Ένα πολιτικό θρίλερ που μιλάει ελληνικά

«Το μόνο που με ένοιαζε ήταν να φτιάξω μια καλή ταινία με ίντριγκα, δράση και σασπένς, όπως εγώ ήθελα να τη δω, και να την απολαύσει ο κόσμος», μου λέει ο Δημήτρης Τζέτζας για το “The Republic”, την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους, που κάνει πρεμιέρα στις 19 του μήνα στις κινηματογραφικές αίθουσες. Το “The Republic” δεν μοιάζει με τις ταινίες που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στο ελληνικό σινεμά. Είναι ένα καλογυρισμένο πολιτικό θρίλερ γεμάτο ανατροπές, βίαια ξεσπάσματα και ένα εξαιρετικό καστ (Προμηθέας Αλειφερόπουλος, Γιάννης Στάνκογλου, Αλέξανδρος Λογοθέτης, Βίκυ Παπαδοπούλου, Τάκης Σπυριδάκης, Γιώργος Κιμούλης κ.α.).



Σπάνια βλέπεις μία τέτοια ταινία από έναν πρωτοεμφανιζόμενο σκηνοθέτη. Όμως ο όρος «πρωτοεμφανιζόμενος» μάλλον δεν είναι αρκετά αντιπροσωπευτικός στην περίπτωση του Δημήτρη. Το βιογραφικό του μοιάζει αρκούντως εντυπωσιακό. Σπούδασε σκηνοθεσία και διεύθυνση φωτογραφίας στο Σαν Φρανσίσκο, εργάστηκε για χρόνια στο Χόλιγουντ και συγκεκριμένα στην Jerry Bruckheimer Films ως βοηθός μοντέρ και post production assistant σε blockbusters, όπως οι «Πειρατές της Καραϊβικής» και το “G-Force”. Επίσης, δούλεψε στο πλευρό βραβευμένων με Όσκαρ μοντέρ και σκηνοθετών της αμερικάνικης κινηματογραφικής βιομηχανίας.

«Είναι ωραίο να κάνεις σινεμά στο Χόλιγουντ αλλά πρέπει και να το αντέχεις κιόλας», μου εξομολογείται. «Πολλές φορές δουλεύαμε 18ωρα, επτά μέρες την εβδομάδα, γι’ έναν μήνα σερί. Άλλες φορές δουλεύαμε 12ωρα συν, επτά μέρες την εβδομάδα, για τρεις μήνες. Θυμάμαι ξεκάθαρα την πρώτη μέρα που ξεκίνησα να δουλεύω εκεί. Ένας συνάδελφος που μου εξηγούσε τις πρώτες μου αρμοδιότητες, μου είπε την εξής φράση: “your life is over until the show is over”. Δεν έλεγε ψέματα».

Η ιδέα να επιστρέψει στην Ελλάδα και να κάνει εδώ την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους άρχισε να στριφογυρίζει στο κεφάλι του 2010. «Η δουλειά στην Αμερική είχε αρχίσει να γίνεται πολύ προβλέψιμη, ο χρόνος περνούσε και εγώ δεν ήθελα τίποτε άλλο από το να σκηνοθετήσω μια δική μου ταινία. Η κρίση που ξεκινούσε να εκδηλώνεται στην Ελλάδα με είχε μαγνητίσει. Ως κινηματογραφιστής ένιωθα ότι εδώ θα βρω έμπνευση να υλοποιήσω κάτι καλό, το οποίο δεν μπορούσα να το βρω στην Αμερική εκείνη την εποχή. Επίσης, στις επισκέψεις μου εδώ είχα γυρίσει δύο βίντεο κλιπ για το συγκρότημα Planet of Zeus, τα οποία βρήκαν πολύ θερμή αποδοχή από τους fans τους. Αυτό μου έδωσε αυτοπεποίθηση και κουράγιο για να πάρω το ρίσκο να γυρίσω πίσω και να υλοποιήσω αυτό που οραματιζόμουν», μου εξηγεί.

