Βικτόρια Χίσλοπ: Καρτ ποστάλ από την Πελοπόννησο

«Ζήσε τη ζωή σου στο έπακρο. Ρούφα τη ως το μεδούλι» είναι το ξεσηκωτικό μότο που διαπερνά το νέο βιβλίο της Βικτόρια Χίσλοπ αλλά και όλη της τη ζωή.

Η διάσημη Βρετανίδα συγγραφέας δεν συμβιβάστηκε με κάτι λιγότερο από αυτό που ήθελε απόλυτα: να ζει τη ζωή κυριολεκτικά και το ίδιο να κάνουν και οι ασυμβίβαστοι ήρωές της που ταξιδεύουν στην άλλη άκρη του κόσμου -συνήθως την Ελλάδα-  για έναν έρωτα, ένα απωθημένο, μια ιδέα. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με το βιβλίο της «Οι Καρτ Ποστάλ», που πρόκειται να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Διόπτρα στις 26 Οκτωβρίου και αναμένεται ήδη με τεράστιο ενδιαφέρον.

Στο νέο της βιβλίο που έχει προκαλέσει σχετικό πάταγο στην Αγγλία, όπου κυκλοφόρησε πριν από λίγες ημέρες, η Χίσλοπ επιστρέφει στην αγαπημένη της χώρα -ποια άλλη;- για να αφηγηθεί την ιστορία μιας Αγγλίδας στην Πελοπόννησο και όχι μόνο: η Ελλη ζει για χρόνια στο Λονδίνο σε ένα μίζερο διαμέρισμα, κάνοντας μια δουλειά βαρετή, αγκομαχώντας με τον καιρό και τις προβλέψιμες μέρες που φέρνει η μία την άλλη. Κάποια στιγμή λαμβάνει κάποιες καρτ ποστάλ από την Ελλάδα, οι οποίες ουσιαστικά προορίζονταν προφανώς για την προηγούμενη ένοικο του διαμερίσματος, την S. Ibbotson. Διαβάζοντας τις κάρτες, το ενδιαφέρον της Ελλης αρχίζει να κεντρίζεται γι’ αυτά τα μαγικά μέρη που ξεπηδάνε μέσα από τις άτακτες λέξεις και τις μαγικές εικόνες. Αλλά εκτός από τα ονειρεμένα τοπία, αυτό που αποκαλύπτουν οι καρτ ποστάλ είναι μια μοναδική ιστορία αγάπης που καταγράφεται στα ευσύνοπτα κείμενα. Η Ελλη δεν μπορεί να αντισταθεί στον πειρασμό και παίρνει το αεροπλάνο: μια φτηνή, τυχαία πτήση είναι αρκετή για να φτάσει μια ωραία φθινοπωρινή μέρα στη χώρα μας.

Λίγο όμως πριν από την αναχώρηση φτάνει στα χέρια της το σημειωματάριο του Α., του ανώνυμου αποστολέα των καρτών, που ουσιαστικά είναι μια επιστολή αγάπης προς την άγνωστη S. Σύμφωνα με το περιεχόμενο της επιστολής, ο άντρας περίμενε την αγαπημένη του S. στην Ελλάδα, όπως είχαν συμφωνήσει, αλλά εκείνη δεν έφτασε ποτέ. Ο A. αποφάσισε έτσι να κάνει μόνος του την περιήγηση που είχαν σχεδιάσει και στο σημειωματάριό του περιγράφει τις ιστορίες που μαθαίνει από κάθε περιοχή της Πελοποννήσου όπου επισκέπτεται: η μαγική Μάνη και ο επιβλητικός περήφανος Μανιάτης που μένει στα σκαλιά της εκκλησίας αφού η υποψήφια σύζυγός του το σκάει στην Αθήνα με άλλον άντρα είναι μία μόνο από τις ιστορίες που ξεπηδάνε από τις αφηγήσεις. Η βεντέτα δεν κλείνει εκείνη τη μέρα, αλλά πολλά χρόνια μετά.

«Οταν πραγματοποιήσαμε το πρώτο ταξίδι σε ένα όμορφο και ιστορικό χωριό της Πελοποννήσου, η θάλασσα αντανακλούσε το βαθύ μπλε του ουρανού και ο ήλιος έκανε τα παλιά φθαρμένα μονοπάτια να μοιάζουν με ασημένιους ποταμούς μέσα στη βρόμα. Ηταν τέλειο», γράφει στην αρχή της εξιστόρησης του μεγάλου τους ταξιδιού που έκανε μαζί με τη συγγραφέα ο φωτογράφος Αλέξανδρος Κακολύρης. Οι ξένοι κριτικοί έγραψαν ότι αυτό το βιβλίο, πέρα από το να παρακινεί για μία ακόμη φορά τους αναγνώστες να επισκεφτούν την Πελοπόννησο, μοιάζει να έχει μια νότα μαγικού ρεαλισμού πολύ διαφορετικού από τα προηγούμενα βιβλία. Εκτός όμως από τις συναρπαστικές ιστορίες υπάρχουν πολλοί λόγοι που η Βικτόρια Χίσλοπ έχει γίνει η καλύτερη πρέσβειρα της Ελλάδας στο εξωτερικό - και μιας εικόνας για τη χώρα μας που ακόμα και εμείς έχουμε την τάση να ξεχνάμε, αλλά πάντα να ονειρευόμαστε. Το μαρτυρούν εξάλλου και οι απαντήσεις που δίνει στη συνέντευξή της στο «ΘΕΜΑ»: 

