Δημήτρης Παγαδάκης

Με το πολιτικά αυτοδημιούργητο, όμως, υπάρχει αοριστία, σύγχυση, αν όχι καχυποψία, τόσο ως προς την ταπεινή αφετηρία όσο και ως προς τα περιορισμένα εφόδια εκκίνησης του. Μπλέκουν νεποτισμοί, μέντορες, μηχανισμοί κομματικών ανελκυστήρων, εξιδανικευτικοί μύθοι, αλλότρια κίνητρα,αβανταδόρικα ιδιοτελή συμφέροντα κλπ.

Ακόμη και στην πρωταθλήτρια της ατομικής ανέλιξης Αμερική, με τη σθεναρή της πίστη στην αξιοκρατία, τη προσήλωση στα ιδανικά της εργατικότητας και τη αφοσίωση στην ισότητα των ευκαιριών, η γοητεία του πολιτικά αυτοδημιούργητου είναι διάτρητη. Οπότε από κάπου μπάζει.

Άλλο πχ ο Αβραάμ Λίνκολν που γεννήθηκε σε μια ερειπωμένη αγροτική καλύβα, μεγάλωσε ορφανός και έμαθε τα πρώτα του κολλυβογράμματα από πλανόδιους ημιμαθείς δασκάλους. Κι άλλο ο Χάρι Τρούμαν, παιδί φτωχών καλλιεργητών γης, ο μόνος ίσως Αμερικανός πρόεδρος που δεν πήγε σε κολέγιο, που πούλαγε για τον επιούσιο γραβάτες στο Κάνσας Σίτι.

Εντελώς διαφορετική εκδοχή του όρου παρουσίασε ο “ταλαντούχος” Ντόναλντ Τραμπ των ιδιωτικών οικοτρoφείων και των ακριβών Ive League πανεπιστημίων που λανσαρίστηκε ως πολιτικά αυτοδημιούργητος. Με την επουσιώδη λεπτομέρεια ότι ο πατέρας του τού κληροδότησε, ως μηδαμινό ατού πριν τη πολιτική του εκκίνηση, περί το μισό δισεκατομμύριο δολάρια. .

Στην Ελλάδα, η έννοια του ντόπιου αυτοδημιούργητου συνοδεύτηκε μελωδικά για δεκαετίες από τη φωνή του Καζαντζίδη και το τραγούδι “Εγώ με την αξία μου”. Το παράδοξο είναι ότι στη σύγχρονη εποχή το ανέσυρε ο τρέχων αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης για να επενδύσει ίσως μουσικά το καταγωγικό του ίχνος ωσάν αυτό να ορίζει τη πολιτική του ταυτότητα.

Στο ξεπερασμένο στυλ των στίχων “δεν έδωσα δικαίωμα ποτέ μου σε κανένα,να πει πως αναδείχτηκα με τα φτερά τα ξένα”, διακήρυξε δημοσίως, χωρίς να τον ρωτήσει κανείς, ότι δεν μεγάλωσε στα πούπουλα, δεν είναι γόνος πλούσιας οικογένειας, δεν προέρχεται από πολιτικό τζάκι. Σεβαστό.

Σαφώς και ο ίδιος κατάφερε να αγγίξει το πολιτικό ταβάνι. Υπερψηφίστηκε για πρωθυπουργός λόγω των υποσχόμενων προσόντων του αλλά και καταψηφίστηκε για το ίδιο πόστο εξαιτίας των αλλεπάλληλων αβελτηριών του. Ωστόσο ο περιγραφόμενος από τους συντρόφους του ως ηγέτης παγκόσμιας ακτινοβολίας, απ' αυτούς που γεννιούνται κάθε 100 χρόνια, αντί να γιορτάζει την ισότητα ευκαιριών κατέφυγε σε μια μορφή καταφερτζίδικης περιαυτολογίας. Χωρίς να συντρέχει ιδιαίτερος λόγος.

Με την έπαρση του “μόνος μου τα κατάφερα”, ο ίδιος παραχώρησε το δικαίωμα να σκαλίζει κανείς την κοινωνική του προέλευση και την έναρξη της σταδιοδρομίας του. Να διερωτάται οποιοσδήποτε αν η προέρχεται από μεσοαστική ευκατάστατη οικογένεια ή από τη φτωχολογιά. Να μετράει καθένας πόσα ένσημα πρόλαβε να κολλήσει στον επαγγελματικό του βίο ως μεροκαματιάρης μηχανικός σε γιαπί ή σε τεχνικό γραφείο.