Κάπως έτσι ξεκίνησε η περιπέτεια του “The Republic”, μίας ιστορίας εκδίκησης με φόντο μία Ελλάδα βυθισμένη στη διαπλοκή και τη διαφθορά. Υπουργοί άμεσα διαπλεκόμενοι με μεγαλοεπιχειρηματίες και μεγαλοεκδότες, αστυνομικοί που εκμεταλλεύονται μετανάστες, «καθωσπρέπει» πρόσωπα της δημόσιας ζωής μπλεγμένα με το trafficking… «Είναι πολλά τα αληθινά γεγονότα τα οποία ενέπνευσαν το “The Republic”. Δεν τα αντιγράψαμε. Δεν είχα την πρόθεση να κάνω μια ταινία καταγγελτική, πόσο μάλλον μία ταινία διδακτική. Πήραμε όλα τα σκάνδαλα -ελληνικά και μη- που μας άρεσαν περισσότερο και τα πρόσωπα που εμπλέκονταν πίσω από αυτά και αρχίσαμε να τα μπλέκουμε μεταξύ τους και με άλλα στοιχεία μέχρι να αναδυθούν στο χαρτί οι δικοί μας χαρακτήρες. Τίποτα από ότι δείχνουμε στο “The Republic” δεν παραπέμπει σε κάποιο πραγματικό γεγονός, αλλά ό,τι δείχνουμε είναι οικείο στον Έλληνα θεατή. Αυτό ακριβώς ήθελα. Ο Stanley Kubrick έλεγε ότι η δουλειά μας ως κινηματογραφιστές δεν είναι να φωτογραφήσουμε την πραγματικότητα, αλλά να φωτογραφήσουμε την φωτογραφία της φωτογραφίας της πραγματικότητας», μου επισημαίνει ο Δημήτρης.



Κεντρικός ήρωας της ταινίας του είναι ο Αχιλλέας, ένας φωτογράφος που πληρώνεται αδρά από έναν μεγαλοδημοσιογράφο για να βγάζεις φωτογραφίες με τις οποίες ο τελευταίος εκβιάζει τα θύματά του, που τυγχάνει να είναι πολιτικοί, επιχειρηματίες κλπ. «Κατά την γνώμη μου, το σύστημα διαπλοκής λειτουργεί σαν μαφία», μου υπενθυμίζει ο Δημήτρης. «Ένας πολιτικός που θέλει να εξουδετερώσει έναν αντίπαλο δε διαφέρει πολύ από έναν γκάνγκστερ που θέλει να εξουδετερώσει έναν άλλο γκάνγκστερ. Η μόνη διαφορά είναι ότι οι γκάνγκστερ χρησιμοποιούν όπλα. Οι πολιτικοί, οι δημοσιογράφοι και οι μεγαλοεπιχειρηματίες συνήθως χρησιμοποιούν soft power. Το να διαλύσεις την υστεροφημία κάποιου είναι η πιο συνηθισμένη και αποτελεσματική τακτική λόγω του ότι ο αντίπαλος δύσκολα θα μπορεί να αλλάξει την αντίληψη της μάζας όταν αυτή έχει ήδη δεχτεί μια πληροφορία (αληθινή ή ψεύτικη). Αυτά τα πράγματα δεν συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα αλλά παντού».

Όταν όμως ο Αχιλλέας θα βρεθεί μπροστά σε ένα σκηνικό που ξεπερνάει τα όρια της ηθικής του, παραιτείται. Αυτό τον μετατρέπει αυτόματα σε στόχο των ανθρώπων του μεγαλοδημοσιογράφου, γεγονός που θα έχει οδυνηρές απώλειες για τον ίδιο. Κάπως έτσι αποφασίζει να εκδικηθεί γι’ αυτό που του έκαναν… «Ο Αχιλλέας συμβολίζει την εσωτερική δύναμη που έχουμε όλοι. Όταν χάσουμε ότι έχουμε, όταν δεν υπάρχουν πια υλικά πράγματα και συναισθηματικοί δεσμοί να μας κρατάνε πίσω, σταματάμε να φοβόμαστε. Προφανώς δεν μπορεί κάποιος που έχει οικογένεια να πάρει τον νόμο στα χέρια του διότι θα εμπλακεί σε έναν βρόμικο πόλεμο που δεν έχει όρια και φραγμούς.

