Στέφανος Τζανάκης

Ο Ζελένσκι μπορεί να έγινε γνωστός ως ένας κωμικός ηθοποιός, μπορεί να πέτυχε την εκλογή του στην προεδρία της Ουκρανίας ως ο άνθρωπος που υποδυόταν έναν πρόεδρο που δεν υπήρχε, αλλά σήμερα είναι κάτι πολύ διαφορετικό και μεγαλύτερο – το σύμβολο της Δύσης, απέναντι στον ρωσικό επεκτατισμό.

Ο κωμικός είναι η απάντηση της Ουκρανίας απέναντι σε μία εισβολή που δεν έχει ξανασυμβεί στην Ευρώπη, μετά από τον β! παγκόσμιο πόλεμο. Πολλοί συγκρίνουν την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας , ή την προσπάθεια των τζιχαντιστών να ηγεμονεύσουν στην Συρία, με την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία. Δεν έχουν δίκιο.

Η σύρραξη στην Γιουγκοσλαβία ήταν ένας σύνθετος εμφύλιος, που όμοιό του δεν έχει ξαναζήσει η υφήλιος: Ένα πολυεθνικό και πολυθρησκευτικό κράτος, που κάποια στιγμή εξάντλησε τα όριά του – ένα 1821 Νο2 για κάποιους, όπως οι Αλβανοί της περιοχής. Η εμπλοκή της Δύσης ήταν αναγκαστική – προφανώς τα συμφέροντα ήταν η κινητήριος δύναμη, αλλά αυτό δεν αλλάζει την εμφύλια φύση του πολέμου. Οι σφαγές είναι επιβεβαιωμένες, η επιχείρηση εθνοκάθαρσης το ίδιο. Οι λανθασμένες επιλογές της Δύσης, ανήκουν πλέον στην ιστορία – αλλά δεν επρόκειτο για εισβολή.

Στην Ουκρανία, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά: Ένα κράτος εισβάλλει σε ένα άλλο κράτος και επιδιώκει την αλλαγή του καθεστώτος του, την καταπάτηση των συνόρων του, την εξάλειψή του, την ποδηγέτησή του. Είναι η επανάληψη του 1938 στην Αυστρία, που ξεστράτισε, επειδή η Ουκρανία δεν είναι η Αυστρία του ‘38.

Πιθανότατα, ο Πούτιν περίμενε ότι οι Ουκρανοί θα αποδέχονταν το Anschluss που τους επεφύλασσε ως μάννα εξ ουρανού, αλλά αυτό δεν συνέβη. Αντίθετα, ακόμα και η πλειοψηφία που μιλούσε ρωσικά ως το 2013, πλέον χρησιμοποιεί την ουκρανική γλώσσα.

Τι σημαίνει αυτό; Ότι ακόμα κι αν το καθεστώς Πούτιν καταφέρει να επιβληθεί σε ολόκληρη την Ουκρανία – πράγμα αρκετά πιθανό, αν σκεφτεί κανείς την διαφορά στους στρατιωτικούς συσχετισμούς – δεν πρόκειται ποτέ να καταφέρει να επιβληθεί στην χώρα αυτή, που κάποτε ήταν μέρος της Σοβιετικής Ένωσης.

Υπάρχουν αρκετοί Έλληνες που θεωρούν τον Πούτιν ως το αντίπαλο δέος του Ναπολέοντα – ως τον ηγέτη που θα αλλάξει την ροή του ποταμιού της ιστορίας και θα το οδηγήσει ανατολικά, ενώ αυτό ρέει προς τη Δύση.
Χιλιάδες συμπολίτες πιστεύουν ότι η φυσική θέση της χώρας μας είναι στο πλευρό της Ρωσίας και του Πούτιν, για διάφορους λόγους – είτε επειδή θεωρούν ότι οι ΗΠΑ ευθύνονται για όλα τα δεινά της οικουμένης, είτε επειδή πραγματικά πιστεύουν ότι η Ρωσία είναι η «συμμαχία του καλού».

Η απάντηση βρίσκεται στις ιστορίες των ανθρώπων που βρέθηκαν παγιδευμένοι στο σάλτο μορτάλε της ρωσικής ηγεσίας: πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχουν ήδη δραπετεύσει από την φρίκη που επιχειρεί να επιβάλει ο Πούτιν στην Ουκρανία, διαφημίζοντας ότι τους «απελευθερώνει» , ενώ παράλληλα «αποναζιστικοποιεί» την πατρίδα τους.

Ουδείς αμφιβάλλει ότι οι ρωσόφωνοι περνούσαν δύσκολες ημέρες πριν από την ρωσική εισβολή. Αλλά τα οκτώ χρόνια είναι πολλά για να πει κανείς ότι η Ρωσία δεν άκουγε, ή δεν γνώριζε. Άλλωστε, οι ρωσόφωνες επαρχίες ήταν αυτονομημένες εδώ και οκτώ χρόνια – και η επίκληση των βιαιοτήτων του «τάγματος του Αζόφ», μετά από τόσον καιρό, ακούγεται περισσότερο ως πρόσχημα, παρά ως πραγματικότητα.

Άλλωστε, υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα της σύγκρισης: Πριν από την εισβολή, πόσοι Ουκρανοί θα έμπαιναν στη φυλακή αν διαδήλωναν εναντίον του Ζελένσκι; Και πόσοι Ρώσοι και Ρωσίδες μπήκαν στα κάτεργα μετά από την εισβολή του Πούτιν, επειδή συμμετείχαν σε αντιπολεμικές διαδηλώσεις;