Πόσο μάλλον να εξετάζει αν η δημόσια εικόνα του είναι αυτόφωτη ή αν προέρχεται από την προνομιακή μεταχείρισή που του επιφύλαξε ο προηγούμενος επικεφαλής του κόμματος του. Ο οποίος, τον τοποθέτησε ως ευνοημένο προστατευόμενο του στον οργανωτικό εκτοξευτήρα και του χάρισε ως σε εύγλωττο, αλλά όχι και γλωσσομαθή, πρίγκιπα το δαχτυλίδι της διαδοχής του.

Το ότι ο ίδιος ο κομματικός του γκουρού μεταμελημένος αργότερα ανέφερε ότι «Και ο Χριστός έκανε μαθητή του τον Ιούδα»,δεν προκάλεσε έκπληξη. Πρόσθεσε απλώς ένα αντλημένο από τη Βίβλο στιγμιότυπο στην καρναβαλική μυθοπλασία του πολιτικά αυτοδημιούργητου.

Με το ανάστημα πάντως του πρώην πρωθυπουργού ουδείς τού αμφισβητεί την διάθεση να ανατρέχει στα εφηβικά του χρόνια. Να καυχιέται ότι μαθήτευσε στο Πολυκλαδικό Λυκείου Αμπελοκήπων. Λες και τα “παράσημα” των διεκδικήσεων, καταλήψεων και επαγρυπνήσεων από τη συμμετοχή του στο μαθητικό 12μελές αποτελούν εμβληματικό θυρεό στο πολιτικό του οικόσημο.

Προς τιμή του, βέβαια, είναι τέκνο της Δημόσιας εκπαίδευσης. Δεν τον κάνει, όμως, ξεχωριστό. Ούτε ο Σχοινάς και η Καιλή, ο Άδωνις και ο Σταικούρας, ο Λοβέρδος και ο Ανδρουλάκης, για παράδειγμα, αποφοίτησαν από το Ήτον, το Τρίνιτι ή το Λε Ροσέ. Είναι, όπως δεκάδες άλλα, τα άξια παιδιά των εγχώριων γυμνασίων, λυκείων και ΑΕΙ που τα χρηματοδοτεί η τσέπη του Έλληνα φορολογούμενου.

Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό ότι για να καλύψει και τη δημοσκοπική του ανασφάλεια χρησιμοποιεί με προσχηματικούς πολιτικούς όρους τη σύγκριση καταγωγής. Υιοθετεί τα γραφικά κλισέ του αγνού και αμόλυντου φτωχόπαιδου που αντιπαλεύει τα κακομαθημένα, άχρηστα και διεφθαρμένα πλουσιόπαιδα. Και υποδύεται επιπόλαια σαν σε ασπρόμαυρη ελληνική ταινία, Β΄ κατηγορίας των 60ς, το σπλάχνο του λαού. Πάλι καλά που δεν εκτοξεύει ατάκες από το Μπακαλόγατο

Στη πραγματικότητα σπέρνει εχθροπάθεια ενστερνίζομενος μια επινοημένη για τον εαυτό του φαντασιακή λαϊκότητα που αντιτάσσεται στον δήθεν καθεστωτικό ελιτισμό. Προβάλλει οπερετικά σαν σε μοντέρνα φαρσοκωμωδία την εικόνα ενός τύπου με τραγιάσκα της φάμπρικας που παλεύει στη πιάτσα με τα μπράτσα εναντίον μιας υποτιθέμενης ράθυμης, αργόσχολης και μοχθηρής αριστοκρατίας με ημίψηλα καπέλα. Και προσδοκά με αυτό το παρωχημένο σενάριο να κόψει εισιτήρια στη τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα.

Προφανώς, με αυτό το γκροτέσκο μύθο αντίστασης στη ταξική μεροληψία στοχεύει ευθέως το πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ως γιο πρώην πρωθυπουργού και απόφοιτο του Χάρβαρντ. Αλλά εμμέσως στο στόχαστρο θέτει και τον Ευκλείδη Τσακαλώτο,γόνο επώνυμης οικογένειας και πτυχιούχο του LSE. Η αλήθεια, δυστυχώς, είναι ότι εκθειάζει αναιτιολόγητα την περιχαράκωση στη στέρηση γνώσεων και σπουδών σε βάρος της ποιοτικής εκπαίδευσης.Επειδή επιμένει εμμονικά στο ιδεολόγημα ότι η αριστεία είναι ρετσινιά και η καριέρα χολέρα.

Αναγκαστικά, χωρίς πρόγραμμα να παρουσιάσει, οράματα για να θρέψει, στέρεες προτάσεις για να εμπνεύσει, προσφεύγει αποκαμωμένος στη πρόζα του πολιτικά αυτοδημιούργητου. Αγνοώντας ίσως ότι οι πραγματικά επιτυχημένοι σπανίως την επικαλούνται. Αποφεύγοντας, κυρίως, να δημιουργήσουν τον εκκωφαντικό θόρυβο που κάνουν συνήθως οι άδειοι τενεκέδες.