»Ο Αχιλλέας έχοντας χάσει τα πάντα, εκτός από τη λιγοστή ηθική που του απέμεινε, ορμάει με σχέδιο, ninja skills και πολλή οργή. Το σύστημα όμως είναι σαν λερναία ύδρα: του κόβεις ένα κεφάλι και έχουν ήδη φυτρώσει άλλα τρία. Εντέλει ίσως πρέπει να δεχτούμε ότι δεν υπάρχει κάποιο κακό σύστημα εκεί έξω αλλά ότι η ίδια η κουλτούρα και η κοινωνία μας γεννάνε συστήματα διαφθοράς διότι γεμίζουν ένα λειτουργικό κενό το οποίο από κάτι πρέπει να γεμίσει», μου λέει ο Δημήτρης και διευκρινίζει: «Δεν θεωρώ πάντως ότι ένας καθημερινός κοινός άνθρωπος θα μπορούσε να κάνει (ή ότι πρέπει να κάνει) αυτά που κάνει ο Αχιλλέας στην ταινία, αλλά όλοι μαζί ίσως να μπορούσαμε να κάνουμε κάτι για την πραγματικότητα που βιώνουμε».



Ένα από τα δομικά στοιχεία του σεναρίου της ταινίας είναι το trafficking. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι και η πρώτη σεκάνς της ταινίας αφορά το trafficking. Ο Δημήτρης και οι συνεργάτες του έκαναν σχετική έρευνα πάνω στο θέμα. Διαβάσανε βιβλία, είδαν ταινίες, ντοκιμαντέρ και ρεπορτάζ, επισκέφθηκαν Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που ασχολούνται με την καταπολέμηση του trafficking, μίλησαν με ανθρώπους της νύχτας…

«Γιατί πιστεύεις ότι δεν αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά το trafficking από τη συντεταγμένη πολιτεία;», τον ρωτάω. «Το human trafficking δεν είναι εύκολο να καταπολεμηθεί στην Ελλάδα λόγω της έλλειψης νόμων που προστατεύουν τα θύματα σωματεμπορίας. Αν για παράδειγμα γίνει μια αστυνομική έφοδος σε έναν παράνομο οίκο ανοχής, τα θύματα συλλαμβάνονται μαζί με τους διακινητές. Για να καταδικαστεί ο διακινητής πρέπει το θύμα να καταθέσει εναντίον του. Αυτό δεν συμβαίνει όμως, διότι το θύμα ξέρει ότι αν καταθέσει κινδυνεύει σοβαρά η ίδια ή και τα αγαπημένα της πρόσωπα στην πατρίδα της, από το υπόλοιπο κύκλωμα.

»Επίσης το θύμα μπορεί να μη μιλάει ελληνικά και να βρίσκεται σε μια ακραία ψυχολογική κατάσταση λόγω της βίας που έχει υποστεί. Τις περισσότερες φορές οι γυναίκες αυτές απελαύνονται πίσω στις χώρες τους ως παράνομες μετανάστριες μόνο και μόνο για να τις υποδεχτεί εκεί ο αρχικός τους διακινητής και να τις ξαναστείλει σε κάποια άλλη χώρα. Τουρκία, Ισπανία, Ολλανδία. Οπουδήποτε», μου εξηγεί ο Δημήτρης και συνεχίζει: «Ευτυχώς υπάρχουν διάφορες ΜΚΟ όπως π.χ. η Α21, οι οποίες σώζουν πολλές γυναίκες και παιδιά και αγωνίζονται για να διαφυλάξουν τα ανθρώπινα δικαιώματα τους. Αυτό θα έπρεπε να το κάνει και η πολιτεία. Το trafficking όμως είναι δημιούργημα του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού. Στην Ευρώπη μόνο, κάνει τζίρο 2 μαύρα δις τον χρόνο. Όσο ζούμε σε έναν κόσμο όπου το χρήμα έχει μεγαλύτερη αξία από τον άνθρωπο, το trafficking θα βρίσκει τρόπο να υπάρχει».



