Μεσημέρι μπροστά στις ιστορικές εγκαταστάσεις του πρώτου μεγάλου εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, του Ατμοηλεκτρικού Σταθμού Νέου Φαλήρου που κτίστηκε το 1902. Αφορμή για την επίσκεψή μου στάθηκε η ολοκλήρωση της αναδρομικής έκθεσης «Βιομηχανική Κληρονομιά στην Ελλάδα» και της αφιερωματικής έκθεσης «Η ΔΕΗ και η ιστορία της». Όμως, το bonus της υπόθεσης ήταν η ξενάγηση στο ιστορικό κτίριο της ΔΕΗ, από τη Μαρία Μαυροειδή, Ιστορικό-Βιομηχανική Αρχαιολόγο του Τομέα Αρχείων/ΔΑΠΝΟ και την Ιστορικό και Επιστημονική Συνεργάτιδα του Τομέα Αρχείων/ΔΑΠΝΟ, Γεωργία Πανσεληνά. H κα Μαυροειδή μαζί με την κα Πανσεληνά έχει την επιστημονική επιμέλεια της έκθεσης «Η ΔΕΗ και η ιστορία της», ενώ με τον Νίκο Μπελαβίλα, αναπληρωτή καθηγητή ΕΜΠ και πρόεδρο του TICCIH, έχει την επιστημονική επιμέλεια της έκθεσης «Βιομηχανική Κληρονομιά στην Ελλάδα».
O ατμοηλεκτρικός σταθμός είναι ο πρώτος σύγχρονος, για την εποχή του, στη χώρα μας. Τέθηκε σε λειτουργία το 1903 προκειμένου να καλύψει την ηλεκτροδότηση του σιδηροδρόμου, βιομηχανικών μονάδων και τον ηλεκτροφωτισμό της πρωτεύουσας. Ο Ατμοηλεκτρικός Σταθμός Νέου Φαλήρου συγκαταλέγεται στα πρώτα βιομηχανικά συγκροτήματα της Αθήνας που κηρύσσονται διατηρητέα και στόχος της ΔΕΗ είναι η πλήρης αποκατάστασή του και η λειτουργία του ως μουσείο και εκθεσιακό χώρο.
Αρχικά μπήκα στο διπλανό, αναπαλαιωμένο και μικρότερο κτίριο όπου περιηγήθηκα στην πραγματικά πολύ προσεγμένη και ενδιαφέρουσα έκθεση και στην οποία είδα μοναδικά φωτογραφικά ντοκουμέντα από τη «χρυσή» εποχή των εγκαταστάσεων, λεπτομερείς χρονολογικούς πίνακες, εργαλεία και άλλα αντικείμενα. Απέναντι, το -κλειστό για τους επισκέπτες- τεράστιο βασικό κτήριο του Σταθμού, στο οποίο μπήκαμε με ιδιαίτερη προσοχή, μοιάζει με παράθυρο που έχει θέα μια άλλη εποχή.
Μηχανές, σωληνώσεις, κλίβανοι, πίνακες ελέγχου, βρίσκονται παντού, ανάμεσα σε μισογκρεμισμένους τοίχους και χορταριασμένα πατώματα, ενώ από πάνω η στέγη των εγκαταστάσεων λείπει αφήνοντας το φως του μεσημεριού να πέφτει σε κάθε σημείο του εσωτερικού μετατρέποντάς τον σε μια αχανή βιομηχανική και άκρως θεατρική σκηνογραφία. Μπορεί κανείς μόνο να φανταστεί αυτόν τον χώρο γεμάτο με εργάτες που τους σκεπάζει ο θόρυβος των γεννητριών και οι οποίες, φυσικά, σήμερα αποτελούν μουσειακά κομμάτια. Επάνω τους διακρίνω μεταλλικές πλάκες με την επωνυμία της κατασκευαστικής εταιρείας και τις χρονολογίες κατασκευής.
Ανεβαίνουμε σε σκουριασμένες σκάλες που οδηγούν σε διάφορα επίπεδα, ενώ από την πλευρά που βρίσκεται δίπλα στον Κηφισσό διακρίνονται χωμένες ανάμεσα στην άγρια βλάστηση, που προσπαθεί να σκεπάσει το παρελθόν, σωληνώσεις από τις εγκαταστάσεις οι οποίες καταλήγουν στο ποτάμι. Από ένα μεγάλο παράθυρο και σε πολύ μικρή απόσταση από τη βορινή πρόσοψη του κτιρίου βλέπω καθαρά και τη γραμμή του ΗΣΑΠ που περνάει δίπλα από τον Σταθμό.
Παρά όμως τη χαρακτηριστική σιωπή που διακοπτόνταν μόνο από τους ήχους των βημάτων μας επάνω στις διαλυμμένες λαμαρίνες και ενός επαναλαμβανόμενου «πρόσεχε πού πατάς» από τις εκλεκτές συνοδούς μου, σε όλη τη διάρκεια αυτής της ιδιαίτερης βόλτας το μυαλό μου συγκλονιζόταν από τις δονήσεις της ιστορίας. «Μπορείς τώρα να καταλάβεις γιατί θέλουμε τόσο πολύ να αποκατασταθεί αυτό το κτίριο», μου είπε σε μια στιγμή η κα Πανσεληνά βλέποντας ότι είχα σιωπήσει βυθισμένος σε σκέψεις.
Δίπλα της η κα Μαυροειδή, η οποία μου εξηγούσε τα πάντα για κάθε μηχάνημα και γωνιά που προσπερνούσαμε σταμάτησε και συμπλήρωσε ότι, όταν αυτό που ονειρεύονται γίνει πραγματικότητα, θα αποτελέσει ένα τεράστιας σημασίας έργο για την ιστορία της ΔΕΗ αλλά και γενικότερα για τη βιομηχανική κληρονομιά της Ελλάδας. Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο και γι’ αυτό παραθέτω τις φωτογραφίες που τράβηξα. Ήταν ένα μικρό, ανέλπιστο ταξίδι και τις ευχαριστώ πολύ που με πήραν μαζί τους, ευχόμενη να δω μια μέρα το ιστορικό κτίριο όπως το φαντάζονται και όπως του αξίζει.
