Ενδοκυβερνητικοί κραδασμοί για το «δεν είναι τραγικό» το Κοράνι στην Αγιά Σοφιά του Ξυδάκη

Ενδοκυβερνητικούς κραδασμούς προκάλεσε η αρχική τοποθέτηση του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών Νίκου Ξυδάκη για την Αγία Σοφία.

Παρά την υπαναχώρησή του μετά τις αντιδράσεις της αντιπολίτευσης και των ΜΜΕ, η αρχική θέση του υπουργού προσβάλλει το κοινό αίσθημα και αναδεικνύει την έλλειψη εσωτερικής συνοχής της κυβέρνησης και την αδυναμία να αφουγκραστεί την κοινωνία. 

Το θέμα προκάλεσε εσωτερική συζήτηση στον ΣΥΡΙΖΑ με τη μία άποψη να υποστηρίζει ότι «δεν μπορεί υπό το πρίσμα της πολυπολισμικότητας να ενθαρρύνονται οι νεοοθωμανικές επιδιώξεις του Ερντογάν» και την δεύτερη να υποβαθμίζει σταθερά το κοινό αίσθημα υποστηρίζοντας ότι «δεν είναι σημαντικό ζήτημα αλλά χρειάζονται πιο προσεκτικοί χειρισμοί για να αποφεύγεται το πολιτικό κόστος». 

Ενώ είχε ήδη αναγνωσθεί την πρώτη ημέρα το Κοράνι στην Αγιά Σοφιά, δηλωτικό των σκέψεων της τουρκικής κυβέρνησης να την μετατρέψει σε μουσουλμανικό τέμενος, ο κ. Ξυδάκης δήλωσε αρχικά ότι «δεν είναι τίποτα τραγικό, δεν είναι έλλειψη σεβασμού να διαβαστεί ένα θρησκευτικό κείμενο...Έλλειψη σεβασμού θα ήταν να γίνουν απρέπειες…». 

Η δήλωση του κ. Ξυδάκη προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων και ανέδειξε την έλλειψη κεντρικής γραμμής της κυβέρνησης. 

Το υπουργείο Εξωτερικών το οποίο αντέδρασε με καθυστέρηση και μετά από πίεση της αντιπολίτευσης, με την επίσημη ανακοίνωσή του άδειασε τον αναπληρωτή: «Καταδικάζουμε ως οπισθοδρομική την ανακοίνωση των τουρκικών Αρχών για τον προγραμματισμό της ανάγνωσης του Κορανίου στην Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη, επ’ ευκαιρία του Ραμαζανιού. Εμμονές, που αγγίζουν τα όρια της θρησκοληψίας, για μουσουλμανικές τελετές σε ένα μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, είναι ακατανόητες και φανερώνουν έλλειψη σεβασμού και επαφής με την πραγματικότητα. Επιπλέον, τέτοιες ενέργειες δεν είναι συμβατές με σύγχρονες, δημοκρατικές και κοσμικές κοινωνίες».

Στο θέμα παρενέβη πυροσβεστικά και η κυβερνητική εκπρόσωπος Όλγα Γεροβασίλη: «Η θέση της ελληνικής κυβέρνησης διατυπώθηκε δια της δήλωσης του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά. Ο αναπληρωτής υπουργός Ν. Ξυδάκης δήλωσε σήμερα τι εννοούσε και με δηλώσεις του επαναλαμβάνει την πάγια θέση της κυβέρνησης για το θέμα. Ο ίδιος ο κ. Ξυδάκης είπε ότι αυτό το είπε στο πλαίσιο της συζήτησης, αν μέσα σε ένα μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς θα μπορούσε να διαβαστεί και μια φορά κάτι από το Κοράνι. Από εκεί και πέρα, όμως, ο ίδιος ο κ. Ξυδάκης και στις σημερινές του δηλώσεις επαναλαμβάνει με άλλο τρόπο τη γνωστή πάγια θέση της κυβέρνησης, την οποία ανέπτυξε και χθες ο υπουργός Εξωτερικών».

