Το λεξικό των φρούτων!

Ο Νίκος Σαραντάκος, που έχει στο ενεργητικό του μια σειρά από μελέτες για την ιστορία των λέξεων, καταπιάνεται στο καινούργιο του βιβλίο με τα ονόματα των οπωροφόρων και μας καλεί σ’ ένα μακρύ ταξίδι, που ξεκινάει από την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα και φτάνει μέχρι τα νεώτερα χρόνια, σε μια περιπλάνηση η οποία παίρνει ως αφετηρία της τη λεκάνη της Μεσογείου για να καταλήξει στην Κίνα και την Ιαπωνία. Το βιβλίο του Σαραντάκου τιτλοφορείται «Οπωροφόρες λέξεις. Η χυμώδης ιστορία των καρπών και των ονομάτων τους» (εκδόσεις Κλειδάριθμος) και μιλάει για μυρωδιές, εικόνες και γεύσεις που επισκέπτονται τακτικά το τραπέζι μας.

Μήλα, αχλάδια, ρόδια, κυδώνια, μούρα, βατόμουρα, αλλά και καρύδια, βελανίδια, φιστίκια και χουρμάδες, όλα τα φρούτα και οι ξηροί καρποί φιλοξενούνται στο νέο βιβλίο του Νίκου Σαραντάκου «Οπωροφόρες λέξεις. Η χυμώδης ιστορία των καρπών και των ονομάτων τους» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος. Ο συγγραφέας, έχοντας στο ενεργητικό του μια σειρά από μελέτες για την ιστορία των λέξεων, καταπιάνεται στο καινούργιο του βιβλίο με τα ονόματα των οπωροφόρων και επιχειρεί να απαντήσει σε ερωτήματα όπως: πότε άρχισαν οι λέξεις αυτές να χρησιμοποιούνται στα ελληνικά και κάτω από ποιες ακριβώς περιστάσεις, από ποιες γλώσσες προήλθαν αν δεν γεννήθηκαν στους κόλπους της ελληνικής γλώσσας, σε ποιες γλώσσες μεταφυτεύτηκαν αν δεν έμειναν εντός των συνόρων του ελληνικού λεξιλογίου.

Για το σκοπό αυτό, ανατρέχει σε πλήθος πηγές: σε λεξικά, σε ιστορικά εγχειρίδια, σε λαογραφικές έρευνες, αλλά και σε λογοτεχνικά κείμενα, σύγχρονα και παλαιότερα. Η ιστορία των ονομάτων για τον Νίκο Σαραντάκο ταυτίζεται με την ιστορία των ανθρώπων και του τρόπου της ζωής τους σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Διαβάζουμε για παράδειγμα για το «ελληνικό μαύρο χρυσάφι», που δεν είναι άλλο από τη σταφίδα η οποία μετά τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας ήταν το μόνο αξιόλογο εξαγώγιμο προϊόν του νεαρού ελληνικού κράτους, ή για τα πορτοκάλια, που υπήρξαν για πολλά χρόνια είδος πολυτελείας στην Ευρώπη, ένα «πανάκριβο δώρο άξιο για βασιλόπουλα και αρχοντόπουλα». Και διαβάζουμε ακόμα για το κεράσι που ήρθε από τη Μικρά Ασία, για το δαμάσκηνο που ήρθε από τη Συρία ή για το ροδάκινο που ήρθε από την Περσία. Γιατί οι λέξεις, όπως και οι καρποί ή τα φρούτα, δεν υφίστανται φυλετικούς ή εθνικούς περιορισμούς: περνούν ελεύθερα από τη μια γλώσσα στην άλλη, διασχίζουν ηπείρους και διαπλέουν θάλασσες μαζί με όλα εκείνα τα οποία ονοματίζουν, για να σβήσουν σιγά-σιγά τα ίχνη της ιστορικής τους διαδρομής και να μας αφήσουν με την εντύπωση πως βρίσκονταν ανέκαθεν εκεί όπου τις πρωτοσυναντήσαμε. Ο Σαραντάκος, ωστόσο, σπεύδει να μας υπενθυμίσει πως τίποτε δεν είναι αυτονόητο και ξεδιπλώνει με κέφι και χιούμορ μια λεξιλογική περιπέτεια πολλών αιώνων.

Πηγή: Αθηναϊκό Πρακτορείο