- Φαίνεται να συνδυάζετε την ταυτότητα της γυναίκας των γραμμάτων που έχει κάνει σπουδές στην Οξφόρδη και την ίδια στιγμή να συνομιλείτε ιδανικά με τους ανθρώπους του χωριού, με απλούς Ελληνες βοσκούς. Πώς τα καταφέρνετε και σε ποιον βαθμό αυτός ο κόσμος που συνδυάζει την πανεπιστημιακή παιδεία με τη φωνή των απλών ανθρώπων είναι αυτός που μεταφέρεται και στα βιβλία σας;

Δεν ξέρω αν ο τρόπος γραφής μου ήταν μια αντίδραση στις πανεπιστημιακές σπουδές μου στην Οξφόρδη. Και αυτές ήταν αλήθεια πολύ ακαδημαϊκές, πολύ λογοτεχνικές. Μελετούσαμε έναν πολύ περιορισμένο αριθμό Αγγλων συγγραφέων και ποιητών, και για να είμαι ειλικρινής δεν αποκόμισα και πολλά από εκείνα τα χρόνια. Εκμεταλλεύτηκα ωστόσο κάποιες ευκαιρίες ώστε να εντρυφήσω βαθύτερα στα γαλλικά θεατρικά έργα και σε κάποιους ποιητές της λατινικής γραμματείας που μου φάνηκαν πολύ πιο συναρπαστικοί. Γιατί για μένα το πιο σημαντικό στοιχείο της γραφής είναι η επικοινωνία - είτε μέσω μιας ιστορίας, είτε μέσω μιας ιδέας. Οι συγγραφείς που λατρεύω δεν χάνουν τους αναγνώστες τους επειδή γίνονται πιο σκοτεινοί ή δύσκολοι στην κατανόηση. Οταν γράφω, δεν γράφω για να ικανοποιήσω κάποιο συγκεκριμένο κοινό ή επειδή ακολουθώ ένα συγκεκριμένο ύφος γραφής. Απλώς τοποθετώ τις λέξεις στη σελίδα, όπως ακριβώς θα τις διάβαζα αν τις αφηγούμουν προφορικά σαν ιστορία. Ισως γι’ αυτό ακριβώς τα βιβλία μου διαβάζονται από έναν ευρύ και διαφορετικό κύκλο ανθρώπων. Η ιδέα ότι θα μπορούσα να είμαι συγγραφέας που διαβάζεται μόνο από τους φοιτητές σε μια πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη θα με γέμιζε με τρομερό αίσθημα ματαιότητας. 

- Βλέπουμε, πάντως, ότι η Ελλάδα επανέρχεται ως ιδανικό σκηνικό στα βιβλία σας. Γιατί αλήθεια πρωταγωνιστεί και πάλι στο βιβλίο σας, και μάλιστα η Πελοπόννησος, ένα υποτιμημένο μέρος μέχρι τώρα όσον αφορά στην προβολή - και όχι και τόσο «εξωτικό»;

 Την Ελλάδα στα δικά μου μάτια τη χαρακτηρίζει μια ατελεύτητη γοητεία - και γι' αυτό συνιστά μια μόνιμη πηγή έμπνευσης. Ο κόσμος, τα τοπία και η Ιστορία είναι όλα τόσο διαφορετικά από τον γενέθλιο τόπο μου, σε σημείο που να μη θεωρώ τίποτα δεδομένο. Το ταξίδι που πραγματοποιεί ο κεντρικός χαρακτήρας μου στην αφήγηση ξεκινά από την Πελοπόννησο καθώς περνάει πολλούς μήνες εκεί μαγεμένος από την ομορφιά της. Πάντα λοιπόν νιώθω και εγώ μαγεμένη όταν οδηγώ στην Πελοπόννησο για δύο λόγους: α) από το πόσο τρομερά όμορφη είναι και β) για το γεγονός ότι μπορώ να οδηγώ χιλιόμετρα χωρίς να συναντώ άνθρωπο! Είναι πραγματικά μαγευτικό: το πράσινο στοιχείο που απλώνεται παντού, τα βουνά, οι λόφοι, η θάλασσα. Αποπνέει βέβαια την αίσθηση ότι δεν έχει ακόμα αποκαλυφθεί, αλλά κι αυτό είναι μέρος της ομορφιάς της. Και επιμένω να τη σκέφτομαι ως ένα νησί - τεράστια, αλλά νησί. 

- Αναρωτιέμαι, ωστόσο, εκτός από το εξωτερικό κομμάτι που αφορά την ομορφιά, πόση έρευνα έχετε κάνει γύρω από την Ελλάδα; Τι έρευνα έχετε κάνει ακριβώς γι’ αυτό το βιβλίο;

Γι’ αυτό το βιβλίο στηρίχτηκα πάρα πολύ στη ματιά μου. Ηταν αυτή που έκανε την έρευνα. Μου λένε από μόνα τους πολλά όσα βλέπω και παρατηρώ στην Ελλάδα. Αντίστοιχα σημαντικές είναι οι κουβέντες που έχω με τον κόσμο, ακόμα και ο τρόπος που σου αφηγούνται τα πράγματα σου προσφέρει μια άλλη πτυχή της ιστορίας. Και φυσικά σε αυτό συμβάλλει και η προσωπική μου ανάγνωση. Τα βιβλία είναι πάντα μια σημαντική πηγή γνώσης για μένα, παρότι είμαι πολύ τυχερή στον βαθμό που μπορώ να έχω και τη γνώμη των Ελλήνων φίλων μου. Οπότε η έρευνά μου αποκτά όλες τις διαφορετικές αυτές μορφές. Και αυτή τη φορά, στον βαθμό που είχα να κάνω με ένα σύγχρονο τοπίο δράσης, ακολούθησα διαφορετικό τρόπο.  

- Εχω την αίσθηση ότι τα γράμματα -και τώρα οι καρτ ποστάλ- παίζουν έναν πολύ κρίσιμο ρόλο στα βιβλία σας ως φορείς συναισθημάτων, αλλά και ως μέσα που βοηθάνε την εξέλιξη της πλοκής. Συμφωνείτε; 

Τα γράμματα και οι καρτ ποστάλ είναι μέρη όπου οι άνθρωποι μπορούν να εκφράσουν όσο περισσότερο έντονα -ή λιγότερο έντονα- θέλουν τα συναισθήματα τους. Οπότε αμφότερα συνιστούν ένα λογοτεχνικό εύρημα που βοηθάει να μπεις στο κεφάλι κάποιου και να ανακαλύψεις τα συναισθήματά του. Και όλοι γράφουμε σε κάποιον βαθμό στη ζωή μας γράμματα (αν και αναρωτιέμαι σε ποιο βαθμό θα το κάνουμε στο μέλλον). Οι καρτ ποστάλ λειτουργούν με πολύ αιχμηρό και οριακό τρόπο στο νέο μου βιβλίο υπό την έννοια ότι στέλνονται για να πειράξουν τη γυναίκα που υποτίθεται ότι θα τις λάμβανε αλλά διαβάζονται από κάποια άλλη. Και σίγουρα οι καρτ ποστάλ είναι κάπως περίεργες, δεν συμφωνείτε; Δεν είναι ιδιωτικές καθώς ο καθένας μπορεί να τις διαβάσει. Είναι σαν ανοιχτά γράμματα που είναι πάντα μια πολύ ενδιαφέρουσα σύλληψη, αν το σκεφτεί κανείς. 

- Τι αλήθεια έχει αυτό το βιβλίο συγκριτικά με όλα τα προηγούμενα;

Η σημαντικότερη διαφορά είναι η χρήση των φωτογραφιών. Εγχρωμες καρτ ποστλ περιγράφονται ως η πρώτη γραμμή της αφήγησης. Το βιβλίο δίνει στον αναγνώστη τη ματιά μιας ιδανικής Ελλάδας (αυτή την εικόνα της καρτποσταλικής Ελλάδας), αλλά και αυτής που θα την περιέγραφα ως την πραγματική Ελλάδα. Οι λέξεις και οι εικόνες δουλεύουν από κοινού και αναπτύσσονται ταυτόχρονα σε ένα πολύ οργανικό όλο. 

Ταξίδεψα μαζί με τον φωτογράφο Αλέξανδρο Κακολύρη ανά την Ελλάδα και πήραμε φωτογραφίες που δίνουν την εντύπωση ότι λειτουργούν ως πηγή έμπνευσης για τις ιστορίες: γι’ αυτό και δίνουν την αίσθηση ότι υπάρχει κάτι πολύ αυθόρμητο στον τρόπο που συνδυάζονται μεταξύ τους. Ηταν ένας πολύ ωραίος και ενδιαφέρων τρόπος να δουλεύω ως συγγραφέας και πάντοτε ήθελα να προσφέρω παραστατικές εικόνες από την Ελλάδα στους αναγνώστες μου, καθώς πολλοί από αυτούς δεν είναι εξοικειωμένοι με τη χώρα σας. Οπότε αυτό είναι ένα πρόσθετο στοιχείο που προσφέρει το εν λόγω βιβλίο.