Με το “The Republic” επιστρέφει μετά από 40 χρόνια στη μεγάλη οθόνη και η Ζωή Λάσκαρη. Η εμφάνισή της στην ταινία είναι σύντομη, αλλά χαρακτηριστική. «Ο ρόλος της Ζωής υπήρχε από την αρχή στο σενάριο. Είχα δει ένα ρεπορτάζ για μια μεγαλοαστή Ρωσίδα η οποία διακινούσε γυναίκες και είχα διαβάσει σε ένα βιβλίο για τα σκλαβοπάζαρα του Μεξικού. Αυτά τα δυο πράγματα ενέπνευσαν τη συγκεκριμένη σκηνή και τον ρόλο. Όταν κάναμε το casting, ο συνεργάτης μου στην παραγωγή, Στέλιος Χατζηπαυλίδης, πέταξε την ιδέα να παίξει η Ζωή Λάσκαρη τον ρόλο. Από εκείνη την στιγμή δεν μπορούσα να φανταστώ κανέναν άλλο να το κάνει. Θα ήταν τέλειο. Μια φίλη μας, και φίλη της Μαρίας Ελένης Λυκουρέζου, μας έφερε σε επαφή και στείλαμε ένα σενάριο. Η Ζωή το διάβασε και ενθουσιάστηκε», μου εξηγεί ο Δημήτρης.

«Γενικά πόσο δύσκολο ήταν να βρεθεί η παραγωγή για να υποστηρίξει το “The Republic”;», αναρωτιέμαι. «Η χρηματοδότηση ταινιών στην Ελλάδα δεν είναι εύκολο ζήτημα. Αυτό είναι γνωστό. Το ότι είναι η πρώτη μου ταινία το έκανε πιο δύσκολο διότι κανείς δεν πιστεύει ότι μπορεί να φτιαχτεί ταινία δράσης πειστικά στην Ελλάδα, πόσο μάλλον από μια παρέα πρωτοεμφανιζόμενων. Είχα πάντως την αμέριστη υποστήριξη της ABC Production, της Nova, της Village και όλων μου των συνεργατών. Να σημειώσω επίσης ότι αυτή δεν είναι μόνο η δική μου πρώτη ταινία, αλλά είναι επίσης η πρώτη ταινία του συνθέτη Μηνά Λιάκου, του διευθυντή φωτογραφίας Jordan Danelz, της σκηνογράφου/ενδυματολόγου Ζαΐρας Φαληρέα, του σεναριογράφου Γιάννη Γεωργίου, της παραγωγής και πολλών φίλων που εργάστηκαν στο γύρισμα. Το πνεύμα που είχαμε όλοι μεταξύ μας ήταν τόσο ισχυρό που καμία δυσκολία δε μπορούσε να μας εμποδίσει από το να δημιουργήσουμε αυτό που θέλαμε», μου απαντά.



Ο Δημήτρης αγαπά βαθιά το σινεμά. Του αρέσει να βλέπεις ταινίες δημιουργών, όπως των Stanley Kubrick, Ingmar Bergman, Akira Kurosawa, Jean Luc Goddard και Roman Polanski. «Αυτές οι ταινίες με επηρέασαν πολύ στα φοιτητικά μου χρόνια», μου αναφέρει. Από την άλλη στο “The Republic” συνυπάρχουν αναφορές από το σινεμά του Scorsese, του Copolla, του Fincher, αλλά και από το νέο-ασιατικό σινεμά και συγκεκριμένα ταινίες εκδίκησης, όπως αυτές του Takashi Miike και του Chan-woo Park.

«Η επόμενη ταινία σου θα ήθελες να γυριστεί εδώ ή στο εξωτερικό;», τον ρωτάω στο τέλος της κουβέντας μας. «Θα εξαρτηθεί από το πώς θα πάει το “The Republic” στην Ελλάδα. Αν πάει από ικανοποιητικά έως καλά, θα μείνω και θα κάνω κι άλλη. Και θα την κάνω ακόμα καλύτερη από την πρώτη. Αν όχι, μάλλον θα επιστρέψω στην Αμερική και θα κάνω μια καλή ταινία εκεί», μου λέει και καταλήγει: «Ιδανικά θα προτιμούσα να κάνω άλλη μια ταινία στην Ελλάδα και μετά στην Αμερική».