Μετά τον θόρυβο που προκλήθηκε ο κ. Ξυδάκης ανασκεύασε τις αρχικές του δηλώσεις αναφέροντας ότι «Η Αγία Σοφία πρέπει να παραμείνει οικουμενικό μνημείο με διαχρονική ακτινοβολία, μνημείο που ενώνει ανθρώπους και δεν τους χωρίζει. Εμείς δεν πρέπει να ακολουθήσουμε αυτόν τον ολισθηρό δρόμο της σκηνοθετημένης σύγκρουσης των πολιτισμών και του θρησκευτικού μίσους. Η συζήτηση για την επαπειλούμενη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί θα πρέπει να τεθεί, όχι με τους όρους της νεο-οθωμανικής ρητορικής, αλλά με όρους σεβασμού και προστασίας ενός κορυφαίου μνημείου της παγκόσμιας πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς». Στο ίδιο πλαίσιο κινήθηκε και ανάρτησή του στο Τwitter, με την οποία επισημαίνει ότι η Αγία Σοφία είναι οικουμενικό μνημείο και τονίζει: «Είμαστε σθεναροί στη μη μετατροπή της σε τζαμί».

Το ζήτημα έθεσε στην Κέρστιν Χολστ, της UNESCO ο υφυπουργός Εξωτερικών Γιάννης Αμανατίδης: «Προσβλέπουμε στις ενέργειες της UNESCO ως προς την υπεράσπιση και προστασία ενός μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως είναι ο ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη».

Η αρχική τοποθέτηση του κ. Ξυδάκη προκάλεσε την αντίδραση του αντιπροέδρου της ΝΔ Άδωνη Γεωργιάδη:  «Ο κ. Ξυδάκης, δεν έχει καταλάβει σε ποια χώρα είναι υπουργός, αμφιβάλω αν έχει καταλάβει τίποτα από την Ελληνική ιστορία».

Αναφερόμενο στις δηλώσεις το γραφείο Τύπου της Ένωσης Κεντρώων σημείωσε ότι «είναι τουλάχιστον άκαιρες και ατυχείς. Επιτρέπουν στον τουρκικό παράγοντα να διευρύνει τις προκλητικές του δραστηριότητες. Καλείται η Άγκυρα να τηρήσει με σεβασμό τα συμφωνηθέντα».

Το θέμα έθεσε  στον πρεσβευτή της Τουρκίας στην Αθήνα, Κερίμ Ουράς ο Κυριάκος Μητσοτάκης εκφράζοντας την δυσφορία του, ενώ σημείωσε ότι η Αγία Σοφία αποτελεί μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, προστατευόμενο από την UNESCO, και η αλλαγή του χαρακτήρα του δημιουργεί τεράστιες αντιδράσεις και ερωτήματα.

Το ζήτημα συζητήθηκε και στην συνάντηση του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίου με την καγκελάριο Μέρκελ και σύμφωνα με πληροφορίες η κυρία Μέρκελ χαρακτήρισε απαράδεκτη την κίνηση της τουρκικής κυβέρνησης. Ο κ. Βαρθολομαίος σε δήλωσή του ανέφερε: «Δεν συμφέρει την Τουρκία να μπει σε αυτή την περιπέτεια και να τα χαλάσει με όλο τον χριστιανικό κόσμο, με όλο τον πολιτισμένο κόσμο. Είπα σε μια συνέντευξη με όλο τα θάρρος και την παρρησία ότι εάν πρόκειται η Αγία Σοφία να γίνει πάλι τόπος λατρείας του Θεού πρέπει να γίνει και πάλι εκκλησία διότι κτίστηκε ως χριστιανική εκκλησία, δεν κτίστηκε ως τζαμί. Και εν πάση περιπτώσει η μετατροπή της σε τζαμί θα είναι αντίθετη προς την βούληση του ιδρυτού της τουρκικής δημοκρατίας. Ο Μουσταφά Κεμάλ την έκανε μουσείο. Τώρα εάν μετατραπεί πάλι σε τζαμί, αυτό είναι αντίθετο προς τη βούληση του ιδρυτού της τουρκικής δημοκρατίας. Από πάσης απόψεως η Αγία Σοφία συμφέρει να μείνει μουσείο».