Ένα πανηγύρι στο Εθνικό

Ένα από τα εμβληματικά έργα της μεταπολεμικής νεοελληνικής δραματουργίας, το «Πανηγύρι» του Δημήτρη Κεχαΐδη παρουσιάζει ο Θανάσης Παπαγεωργίου από τις 23 Φεβρουαρίου στη Σκηνή Νίκος Κούρκουλος του Εθνικού Θεάτρου. Γραμμένο το 1964, το έργο σκιαγραφεί με μοναδική δεξιοτεχνία το αδιέξοδο των απλών ανθρώπων του μόχθου που βρίσκονται αντιμέτωποι με την ανέχεια και την αδράνεια.

Κεντρικός ήρωας του έργου είναι ο Στρατηλάτης, στρατιώτης κάποτε της μικρασιατικής εκστρατείας που προσπαθεί να βγάλει τα προς το ζειν ως παπλωματάς, ζώντας με την οικογένειά του σε ένα αντίσκηνο στον θεσσαλικό κάμπο. Πατρίδα γι’ αυτόν είναι πάνω απ’ όλα η οικογένειά του. Υπό το βάρος της οικονομικής ανέχειας η γυναίκα του βιάζεται να παντρέψει την αγαπημένη κόρη του Στρατηλάτη με έναν άνθρωπο που δεν της αξίζει. Η απομάκρυνση της κόρης από την οικογένεια πυροδοτεί μία σειρά από εξελίξεις…

«Είναι ένα ποιητικό θέατρο. Το σκηνικό είναι ένα αντίσκηνο. Ένα κουρελόπανο δεμένο σε ένα δέντρο και έναν στύλο. Και μόνο αυτό σε πάει κάπου. Είναι ένα σκηνικό έτοιμο να το πάρει ο αέρας και να το σηκώσει. Έτσι είναι και οι ήρωες του έργου. Δεν υπάρχει τίποτα μόνιμο. Δεν έχουν σταθερό τόπο αυτοί οι άνθρωποι. Κι όταν δεν έχεις σταθερό τόπο, σε πάνε και σε φέρνουν τα πράγματα. Και σ’ αυτόν που κατάφερε να ξεχωρίσει και να αγκιστρωθεί κάπου του παίρνουν το παιδί, το οποίο λατρεύει», μου λέει ο Θανάσης Παπαγεωργίου, που σκηνοθετεί την παράσταση έχοντας στη διάθεσή του ένα εξαιρετικό επιτελείο ηθοποιών, όπως ο Κώστας Τριανταφυλλόπουλος, η Κόρα Καρβούνη και η Εύα Καμινάρη.



Το «Πανηγύρι» βρίσκει επάξια τη θέση του δίπλα σε κορυφαία έργα του ελληνικού νεορεαλισμού, όπως «Η αυλή των θαυμάτων» του Καμπανέλλη. Ο Κεχαΐδης καταθέτει ένα συγκλονιστικό ψυχογράφημα ρεαλιστικών δραματικών αποχρώσεων σε συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Με έναν αλλόκοτο τρόπο το «Πανηγύρι» μιλάει εντυπωσιακά στην Ελλάδα του σήμερα, όπως άλλωστε όλα τα έργα του Κεχαΐδη, που μαζί με τον Καμπανέλλη αποτελούν τους δύο συγγραφείς-ορόσημα στην ελληνική δραματουργία από το ’40 και μετά.

«Ο Δημήτρης έγραφε πάρα πολύ σπάνια. Έκανε χρόνια να βγάλει νέο έργο. Τόσο που μας εκνεύριζε, γιατί όλο έλεγε ότι το τελειώνει και μας ερχόταν τελικά το έργο σε τέσσερα χρόνια! Το δούλευε και το βασάνιζε πάρα πολύ, γι’ αυτό και δεν έχει γράψει πολλά έργα. Ήταν πολύ δύσκολος στο να γεννήσει, αλλά αυτό που γεννούσε ήταν για μένα από τα κορυφαία της σύγχρονης δραματουργίας. Νομίζω ότι λίγους συγγραφείς έχουμε με αυτή την ευαισθησία και αυτό το βάθος», παρατηρεί ο Παπαγεωργίου.



Ο ίδιος έχει υπηρετήσει με πίστη και συνέπεια το ελληνικό έργο για 50 χρόνια. Μύησε γενιές ολόκληρες θεατρόφιλων στην ελληνική δραματουργία, ανέδειξε σημαντικούς Έλληνες συγγραφείς και εργάστηκε σκληρά για να μας αποδείξει την αναγκαιότητα ύπαρξης ελληνικού έργου σε μία εποχή που κάτι τέτοιο δεν ήταν αυτονόητο.

«Από τότε που γράφτηκε το “Πανηγύρι” μέχρι σήμερα έχει κυλήσει πολύ νερό στ’ αυλάκι. Όταν ο Κεχαΐδης το έγραφε το 1964, σε μια εποχή που το ελληνικό έργο κατείχε μια δυσάρεστη θέση στο ρεπερτόριο των ελληνικών θιάσων και μιας συμπαθητικής ανοχής στις επιλογές των θεατρόφιλων, δεν θα φανταζόταν πως, πενήντα δύο χρόνια μετά, θα απευθυνόταν σε ένα κοινό που τώρα πλέον αγκαλιάζει με πάθος ένα καλό ελληνικό έργο και το κατατάσσει μέσα στις μεγάλες επιτυχίες μιας θεατρικής χρονιάς», τονίζει στο σημείωμά του και συνεχίζει: «Ο Έλληνας θεατρόφιλος κατανόησε πως δεν υπάρχει ελπίδα προόδου του ελληνικού θεάτρου δίχως την ύπαρξη του ελληνικού έργου. Είναι, ίσως, δύσκολο να κατανοηθεί το επίτευγμα. Μόνο αν αναλογιστεί κανείς μια κοινωνία που ποτέ δεν γεύτηκε πνευματικούς καρπούς της πατρίδας της, δεν άκουσε και δεν διάβασε ποτέ ποίημα γραμμένο στη δική της γλώσσα, δεν είδε ποτέ τη χειρονομία, την ανάσα, την παύση και τη ματιά του διπλανού της ανθρώπου, μόνο τότε είναι δυνατόν να γίνει κατανοητό το κενό που κάλυψε το νεοελληνικό έργο στον Έλληνα θεατή».