Χρ. Ι. Στεφανάδης

Ο βασιλιάς της Κρήτης Μίνωας, ανέθεσε στον Δαίδαλο, τον καλύτερο αρχιτέκτονα της εποχής του, να φτιάξει τον λαβύρινθο, όπου οι εχθροί του θα αντιμετώπιζαν τον Μινώταυρο. Μετά την κατασκευή του λαβυρίνθου, ο βασιλιάς κράτησε αιχμάλωτο τον Δαίδαλο και τον γιο του Ίκαρο για να μην διαρρεύσει το μυστικό της κατασκευής. Ο πολυμήχανος Δαίδαλος όμως, προκειμένου να απελευθερώσει τουλάχιστο τον γιό του, του έφτιαξε φτερά για να πετάξει προς την ελευθερία.

Παράλληλα όμως, τον συμβούλευσε να μην πετάξει σε μεγάλο ύψος για να μην λιώσει ο Ήλιος τα κέρινα φτερά. Ο Ίκαρος, όμως ,με αλαζονεία και υπερβολική αυτοπεποίθηση, πέταξε ψηλά προς τον Ήλιο, έλιωσαν τα φτερά και έπεσε στην θάλασσα, στο Ικάριο πέλαγος, και πνίγηκε…

Από “Σύνδρομο του Ικάρου”, περιγράφεται στην την ψυχολογία, ότι πάσχουν άτομα, που λόγω υπερβολικής αυτοπεποίθησης και ναρκισσισμού, καταλήγουν να μην πετυχαίνουν τους στόχους τους.

Βέβαια η αυτοπεποίθηση ενός ατόμου, είναι βασική προϋπόθεση επιτυχίας σε κάθε επιδίωξη. Εάν όμως η αυτοπεποίθηση δεν συμβαδίζει με τις αντικειμενικές ικανότητες του, τότε μπορεί να οδηγήσει στο “Σύνδρομο του Ίκαρου”, δηλαδή την αστοχία και την κατάρρευση.

Τα άτομα με το Σύνδρομο αυτό, χαρακτηρίζονται συχνά από αλαζονεία. Επιπλέον, είναι πεπεισμένοι, ότι είναι μοναδικοί και ότι οι δυνατότητές τους δεν μπορούν να συγκριθούν με τις ικανότητες κάποιου άλλου. Παράλληλα, επιδεικνύουν υπερβολική υποταγή στους ανωτέρους τους στην ιεραρχική κλίμακα. Αυτό το κάνουν γιατί το θεωρούν απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτύχουν μια υψηλή κοινωνική ή οικονομική θέση.

Κατά βάθος, αυτοί οι άνθρωποι βιώνουν έντονα συναισθήματα ανικανότητας, με χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης και συχνά, παρουσιάζουν απρόβλεπτες και ασταθείς συμπεριφορές.

Το Σύνδρομο εμφανίζεται συνήθως από την παιδική ηλικία . Ως παιδιά υποτιμούνται ή αποδοκιμάζονται από τους γονείς τους. Αυτή η κατάσταση οδηγεί σε συνεχή αναζήτηση αυτοεπιβεβαίωσης.

Ως ενήλικες, δεν εκτιμούν τους συναδέλφους τους ή τους ανθρώπους σε χαμηλότερες θέσεις, επαγγελματικά και κοινωνικά. Οι σχέσεις που δημιουργούν με τους άλλους, είναι μόνο για πρακτικούς και ιδιοτελείς σκοπούς. Δηλαδή για αυτούς, κάθε άτομο του στενού η ευρέως περιβάλλοντός τους, θα πρέπει να λειτουργεί μόνο για την επίτευξη των στόχων τους.

Και ενώ στην ευρύτερη κοινωνία, όπως στον χώρο της οικονομίας, τον ακαδημαϊκό χώρο και στον χώρο της τέχνης, τα άτομα που πάσχουν από “Σύνδρομο του Ικάρου” , εκτός από την δική τους τελική αστοχία και κατάρρευση, επηρεάζουν σχετικά περιορισμένα το περιβάλλον τους, αυτό δεν ισχύει για την πολιτική. Ένα άτομο που πάσχει από το Σύνδρομο αυτό, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις τύχες όχι μόνο της χώρας του αλλά και το διεθνές περιβάλλον.

Παραδείγματα υπάρχουν πολλά τόσο από την παλαιότερη ,όσο και από την πρόσφατη πολιτική ιστορία.

Δηλαδή, αρχηγοί κρατών, υπερτιμώντας τις ικανότητές τους και εκτιμώντας στρεβλά την πραγματικότητα, δημιούργησαν μεγάλα προβλήματα ή ακόμα και καταστροφές όχι μόνο στην χώρα τους αλλά και σε διεθνή κλίμακα. Ένα παράδειγμα από τον προηγούμενο αιώνα: Ο Αδόλφος Χίτλερ, , προφανώς υπερτιμώντας κατά πολύ τις ικανότητές του, επικαλούμενος αστήρικτες επιστημονικά θεωρίες φυλετικής ανωτερότητας, κατέστρεψε όχι μόνο την χώρα του, αλλά προξένησε τεράστιες καταστροφές σε παγκόσμια κλίμακα….

Ένα άλλο πολύ επίκαιρο παράδειγμα. Ο νεοεκλεγμένος Πρόεδρος των ΗΠΑ, προβάλλοντας την αδιαμφισβήτητη ισχύ της χώρας του, πιστεύει ότι θα αλλάξει βίαια τις παγιωμένες διεθνείς ισορροπίες, που έχουν εμπεδωθεί μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο . Το ίδιο θα μπορούσε να λεχθεί και για τον Ρώσο πρόεδρο…

Ευτυχώς, μέχρι στιγμής, οι συμπεριφορές αυτές των Προέδρων των δύο υπερδυνάμεων , δεν έχουν σοβαρές διεθνείς επιπτώσεις και πιστεύω ότι θα πρυτανεύσει τελικά η σύνεση…

Στο Ελληνικό πολιτικό περιβάλλον, χαρακτηριστικό παράδειγμα, μεταξύ άλλων, είναι η αλαζονική συμπεριφορά πρώην Πρωθυπουργού, που έλεγε ότι “θα παίζομε νταούλια και θα χορεύουν οι διεθνείς αγορές στον δικό μας σκοπό”!... Το αποτέλεσμα βέβαια ήταν η οικονομική κατάρρευση της χώρας μας και τα διαδοχικά μνημόνια…

Αλλά και άλλα ανησυχητικά παραδείγματα, από νέους πολιτικούς αρχηγούς που φιλοδοξούν να παίξουν ρόλο στην κεντρική μας πολιτική σκηνή… Νέος , αντικειμενικά ταλαντούχος, πολιτικός αρχηγός μικρού πολιτικού σχηματισμού, αναφέρει ότι από μικρός, όχι μόνο ήθελε να γίνει πρωθυπουργός, αλλά… και στην πόρτα του δωματίου του είχε γράψει ”δωμάτιο Πρωθυπουργού”…

Το συμπέρασμα είναι, ότι στην πολιτική, το “Σύνδρομο του Ικάρου” μπορεί να αποβεί βλαπτικό για τους ίδιους τους πολιτικούς αλλά και το σοβαρότερο, να έχει πολύ επώδυνες συνέπειες για τον Λαό.

Και εάν οι ίδιοι οι πολιτικοί που πάσχουν από αυτό το Σύνδρομο, έχουν μειωμένη αυτογνωσία, επαφίεται στον Λαό να τους επισημάνει και να τους απομονώσει….

“Ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται”
(Κατά Λουκά Ευαγγέλιο)