη απέδειξε ότι η χρήση ακτινοβολίας μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές σε ασθενείς καθώς εξαφανίζει χρήσιμα για τον οργανισμό βακτήρια.

Ο Mousseau εκφράζει την ανησυχία του για το γεγονός ότι το ίδιο πράγμα συμβαίνει στο δάσος του Τσερνόμπιλ τονίζοντας ότι τα επόμενα χρόνια θα μπορούσε να εκδηλωθεί μια καταστροφική πυρκαγιά στο σημείο. «Σε περίπτωση δασικής πυρκαγιάς τα 28 ετών αδιάσπαστα φύλλα θα λειτουργήσουν ως καύσιμα. Η δε συσσωρευμένη πυρηνική ακτινοβολία θα μπορούσε να μεταφερθεί μέσω του καπνού σε κατοικημένες περιοχές» τονίζει ο ερευνητής.
 
«Γνωρίζουμε ήδη για τις μεταλλάξεις φυτών και εντόμων και τη μείωση του προσδόκιμου ζωής των πτηνών στη ζώνη του Τσερνόμπιλ αλλά η είδηση αυτή είναι ακόμη πιο ανησυχητική» δήλωσε ο Paul Gunter, της οργάνωσης Beyond Nuclear που αντιτίθεται στη χρήση της πυρηνικής ενέργειας και των πυρηνικών όπλων. «Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της απώλειας της απαραίτητης μικροβιακής κοινότητας θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια άνευ προηγουμένου οικολογική καταστροφή. Τα αδιάσπαστα φύλλα είναι η πιο άμεση συνέπεια» πρόσθεσε. 



Η προστετευτική σαρκοφάγος που σκεπάζει την ακτινοβολούσα καρδιά του κατεστραμμένου αντιδραστήρα του Τσερνομπίλ χτίστηκε βιαστικά μέσα σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα επτά μηνών λόγω της επείγουσας κατάστασης, με αποτέλεσμα να μην αντέχει πάνω από δέκα περίπου χρόνια. Η κατασκευή αυτή δεν προβλέπει ούτε πιθανή σεισμική δόνηση ούτε και την παρουσία ανεμοστροβίλων. Εχει ήδη διαπιστωθεί και μετρηθεί διαρροή ραδιενεργών στοιχείων, όπως π.χ. ραδιενεργό καίσιο που διαφεύγει προς την ατμόσφαιρα από τις ρωγμές της σαρκοφάγου. Μέσα από τις ίδιες αυτές ρωγμές εισέρχεται το νερό της βροχής, γίνεται ραδιενεργό με τιμές 40 εκατ. Bequerel ανά λίτρο και σήμερα, παρ' όλη την άντληση, καταλαμβάνει έναν συνολικό όγκο 3.000 κυβικών μέτρων μέσα στη σαρκοφάγο. Η παρουσία αυτή του νερού θα μπορούσε να ευνοήσει και να προκαλέσει πυρηνικές σχάσεις στο άκαυτο ακόμη ουράνιο της καρδιάς του αντιδραστήρα, παρ' όλες τις ενέσεις με χημικά για να αποτραπεί κάτι τέτοιο. Το γεγονός ότι κατά καιρούς έχουν διαπιστωθεί αυξήσεις μικρής διάρκειας νετρονίων εσωτερικά της σαρκοφάγου καθιστά πιθανότερο ένα τέτοιο ατύχημα. Ο κίνδυνος κατάρρευσης από τη διάβρωση των θεμελίων της σαρκοφάγου είναι ορατός και κάθε χρόνος που περνάει αυξάνει την πιθανότητα μιας δεύτερης καταστροφής.



Ενας άλλος κίνδυνος ραδιενεργού μόλυνσης του περιβάλλοντος κρύβεται πίσω από την πρόχειρη κατασκευή του υπόγειου φράγματος μήκους 3,5 χιλιομέτρων και βάθους 35 μέτρων γύρω από τα θεμέλια του αντιδραστήρα όπου υπάρχουν υπόγεια νερά. Η στάθμη του νερού αυτού πολύ εύκολα μπορεί να φθάσει κοντά στην επιφάνεια της γύρω περιοχής όπου είναι θαμμένοι χιλιάδες τόνοι ραδιενεργών από την απολύμανση του 1986. Ετσι μπορεί να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός ραδιενεργού «ξεπλύματος» που θα καλύψει μεγάλες επιφάνειες με φόβο τα ραδιενεργά αυτά απόνερα να χυθούν στον ποταμό Pripryat. Ενας δεύτερος μηχανισμός διασποράς ραδιενεργών στοιχείων στο περιβάλλον, που αναφέρει η σχετική έκθεση, είναι η πιθανή μεταφορά τους από τις ρωγμές της σαρκοφάγου από πουλιά και έντομα ακόμη.

Ολες οι σκέψεις αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος ώστε να ελαχιστοποιήσουμε τις πιθανότητες ενός δεύτερου Τσερνομπίλ σκοντάφτουν στα τεράστια κονδύλια που απαιτούνται και που φυσικά δεν διαθέτει η Ουκρανία, και κάθε χρόνος που περνάει αυξάνει τις ευχές όλων να μην επέλθει το μοιραίο. Η σκέψη να προστεθεί μια δεύτερη πάνω στην πρώτη βάρους 300.000 τόνων σαρκοφάγο είναι σχεδόν απαγορευτική, γιατί δεν θα αντέξουν τα ήδη τραυματισμένα θεμέλια της πρώτης στο πρόσθετο βάρος.



Επιπλέον, λόγω του σοβαρού κατασκευαστικού λάθους να έχει στηριχθεί η σαρκοφάγος κατά ένα μέρος στον εν λειτουργία τρίτο αντιδραστήρα του Τσερνομπίλ, μια κατάρρευσή της θα παρέσυρε και αυτόν τον αντιδραστήρα με αποτέλεσμα την καταστροφή του θόλου του και την απελευθέρωση ραδιενεργών στοιχείων από την καρδιά του. Η κατασκευή μιας νέας που θα περιβάλλει την παλαιά σαρκοφάγο απαιτεί τεράστια ποσά στα οποία καμία χώρα δεν προτίθεται να συνεισφέρει. Ο ουκρανός υπουργός Πυρηνικής Ασφαλείας Yuri Kostenko ισχυρίζεται ότι για μια νέα και ασφαλέστερη σαρκοφάγο απαιτούνται κονδύλιο ύψους μερικών δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων και διάρκεια 50 ετών. Το αποτέλεσμα είναι σήμερα να διαφεύγουν στην ατμόσφαιρα ραδιενεργά στοιχεία σαν μια πυρηνική καμινάδα και να μολύνεται η ατμόσφαιρα αργά αλλά σταθερά για πολλές εκατοντάδες χρόνια...