Μπορούν να μας επηρεάσουν οι ταινίες;

Πριν από λίγο καιρό, στο επίκεντρο επιστημονικής μελέτης βρέθηκε η ταινία «Μαύρος Κύκνος», στην οποία πρωταγωνιστεί Νάταλι Πόρτμαν. Στο ψυχολογικό αυτό θρίλερ, μια μπαλαρίνα καλείται να παλέψει για τον πρώτο ρόλο (Λευκός Κύκνος) σε μια παράσταση μπαλέτου. Σταδιακά όμως αρχίζει να έχει παραισθήσεις, και νιώθει ότι μαύρα φτερά βγαίνουν από το δέρμα της, ένα σημάδι ότι έχει αρχίσει να «μεταμορφώνεται» σε αυτό που ήταν «γραφτό». Προς το τέλος της ταινίας «Μαύρος Κύκνος» υπάρχει μία σκηνή, όπου η Nina (Νάταλι Πόρτμαν) τελικά χάνει την επαφή της με την πραγματικότητα.

«Όταν οι άνθρωποι παρακολουθούν αυτή τη σκηνή, η δραστηριότητα του εγκεφάλου τους φέρει κάποια ομοιότητα με ένα μοτίβο που έχει παρατηρηθεί σε ανθρώπους με σχιζοφρένεια», ανέφερε χαρακτηριστικά η Talma Hendler, νευροεπιστήμονας από το πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ στο Ισραήλ, σε μια εκδήλωση που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών.

Σε αυτή την ιδιαίτερα έντονη σκηνή από την ταινία «Μαύρος Κύκνος», όπου η πρωταγωνίστρια νιώθει ότι βγαίνουν μαύρα φτερά στην πλάτη της, εμπλέκονται δύο δίκτυα του εγκεφάλου και δύο είδη της ενσυναίσθησης (μπλε και πράσινες κουκκίδες). «Καθώς η Nina τρελαίνεται όλο και πιο πολύ, το κοινό βιώνει κάτι σαν σχιζοφρένεια» προσέθεσε η Hendler.

Ο σκηνοθέτης της ταινίας, Darren Aronofsky, που βρισκόταν στην ίδια σκηνή με την Hendler, εξέλαβε το σχόλιο αυτό ως φιλοφρόνηση και ερωτηθείς για το αν θα τον ανησυχούσε η πιθανότητα να προσφέρει στο κοινό του μια προσωρινή γεύση ψύχωσης ο Aronofsky απάντησε: «Θα με ενθουσίαζε η ιδέα αυτή».

Οι ταινίες εν γένει, είπε η Hendler, είναι ένας χρήσιμος τρόπος για να μελετήσει κανείς το πως τα συναισθήματα διαφοροποιούνται σε πραγματικό χρόνο και τι συμβαίνει στον εγκέφαλο του ανθρώπου εκείνη την δεδομένη στιγμή.

Μάλιστα, η ομάδα της πραγματοποίησε έρευνες γύρω από τα δίκτυα του εγκεφάλου, που φαίνεται να παίζουν κάποιο ρόλο στην ενσυναίσθηση. Η ίδια βρήκε στοιχεία για δύο τύπους ενσυναίσθησης, κάθε ένα από τα οποία συνδέεται με ένα διαφορετικό δίκτυο περιοχών του εγκεφάλου. Το ένα το αποκαλεί «ψυχική ενσυναίσθηση», όπου το άτομο καλείται να βγει διανοητικά έξω από τον εαυτό του και να σκεφτεί τι μπορεί να σκέφτεται ή να βιώνει κάποιος άλλος. Τον άλλο τύπο τον αποκαλεί «ενσωματωμένη ενσυναίσθηση». Πρόκειται για μια πιο σπλαχνική ενσυναίσθηση, που μπορεί να βιώνει κανείς, όταν βλέπει κάποιον να τρώει μια μπουνιά στο στομάχι.

Στην εκδήλωση της ακαδημίας κινηματογράφου, η ίδια παρουσίασε δεδομένα που η ομάδα της συνέλεξε από μαγνητικές τομογραφίες από ανθρώπους που έβλεπαν διάφορα συναισθηματικά βίντεο. Το ένα ήταν από την ταινία «The Stepmom» (1998), όπου η Susan Sarandon υποδύεται μια χωρισμένη μητέρα, η οποία έχει χτυπηθεί από καρκίνο και σε κάποια φάση εξηγεί στο μικρό της γιο, ότι θα τον προσέχει πάντα «από τον ουρανό».

Βασιζόμενη σε πειράματα, στα οποία οι άνθρωποι αξιολόγησαν τη συναισθηματική τους κατάσταση καθώς έβλεπαν κάποια video, η Hendler κατέληξε στο συμπέρασμα ότι και οι δύο τύποι ενσυναίσθησης έχουν ισχυρή επίδραση στο τι ακριβώς βιώνει ο καθένας, όταν βλέπει μια ταινία.