Ο Χότζας και ο Αϊνστάιν

Και μόνο ο τίτλος του νέου βιβλίου του Λευτέρη Ζούρου- ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών- προκαλεί το ενδιαφέρον. «Όταν ο Χότζας συνάντησε τον Αϊστάιν. Δοκίμια πάνω στην τέχνη της κοινής λογικής», κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Σε ένα ενημερωτικό σημείωμα διαβάζουμε: «Είναι γνωστή η ρήση του Αϊνστάιν: “Μόνο δύο πράγματα είναι άπειρα: το σύμπαν και η ανθρώπινη βλακεία, και ως προς το σύμπαν διατηρώ κάποιες αμφιβολίες”. Ο Τσιπόλλα επίσης διατύπωσε τους περίφημους πέντε νόμους για την ηλιθιότητα. Αστειεύονταν και οι δύο. Άλλωστε, δεν αναφέρονταν σε κάποια μορφή αδυναμίας για ορθή νόηση, αλλά στο πόσο επιρρεπείς είμαστε στο να ολισθαίνουμε από το λογικό στο παράλογο. Κάθε πράξη μας έχει κάποιο αίτιο. Απαιτεί όμως και κάποια δικαιολόγηση. Εκείνο που μετρά είναι η διαφορά μεταξύ δικαιολόγησης και αιτιολόγησης. Όταν η διαφορά είναι θετική, η πράξη μας είναι λογική· όταν είναι αρνητική, η πράξη μας είναι παράλογη.

Το βιβλίο στηρίζεται σ’ αυτόν τον κάπως αυθαίρετο ορισμό. Μια απόρροια του ορισμού είναι ότι όλοι μας είμαστε πότε λογικοί και πότε παράλογοι, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο. Άλλη απόρροια του ορισμού είναι ότι κάτι μπορούμε να κάνουμε σχετικά με την πορεία μας πάνω στη λεπτή γραμμή που ενώνει τη λογική με τον παραλογισμό. Αυτός είναι λοιπόν και ο σκοπός του βιβλίου. Παρεκκλίνοντας από τη σκωπτική διάθεση του Αϊνστάιν και του Τσιπόλλα, το βιβλίο καλεί τον αναγνώστη σε μια εξερεύνηση των ολισθημάτων της λογικής, και επιχειρεί να τον εφοδιάσει με απλά εργαλεία για την αποφυγή τους».

Ο Λευτέρης Ζούρος έλαβε διδακτορικά διπλώματα από την Ανωτάτη Γεωπονική Σχολή Αθηνών (σήμερα Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) και το Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Διετέλεσε καθηγητής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Dalhousie του Καναδά (στην τιμητική έδρα George Campbell) και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και ως ερευνητής ή προσκεκλημένος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Groningen της Ολλανδίας, το Αυτοκρατορικό Πανεπιστήμιο Kyushu της Ιαπωνίας, το Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης και το Πανεπιστήμιο της Ancona. Διετέλεσε επίσης Διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας Κρήτης. Υπήρξε μέλος της Εκδοτικής Επιτροπής των περιοδικών Evolution, Molecular Biology and Evolution και Marine Genomics. Έχει τιμηθεί με το βραβείο εξαίρετης πανεπιστημιακής διδασκαλίας «Στέλιος Πηχωρίδης» του Πανεπιστημίου Κρήτης. Είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του «Ας συμφιλιωθούμε με τον Δαρβίνο» (2009) και «Σε αναζήτηση σκοπού σ’ έναν κόσμο χωρίς σκοπό» (2014, 2018).

Διαβάστε μερικές σελίδες από το τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου.